چالش قیمت گذاری محصولات پتروشیمی و خوراک بین مجتمعی

گفت و گویی داشتیم با دکتر مهرافشان، معاون بازرگانی پتروشیمی فن آوران که در ادامه بخشی از آن را میخوانید:

فرآیند قیمت گذاری پایه محصولات پتروشیمی دارای چه مشکلاتیم است؟

قیمت گذاری پایه محصولات پتروشیمی توسط دفتر صنایع پایین دستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام میشود که متاسفانه با اشکالاتی در مورد نحوه قیمت گذاری و شاخص روبه رو است، مثلا همواره در میزان فریت و پریمیومها اشکال وجود دارد؛ چرا که معمولا پریمیومها را در نظر نمیگیریند. معمولا در مجلاتی مانند آیسیس، آرگوس وپلاتس این موارد رعایت میشود.

بورس کالا نیاز به نیروهای متخصص پتروشیمی دارد که در بورس مستقر شوند، چرا که عرضه پتروشیمیها شبیه نفت و فرآوردههای نفتی، مانند: گازوییل بنزین، نفت سفید و … دیگر محصولات پالایشگاهی نیست.

پتروشیمیها در فروش نیاز به مذاکرات بیشتری دارند، به همین دلیل هم که در بورسهای دنیا کمتر مورد معامله قرار میگیرند و بیشتر محصولات نفتی و فرآوردههای نفتی در بورسهایی مثل نایمکس، سایمکس سنگاپور، آی پی ای لندن به فروش میرسند. از این رو فروش محصولات در بورسهای کالایی به دلیل نبود ساختار و مشکلات کلیدی کمتر موفق بوده است. از سوی دیگر همواره تصور بر این است که نیروهای مالی در این عرصه کافی هستند، اما واقعیت این است که علاوه بر آشنایی با مباحث مالی و بورس برای فروش محصولات باید با محصولات پتروشیمی و مشتریان و … آشنایی وجود داشته باشد.

همچنین در بورس ها، نحوه معاملات کاغذی و چگونگی استفاده از آنها، نحوه تحویل محصولات به صورت فیزیکی و کاغذی نیز مورد بحث است و البته بسیار هم مهم هستند، به عنوان مثال در دنیا در روز ۸۵ میلیون بشکه نفت به صورت فیزیکی معامله میشود، اما در بورسها بیش از ۹۰۰ هزار بشکه نفت و اخیرا بیش از یک میلون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز مبادله می شود؛ یعنی به صورت کاغذی مورد معامله قرار میگیرد و به تحویل فیزیکی منجر نمی شود و کاغذی به صورت فیوچر، آپشن، فوروارد و سوآپس معامله میشود. این معاملات قراردادهای توافقی هستند و اگر پیش بینیها درست درست انجام شده باشد به سود و اگر نادرست باشد به ضرر ختم میشود. نهایتا هم تعدادی از این معاملات به ضرر و تعدادی دیگر هم به سود ختم میشوند.

چرا بر سر اختصاص خوراک بین مجتمعی با ارز مبادلهای و آزاد به شرکتهای پتروشیمی اختلاف وجود دارد؟

یکی از موضوعات مهم در صنعت پتروشیمی خوراک بین مجتمعی است. واقعیت این است که مشکل کلیدی از آن جا آمده که وقتی همه مجتمعها به شرکت ملی صنایع پتروشیمی متعلق بود، در واقع جیب توی جیب بود و مسلهای وجود نداشت، قیمت خوراک توسط یک مجتمع به مجتمعی دیگر اعلام میشد و این قیمت خیلی مهم نبود، چرا که به عنوان مثال هم فن آوران و هم تندگویان متعلق به شرکت ملی صنایع پتروشیمی بود.

اما در حال حاضر  بعد از واگذاریها و خصوصی شدن شرکتهای پتروشیمی داستان تفاوت کرده است، مثلا شرکت پتروشیمی فن آوران یک شرکتی خصوصی و زیر نظر وزارت رفاه است. سهامداران این شرکت قبول نمی کنند که خوراک براساس فوب منهای ۵ درصد و با ارز مبادله ای به شرکت های دیگر داده شود. به نظر بنده این چالشی بزرگ در صنعت پتروشیمی است و شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان نهاد رگلاتوری و حاکمیتی باید این موضوع را حل کند. شرکت های خصوصی که از طریق سازمان خصوصی سازی واگذار شدهاند، چرا باید خوراک بین مجتمعی را با ارز دولتی به شرکت های دیگر بدهند؟ سهامداران شرکت ها مقایسه می کنند و می گویند: یک بخشی از محصول با قیمت «الف» صادر میشود و بخشی دیگر به عنوان خوراک بین مجتمعی با قیمت «ب» به شرکتهای داخلی داده میشود. چرا قیمت الف و ب به میزان زیادی اختلاف دارد و به این ترتیب کم کم از سهم خوراک بین مجتمعی شرکتهای دیگر کم می شود. از طرف دیگر فلسفه وجودی دو مجتمعی مثل تندگویان و  MTB بندرامام براساس متانول و اسیداستیک فن آوران شکل گرفته است و اگر پتروشیمی فن آوران به آنها خوراک ندهد، این مجتمعها با مشکل روبهرو شده و قادر به تولید نخواهند بود، از این رو مشکل بسیار پیچیده شده است.

از سوی دیگر به عنوان مثال شرکت پتروشیمی فن آوران مجبور است که به این مجتمعها خوراک بدهد؛ چرا که میگویند: با تمام تعهدات وارگذار شدهاید، این در حالی است که دادن خوراک بین مجتمعی به این شرکتها عدم نفع ۱۵ تا ۲۰ میلیاردی را هر سال برای ما به دنبال دارد و این به یک چالش تبدیل شده است، امیدوارم که کشور به سمتی برود که از حالت  دو نرخی ارز خارج شود و این معضلات نیز پایان یابد؛ چرا که واقعیت این است که تمام قراردادهای ما با پایین دستیها مثل تندگویان و MTB بندرامام با معضل مواجه شده است و این موضوع باید حل شود.