فعال شدن نقدینگی محصور در بانک‌ها تا مدتی پاشنه آشیل اقتصاد ایران است

حجم نقدینگی از 639 هزار میلیارد تومان در پایان سال 92 به 1161 هزار و 820 میلیارد تومان رسیده و پیش بینی می شود در صورت حفظ رشد 28 درصدی نقدینگی تا پایان سال به رقم به 1302 هزار و 118 میلیارد تومان خواهد رسید.

همچنین در صورتی که رشد تولید ناخالص داخلی 6 ماهه اول امسال در 6 ماهه دوم امسال هم تکرار شود، نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی به 103 درصد می رسد. به عبارت دیگر حجم نقدینگی از حجم تولید ناخالص داخلی (به قیمت جاری) فراتر میرود.

در همین باره محمد جواد شریف زاده، اظهارداشت: این پدیده میتواند خطرناک باشد ولی چه زمانی و به چه صورتی این خطر بروز خواهد کرد، معلوم نیست.

وی افزود: با وضعیت فعلی بانکها، اگر اتفاق مهمی در نفت رخ ندهد و افزایش شدیدی در قیمتهای نفت نداشته باشیم، فکر نمیکنم از جانب نقدینگی نگرانی وجود داشته باشد.

این اقتصاددان تصریح کرد: با توجه به وضعیت بانکها و کسری شدید بودجه دولت این نقدینگی به تقاضا تبدیل نمیشود؛ زیرا تورم زمانی ایجاد میشود که سپردههای بانکها در بخشهایی مثل مسکن و خرید و فروش به کار گرفته شود اما هم اکنون سپردهگذاران ترجیح میدهند پول خود را در بانک نگه دارند.

وی در پاسخ به این سؤال که بنابراین معتقدید در صورتی باید نگران تورم نقدینگی خلق شده در چند سال اخیر بود که نرخ سود بانکی کاهش یابد، گفت: دقیقاً همین گونه است. تا وقتی که نرخ سود در همین حدود قرار دارد پتانسیل جدی برای تبدیل نقدینگی به تقاضا وجود ندارد. در واقع نقدینگی وجود دارد اما تبدیل به تقاضا نمیشود و بیشتر به صورت شبهپول در بانکهاست.

شریف زاده تاکید کرد: بنابراین نقدینگی ایجاد شده در نرخ تورم تأثیر نمیگذارد اما به شدت سرمایهگذاری را کاهش می دهد و رکود اقتصادی را تشدید می کند. این وضعیت در دو سال گذشته دقیقاً محقق شده و تورم هم پایین بوده است.

وی با بیان اینکه کاهش نرخ سود بانکی در شرایط فعلی دور از ذهن است زیرا بانکها در شرایطی نیستند که بتوانند نرخ سود را کاهش دهند، افزود: اما قطعاً حرکت نقدینگی تا مدتی میتواند یک پاشنه آشیل برای اقتصاد ایران باشد. معمولاً رونقها با سطحی از تورم همراه بوده است و قطعاً در صورت حرکت اقتصاد به سمت رونق، تورم افزایش خواهد یافت.

این اقتصاددان با طرح این مساله که ساختار اقتصاد ایران به دلیل شوک ارزی سال 90 دچار تحولاتی شده است، گفت: به نظر می رسد، تابع تقاضای پول از لحاظ ساختاری تغییر کرده است اما تحقیقات جدی در این زمینه نشده و نتیجه قابل تأملی در این زمینه وجود ندارد.

وی با بیان اینکه مسأله امروز اقتصاد ایران پیچیده است، اظهارداشت: تحلیلهایی که از سوی کارشناسان و یا دستگاهها مطرح میشود، نشان میدهد هنوز این پیچیدگیها درک نشده است. به عنوان مثال برخی تحلیلها هنوز در چارچوب نظریه مقداری پول مطرح میشود که این نظریه بیش از اندازه اولیه است.