ریشه رشد دو رقمی صنعت

دماسنج متغیرهای کلان در حالی در 9 ماه منتهی به آذر امسال دمای مثبت را تجربه کردهاند که مطابق آمارها این دما در بخش صنعت و معدن نیز پدیدار شده و رشد این بخش هم در مسیر صعودی قرار گرفته است؛ علائمی که میتوان از آن بهعنوان نشانههای برجستهای ورود به فاز رونق تعبیر کرد. تصویر رسمی از تولید 41کالای منتخب صنعتی و معدنی نیز بیانگر آن است که تولید در بخش صنعت و معدن در مسیر افزایشی حرکت میکند. با بررسی دادههای منتشر شده میتوان گفت که از بین 41 کالای منتخب صنعتی و معدنی، در مجموع 25 محصول رشد و 16 کالا افت تولید داشتهاند. البته رصد عمیقتر آمار در سه فصل ابتدای سال نیز مهر تاییدی بر این بهبود است. براساس آمارهای بانکمرکزی رشد ارزش افزوده بخش صنعت در فصل اول سال 95 معادل 7/ 1 درصد و فصل دوم معادل 4/ 4 درصد بوده که این رقم در فصل سوم با جهش قابل توجه به 3/ 11درصد رسیده است. جهشی که در آمارهای تولید و فروش صنایع کشور مانند صنعت خودرو در سال جاری به چشم میخورد. در بخش معدن نیز رشد ارزش افزوده این بخش پس از 6 فصل عملکرد منفی، در پاییز سال جاری مثبت شد و به 5/ 11 درصد رسیده است.

محصولات منتخب صنعتی

مقایسه آمار انتشار یافته در طول 6 سال اخیر بیانگر تغییراتی در لیست کالاهای منتخب صنعتی است. آمارهای اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان میدهد که در سال 90 در میان 41 کالای منتخب صنعتی، بیشترین رشد تولید به سه کالای فیبر، کولرآبی و تراکتور تعلق داشته است. این در حالی است که کمترین رشد تولید به ترتیب در میان کالاهای کمباین، الیاف اکریلیک و الیاف و تاپس پلیاستر دیده میشود. مقایسه آماری کالاهای منتخب صنعتی سال 1392 نسبت به سال 1391 حاکی از افزایش تولید در 3 کالای پودر شوینده، سموم دفع آفات نباتی و نخ پلیاستر است. در این بین، تولیدکنندگان انواع سواری، وانت، اتوبوس و مینیبوس، کامیون کشنده، کمباین و تراکتور افت تولید را تجربه کردهاند. تحریم خودروسازی یکی از عمدهترین دلایلی است که فعالان صنعتی افت تولید این گروه در سال 1392 را به آن نسبت میدهند. روندی که موجب شد تا دسترسی خودروسازان به قطعات و تکنولوژی روز کاهش یابد تا از این طریق تولید انواع خودرو در کشور سیر نزولی یابد. اما در سال 1393 خودروسازان بعد از چند سال رکود در بخش تولید توانستند رشد را تجربه کنند. مقایسه آمارهای اعلام شده نشان میدهد که محصولاتی همچون کامیون کشنده، کمباین و انواع سواری جهشی قابل توجه در تولید را ثبت کردهاند.

البته 3 کالای DMT، الیاف پلیاستر و تراکتور در این سال از اقبال خوبی برخوردار نبودند و با افت تولید روبهرو شدهاند. سال 94 هم بیشترین رشد تولید صنعتی در اتوبوس و مینیبوس، ظروف شیشهای و نخ پلیاستر رخ داده است. این درحالی است که کالاهایی همچون کمباین، کامیون کشنده و وانت که در سال 1393 با جهشی قابل توجه مواجه شده بودند، در سال 1394 با افت شدیدی روبهرو شده و شانس بسیار کمی برای افزایش تولید در این سال داشتهاند. اما تخمین آمارهای سال 1395 حاکی از بازگشت اقبال به بخش خودروسازی کشور است. در این سال بیشترین افزایش تولید در بخش خودرو رخ داده است و کمباین، اتوبوس و مینیبوس و انواع سواری در راس این کالاها قرار گرفتهاند. به زعم کارشناسان باز شدن درهای ایران به روی هیاتهای تجاری و قراردادهای منعقد شده با خودروسازان بزرگ دنیا در این سال یکی از علل افزایش تولید در این بخش به شمار میرود.

محصولات منتخب معدنی

علاوه بر کالاهای منتخب صنعتی، در میان کالاهای منتخب معدنی نیز از میان 13 کالا، 5 محصول از سال 1392 تا 1394 با رشد تولید مواجه بودند. در سال 1390 مجموع فولاد خام، سیمان و مجموع محصولات فولادی، سه محصول منتخب معدنی هستند که نسبت به سال 1389 از بیشترین افزایش تولید برخوردار بودهاند، اما پیشرانهای تولید کالاهای منتخب معدنی در سال 1392 نسبت به سال 1391 به ترتیب به کنسانتره زغالسنگ، آلومینا و مجموع فولاد خام تعلق دارد. در کنار محصولاتی که در سال 92 نسبت به مدت مشابه سال قبل افت تولید را تجربه کردند، محصولاتی مانند سنگ آهن، فولاد، سیمان و... که در تکمیل زنجیره فولاد مورد استفاده قرار میگیرند، با رشد تولید همراه بودهاند. در سال 1393 نیز سرآمدان افزایش تولید معدنی به ترتیب به کاشی و سرامیک، چینی بهداشتی و فولاد خام تعلق دارد. اما سال 1394 یکی از سالهای پر افت و خیز برای محصولات معدنی به شمار میرود. در این سال افزایش تولید تنها در 3 محصول ظروف شیشهای، شیشه جام و شمش آلومینیوم اتفاق افتاده است و سایر محصولات با افت تولید روبهرو شدهاند.

کنسانتره زغالسنگ، فیبر و شمش آلومینیوم نیز تخمین زده میشود که در سال 1395 در بین کالاهای منتخب معدنی، از بیشترین افزایش تولید برخوردار باشند. بررسی دادههای آماری در بخش محصولات منتخب صنعتی و معدنی بین سالهای 1390 تا 1395 نشان میدهد محصولاتی همچون کمباین، الیاف و تاپس، الکتروموتور، مجموع فولاد خام، نخ پلی استر و کنسانتره زغالسنگ با بیشترین میزان تولید رو به رو بودهاند. کاهش روند تولید نیز در محصولاتی مانند DMT، الیاف اکریلیک، کولرآبی، شیشه جام و وانت به چشم میخورد.

عملکرد دولت در روند تولید

با بررسی دادههای منتشر شده میتوان گفت در دوره فعالیت دولت یازدهم، سال 1393 بهترین سال برای فعالان صنعتی بوده است و بخش اعظمی از محصولات صنعتی در این سال توانستند رشد تولید را تجربه کنند؛ روندی که در سال 1394 تغییر کرد. انتظار برای اجرایی شدن توافقات میان ایران و 6 قدرت جهانی یکی از عمده دلایلی است که فعالان صنعتی، افت تولید در سال 1394 را به آن نسبت میدهند. رکود در بازار داخلی یکی دیگر از دلایلی است که صنعتگران معتقدند افت تولید در سال گذشته را به همراه داشته است. با این حال روند تولید 41 کالای منتخب صنعتی و معدنی در سال 1395 هم حکایت از سیر صعودی در این بخش دارد. از بین 41 کالای منتخب، 25 کالا روند مثبت در تولید داشتهاند و 16 کالا نیز در مسیر نزولی تولید قرار گرفتهاند.