پنج نکته برای تمرین خودکنترلی در طول تعطیلات

در این چند روز آخر، هیاهوی خیابانها و تجمع در رستورانها و مراکز خرید هم لذت خودش را دارد.  در این میان، امکان خریدهای غیرضروری و خالی شدن بیمورد حساب بانکی هم به دلیل شور و شوق این وقت از سال بالا میرود که البته اجتنابناپذیر است. با این حال، پژوهشی از سوی هیات علمی مدرسه کلاگ روشهایی را پیش پای ما میگذارد تا انگیزه خودکنترلی در این ایام را در خودمان تقویت کنیم.

1- انگیزه خود را حتی وسط کار بالا نگه دارید

وقتی کاری را شروع میکنید، اول آن با قدرت پیش میروید؛ حتی اگر این کار خرید برای تعطیلات سال نو باشد. برای این کار لیستی تهیه میکنید، دو بار آن را چک میکنید و فروشگاهها یا اینترنت را زیر پا میگذارید. در اواسط این راه، انرژی خود را از دست میدهید و فکر میکنید کمی استراحت کنید. این انتخاب برای بعد از ظهر متفاوت خواهد بود. به گفته میگوئل برندل، استادیار بازاریابی در مدرسه مدیریت کلاگ، این کاملا طبیعی است. وقتی هر کاری را شروع میکنیم، با پیش رفتن آن در ابتدا احساس قدرت میکنیم و فکر میکنیم آن را به سرانجام میرسانیم.

اما به نیمههای راه که میرسیم، چشماندازمان تغییر میکند و دائم میخواهیم بر نتیجه نهایی متمرکز شویم. ناگهان، به خودمان میآییم و میبینیم هم از هدف اولیه و هم از هدف نهایی دور شدهایم. در نتیجه، احساس میکنیم وسط کار گیر کردهایم و اشتیاق و انگیزهمان را از دست میدهیم. برندل میگوید: «نظر طبیعی ما در مورد انگیزه داشتن این است که چقدر اراده دارم تا خودم را مجبور کنم در این کار پیش بروم؛ اما باید گفت موضوع اراده داشتن نیست، بلکه آگاهی و ادراک داشتن است.» همین باعث میشود در میانه این فرآیند، هر قدمی که برمیداریم، کمتر ارزشمند به نظر برسد.  برای اینکه انگیزهمان را حفظ کنیم، باید از کارها و وظایف کوچکتر شروع کنیم و هر چه به سوی هدفمان پیش میرویم، به خودمان پاداش بدهیم.

2- خودکنترلی و میانهراهی پرمخاطره

وقتی انرژی ما در میانه انجام یک کار فرسایش مییابد، عزت نفسمان خدشهدار میشود. طبق پژوهشی که توسط مافریما تورتیلری، استادیار بازاریابی در کلاگ صورت گرفته، اگر در اوایل فرآیند انجام یک کار تسلیم شویم، حتی این حس در ما بدتر میشود. اگر در این مراحل احساس شکست کنیم، قضاوت منفیتری از خودمان خواهیم داشت؛ چون بهطور طبیعی بیشتر به این تحول و نقاط تغییر فکر میکنیم، همانطور که بیشتر آیتمهای ابتدا یا انتهای یک لیست را مورد توجه قرار میدهیم. حتی اگر تحولاتی که صورت میگیرد ارادی و در دست خودمان باشد، باز هم این اتفاق میافتد. بهعنوان مثال، تورتیلری دریافت احتمال اینکه افراد از میان کشمش و آبنبات برای خوراکی میانوعده «قبل از ظهر» کشمش را انتخاب کنند، بیشتر است. این انتخاب برای بعد از ظهر متفاوت خواهد بود.

3- جلوگیری از وسوسه: کلید خودکنترلی

فکر میکنید در برابر یک بوفه مملو از دسرهای متنوع و خوشمزه میتوانید جلوی خودتان را بگیرید؟ الان که نشستهاید و این مطلب را میخوانید، فکر میکنید میتوانید.  همه ما کمتر از آنچه فکر میکنیم میتوانیم بر وسوسههایمان غلبه کنیم، بهخصوص وقتی خیلی در معرض یک چیز وسوسهانگیز نیستیم. وقتی در یک وضعیت عادی هستیم، یعنی مثلا عصبانی یا گرسنه نیستیم، بیشتر خودمان را در معرض مسائل وسوسهانگیز قرار میدهیم و بنابراین در رفتارهای انگیزشی یا اعتیادآور زیادهروی میکنیم. دلیل آن این است که بیشتر از تواناییمان، اطمینان داریم میتوانیم مقاومت کنیم.  به گفته لوران نوردگرن، استادیار مدیریت و سازمانها در کلاگ، وقتی دچار احساسات آنی و انگیزشی میشویم، دیدگاه واقعگرایانهتری نسبت به چگونگی کنترل خودمان داریم. یک راه مقاومت کردن از تسلیم شدن در برابر خواستههایمان این است که از آنها اجتناب کنیم. نوردگرن میگوید: «ما خودمان را بیش از حد معقول، در برابر وسوسهها قرار میدهیم.»

4- اثر احساس گناه

اگر ارادهتان سست شد و برای برداشتن یک تکه شکلات نعنای دیگر سراغ میز دسر رفتید، احساس گناهی که میکنید، این تجربه را جالبتر میکند.  طبق تحقیقاتی که کلی گلداسمیت، استادیار بازاریابی مدرسه کلاگ انجام داده، احساس گناه لذت زیادهروی کردن در کار را بیشتر میکند. گلداسمیت در مطالعاتش از شرکتکنندگان خواست با خواندن کلماتی مثل «ندامت،» «گناه» و «خطا» و یا نگاه کردن به مجلات پزشکی و سلامت، در مورد گناهی که کردهاند فکر کنند. این شرکتکنندگان در مقایسه با کسانی که کلمات خنثیتری به آنها داده شده بود، از خوردن شکلات بیشتر لذت برده بودند. حتی کمی ندامت میتواند باعث شود از کاری که کردهایم لذت ببریم و بنابراین باید مراقب اثرات آن باشیم. گلداسمیت هشدار میدهد که مثلا وقتی نوجوانان را از مصرف مواد مخدر و سیگار منع میکنیم، در واقع باعث میشویم این رفتار در نظر آنها مطلوبتر باشد. اما برای رفتارهایی که خیلی بد نیستند، «گناه هم میتواند ابزاری باشد برای اینکه زیادهروی را جالبتر و لذتبخشتر کند.» بنابراین وقتی حس بد دارید، شکلات نعنا خوشمزهتر به نظر میرسد.

5- تمرین خودکنترلی

هر چیزی با تمرین زیاد ممکن میشود. با تکرار و تمرین موارد بالا، به خصوص در تعطیلات که ذهن آزادتر و تمرکز بیشتری دارید، خودکنترلی را عملی کنید.