بانک‌ها از پول ته کارت‌های مشتریان چقدر پول گیرشان می‌آید؟

از این تعداد تا پایان فروردین ماه سال جاری 271 میلیون و 333 هزار و 921 کارت برداشت، یک میلیون و 470 هزار و 96 کارت اعتباری و 139 میلیون و 847 هزار و 144 کارت خرید یا هدیه توسط بانکها صادر شده است. اگر تعداد کارتهای صادر شده را بر 79 میلیون جمعیت کشور تقسیم کنیم سهم هر ایرانی حدود 5,22 کارت میشود، یعنی بهطور میانگین بیش از پنج کارت بانکی به نام هر ایرانی ثبت شده است.

جالب است بدانید که حدود 333 میلیون کارت در خرداد ماه سال 96 هیچگونه تراکنشی نداشتهاند و سرانه کارتهای بانکی تراکنشدار به ازای هر فرد حدود یک کارت است. سؤال اینجاست که چرا این مقدار کارتهای بانکی بیهوده و بلااستفاده صادر شده است؟ در سال 2015، جمعیت اروپا 743 میلیون نفر بود و برای این تعداد 780 میلیون کارت بانکی صادر شده بود. در سیستم بانکداری غربی تعدد کارتهای بانکی معنایی ندارد و تقریبا همه از یک کارت برای تمام کارهای خود استفاده میکنند و تقریبا تمام این کارتها فعال است.

در حدود 271 میلیون کارت بانکی برداشت در اختیار ایرانیهاست. نکته اینجاست اگر نوع حساب شما قرضالحسنه باشد بسته به بانکهای مختلف بین دو تا 10 هزار تومان باید در حساب بانکی شما بماند.

این عدد را به طور متوسط پنج هزار در نظر میگیریم. اگر حساب شما کوتاه مدت است حتما باقیمانده حساب شما باید 10 هزار تومان باشد. اگر حساب شما جاری باشد میتوانید تا ریال آخر موجودی حساب خودتان را برداشت کنید اما نکته اینجاست که برای بستن این حساب باید چیزی در حدود پنج هزار تومان به بانک بدهید. کاظم دوستحسینی، کارشناس بانکی تأیید میکند که بهطور متوسط در هر حساب بانکی باید چیزی در حدود پنج هزار تومان باقی بماند. ضرب این پنج هزار تومان در 271 میلیون کارت بانکی نشان میدهد که چیزی در حدود 1355 میلیارد تومان از پول ما نزد بانکهاست که امکان برداشت آن را نداریم.

دوست حسینی این عدد را در مقیاس نظام بانکی ناچیز میداند و آن را «رسوب پول» میخواند و معتقد است این هزینهای است که باید برای نظام بانکی پرداخت کنیم زیرا به هرحال نمیتوانیم پولمان را در خانه نگهداریم. اما مقایسه دوباره با نظام بانکی غربی نشان میدهد که این بدهکاری 1355 میلیارد تومانی بانکها به مردم در آن نظام وجود ندارد. حسابهای بانکی ما درحالی باید همیشه مقداری پول در آنها وجود داشته باشد که کارتهای اعتباری خارجی چیزی به نام محدوده قرمز دارند. در واقع بسته به میزان خوشحسابی و وفاداری شما، بانک این اجازه را به شما میدهد که حتی حساب شما منفی شده و درواقع مقداری پول به شما قرض میدهد. این درحالی است که خیلی از ما در هنگام خرید نگران اتمام اعتبار حسابمان هستیم و مدام گوشیهایمان را چک میکنیم تا ببینیم چه مقدار پول در حساب ما باقیمانده است.

حالا سری به سفرهای شهری میزنیم. قضیه پول خرد در تاکسیهای شهری معضلی است که همواره با کمی مدارا از سوی راننده یا مسافر حل شده است. این سؤال را سالهاست که در تاکسی میشنویم: «پول خرد نداری» و این جواب را بارها دادهایم: «از کجا بیارم.» اما در مورد وسایل نقلیه عمومی شهری قضیه متفاوت است. شما با یک کارت وارد مترو و اتوبوس میشوید و پول خودبهخود از حساب شما کسر میشود. برای ورود به مترو کارت شما باید حداقل 800 تومان موجودی داشته باشد اما تمام این مبلغ با سفر در حوزه شهری مصرف نمیشود. درواقع بیشترین هزینه مربوط به جابهجایی در حوزه شهری 465 تومان است و با نشاندادن کارت به دستگاه کنترل خروجی نسبت به مسافت طی شده از موجودی کارت شما کسر میشود و این یعنی در این حساب مقداری پول باقی میماند.

طبق آماری که از شرکتهای صادرکننده این کارتها گرفتیم، حدود 20 میلیون کارت بلیت تاکنون صادر شده است و همچنین حدود سه میلیون مسافر روزانه از مترو و اتوبوس برای جابهجایی استفاده میکنند. در صورتی که اگر هر کدام از آنها هفتهای یکبار کارت خود را شارژ کنند و حدود مبلغ 500 تومان را برای باقیمانده هر کدام از این کارتها در نظر بگیریم، حدودا هفتهای 1,5 میلیارد تومان در حساب این کارتها جمع میشود که این مبلغ در ماه به 6 میلیارد تومان و در سال این مبلغ به رقم هنگفت 78 میلیارد تومان میرسد. این اعداد شاید در مقیاس بانکی چندان بزرگ به نظر نرسند و چشم مسئولین را نگیرند اما برای ما مردم عادی اعداد بزرگی هستند که در مجموع از جیبهایشان میرود و سرنوشت نامشخصی دارند.