سایه سیاست بر صادرات

آنچه اسحاق جهانگیری در سالروز ملی صادرات مطرح کرد، از اهمیت و درهمتنیدگی سیاست و اقتصاد نشئت میگرفت. صادرات، یکی از بخشهایی است که بهجد از سیاست اثر میپذیرد. بنابراین به گفته خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران که درگیر این موضوع است ، تلاطمهای سیاسی، بازارهای هدف بنگاههای تولیدی را با پیچیدگی روبهرو کرده است.

  آمریکاییها خود را از همکاری با اقتصاد ایران محروم کردند

معاون اول رئیسجمهور با تأکید بر اینکه ایران به دنبال همکاری با اقتصاد دنیاست، اظهار کرد: همانطور که رهبری فرمودند سیاست جمهوری اسلامی ایران همکاری با همه کشورها به استثنای رژیم غاصب صهیونیستی است. بر این اساس آمریکاییها خودشان را از همکاری اقتصادی با ایران محروم کردند.اسحاق جهانگیری در مراسمی که به مناسبت بیستویکمین سالروز ملی صادرات در سالن اجلاس سران برگزار شد، با تأکید بر اهمیت صادرات در اقتصاد ایران اظهار کرد: اگر بخواهیم به مسائل توسعهای کشور بپردازیم، درمییابیم که تولیدی ماندگار و قادر به ادامه حیات است که در صحنههای مهم رقابتی از جمله بازارهای بینالمللی حضور داشته باشد.

رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی با اشاره به میزان صادرات غیرنفتی کشور خاطرنشان کرد: در گذشته زمانی که در کشور از صادرات غیرنفتی صحبت میکردیم، ارقامی نظیر ۱.۵ و دو میلیارد دلار مطرح میشد، اما امروز میزان صادرات غیرنفتی کشور بیش از ۴۷ هزار میلیارد دلار است که امیدوار هستیم این میزان به ۵۰ هزار میلیارد دلار افزایش یابد.جهانگیری با تأکید بر لزوم حفظ احترام صادرکنندگان در کشور، ادامه داد: امسال میزان درآمدهای غیرنفتی حداقل در بخش دولتی دوبرابر درآمدهای نفتی شده است و این کار بزرگ را صادرکنندگان انجام دادهاند.وی همچنین به میزان شاغلان کشور در بخشهای دولتی و خصوصی اشاره و اظهار کرد: در مقطع فعلی حدود ۲۴ میلیون نفر در کشور مشغول به کار هستند که از این میزان تنها چهار میلیون نفر در دولت کار میکنند و سایر مشاغل را تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشور ایجاد کردهاند.

کسانی این میزان شغل را ایجاد کردهاند که کشور را به جایی رساندهاند که امروز میزان تولید ناخالص به ۱۴۰ میلیارد دلار رسیده و اقتصاد ایران به اقتصاد هجدهم یا نوزدهم دنیا تبدیل شده است.وی همچنین با اشاره به سخنرانی اخیر ضدایرانی ترامپ و واکنشهای جهانی نسبت به صحبتهای رئیسجمهوری آمریکا اظهار کرد: قطعا در تاریخ کمتر پیدا میشود که رئیسجمهور آمریکا اینگونه با ملتی صحبت و دنیا به او بیاعتنایی کند. امروز دنیا میداند که ایران جای مهمی است و سیاستهای خوبی در این کشور اتخاذ شده که میشود با او کار کرد.جهانگیری با بیان اینکه امروز اروپا، آسیا و آفریقا خواهان همکاری اقتصادی با ایران هستند، تصریح کرد: تولیدکنندگان و صادرکنندگان باید از فرصت ایجادشده استفاده کنند.

در همین زمینه مقام معظم رهبری نیز اخیرا فرمودند که به استثنای یکی، دو کشور میتوانیم با تمام دنیا کار اقتصادی کنیم.معاون اول رئیسجمهوری با تأکید بر اینکه رژیم غاصب صهیونیستی یکی از این موارد استثناست که ما او را به رسمیت نمیشناسیم، اضافه کرد: دومین کشور آمریکاست که آنها خودشان را از همکاری با اقتصاد ایران محروم کردند. ما هیچگاه به آمریکاییها نگفتهایم که شما نباید در اقتصاد ایران کار کنید، بلکه این مقاومت آمریکاییها بوده که با سیاستهای ناصحیحی که در پیش گرفتهاند، شرکتهای خود را از کار با ایران محروم کردند وگرنه بازار ایران محدودیتی برای کشوری که به دنبال کار اقتصادی و در چارچوب سیاستهای این کشور باشد، ندارد.

  تغییر شاکله وزارت امور خارجه

جهانگیری تصریح کرد: دیپلماسی اقتصادی قطعا جزء مهمترین سیاستهای مورد توجه دولت دوازدهم است. در این راستا وزارت امور خارجه با این جهتگیری که در مرکز این وزارتخانه با تشکیل معاونت اقتصادی، دیپلماسی اقتصادی مورد توجه قرار بگیرد، در حال تغییر تشکیلات خود است.

  دستور جهانگیری به سفرا

وی با بیان اینکه سفارتخانههای ایران باید به پایگاههای اصلی حمایت از صادرات محصولات ایرانی تبدیل شوند، خاطرنشان کرد: سفیری موفق خواهد بود که به صادرکنندگان ایرانی خدمات ارائه کند. من صراحتا به سفرا، استانداران و مدیران دولت گفتهام که بخش خصوصی موتور محرک اقتصاد ایران است و باید با پاکدستی، با افتخار از این بخش حمایت کنند.

  پشتوانه ارزی ایران قوی است

جهانگیری با بیان اینکه کشور امروز از پشتوانه ارزی خوبی برخوردار است، خاطرنشان کرد: در مقطع فعلی سالانه ۴۵ تا ۵۰ میلیارد دلار درآمد نفتی کشور است که به پول جاری حاصل از آن دسترسی داریم. همچنین حدود ۴۵ تا ۵۰ میلیارد دلار نیز میزان درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی کشور است. پس در بخش عرضه ارز در سال توانایی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار را داریم.جهانگیری ادامه داد: حدود ۵۰ میلیارد دلار رقم واردات کالایی اقتصاد کشور و رقم دیگری نیز ممکن است برای بخش خدمات مورد استفاده قرار بگیرد. اما در مجموع نسبت عرضه ارز به تقاضا در تراز مثبت و بالایی قرار دارد. به همین جهت دلیلی ندارد که بگذاریم تلاطمی در نرخ ارز ایجاد شود.

  درخواست یورویی جهانگیری از صادرکنندگان

جهانگیری در ادامه با اشاره به محدودیتهای جابهجایی دلار با عنوان یکی از موضوعات مطرحشده در همکاریهای بینالمللی گفت: در مقطع فعلی از صادرکنندگان تقاضا داریم که تا جایی که امکان دارد از ارزهای دیگر نظیر یورو در مبادلات خود استفاده کنند. در این زمینه کار مهمی که بر عهده دولت است، این است که با کشورهای هدف به نقطهای از تفاهم دست یابد که فعالان اقتصادی کشور بتوانند با پول ملی کار کنند.معاون اول رئیسجمهوری همچنین به سفر اخیر خود به ترکیه و امضای تفاهمنامهای میان بانک مرکزی ایران و ترکیه در زمینه استفاده از پول ملی دو کشور در تبادلات اقتصادی اشاره و خاطرنشان کرد: ترکیه یکی از کشورهای مهم طرف اقتصادی ماست که حجم مبادلاتی که تاکنون با او داشتهایم، ۱۲میلیارد دلار بوده که این رقم تا ۳۰میلیارد دلار پیشبینی شده است. در این زمینه در سفر اخیری که به ترکیه داشتیم، رؤسای بانک مرکزی دو کشور تفاهمنامهای در زمینه استفاده از پول ملی، امضا کردند. نخستوزیر و رئیسجمهوری این کشور نیز در ملاقاتهای دوجانبهای که با ما داشتند، تأکید کردند باید از این به بعد در مبادلات ترکیه و ایران از پول ملی دو کشور استفاده شود.او اظهار کرد: اگر بتوانیم این اقدام را با کشورهای طرف خود از جمله چین، روسیه و کشورهای همسایه عملی کنیم، قطعا هم منافع واردکنندگان و صادرکنندگان ایرانی و هم منافع کل اقتصاد کشور تأمین خواهد شد.معاون اول رئیسجمهوری همچنین درباره حمایت از صادرکنندگان و مشوقهایی که برای آنها در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: در بستهای حمایتی که برای سال ٩٦ تصویب شد، به صندوق توسعه ملی تکلیف کردیم دو میلیارد دلار اعتبار به کشورهایی بدهند که کالای ایرانی میخرند.

  خودنمایی محصولات نفتی در صدر فهرست صادرات غیرنفتی

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: اعداد شاخصهای تجاری کشور نشان میدهد که ارزش ۱۰ رقم اول کالای صادراتی در سال ۹۵ معادل ۲۳.۸ میلیارد دلار است؛ یعنی ۵۵ درصد صادرات کل غیرنفتی ایران که در آن پروپان و اتیلن و گاز طبیعی هم هست. محمد شریعتمداری در این همایش ادامه داد: از ٣٠ سال پیش صحبت از این بوده است که باید در کالاها و بازارهای صادراتی تنوع ایجاد کرد درحالیکه تاکنون هم گاز و پروپان و اتیلن در ارقام صادرات غیرنفتی ما قرار میگیرد.شریعتمداری با بیان اینکه حضور ما در بازارهای جهانی حتی ابعاد سیاسی و امنیتی دارد، اظهار کرد: ظرفیت صادرات ایران ١٨٠ میلیارد دلار است، اما فقدان باور و عزم ملی نسبت به اینکه صادرات غیرنفتی تنها راه شکوفایی اقتصادی کشور است، مشکل اصلی توسعه صادرات بهشمار میرود که بهنظر میرسد به این باور و عزم ملی برای صادرات نرسیدهایم.وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه بازار هدف ما عراق است، گفت: اتفاقی که در اقلیم کردستان رخ داد، برای کسی قابل پیشبینی نبود، درحالیکه ما باید آن را پیشبینی میکردیم؛ چرا که بازار عراق مال ایران است و باید آن را حفظ کرد. این در حالی است که رقیب ما در اقلیم کردستان و جنوب عراق چهار بانک را مستقر کرده است.

  ظرفیت ٢ میلیارد دلاری صادرات صنایع دستی

معاون رئیسجمهور نیز بهعنوان یکی از مدعوین این همایش با بیان اینکه ظرفیت صادرات صنایع دستی در کشور دو میلیارد دلار است، گفت: این صنعت میتواند بسیار اشتغالزا باشد.علیاصغر مونسان افزود: در ایران ۳۷۰ رشته صنایع دستی به ثبت رسیده که ۴۰۰ هزار نفر در این قالب سازماندهی شدهاند؛ بر این اساس حدود دو برابر تعدادی که ساماندهی شده، قابلیت ساماندهی دارد و هماکنون چهار میلیون نفر در امر صنایع دستی، معیشت دارند.او تصریح کرد: جایگاه ما در دنیا مقام سیویکم است که متناسب با ظرفیت کشور نیست؛ البته در دولت یازدهم صنایع دستی همواره با رشد مواجه بوده و در سال گذشته میزان صادرات صنایع دستی به ۲۴۰ میلیون دلار رسیده است؛ اما اینکه چرا نتوانستیم متناسب با ظرفیت کشور در امر صادرات نقش ایفا کنیم، به چالشهایی مانند بالابودن هزینه تمامشده برمیگردد؛ ضمن اینکه فقدان مشوقهای صادراتی و مشکلات مرتبط با بازاریابی و تبلیغات نیز صادرات را تهدید میکند.مونسان گفت: صنایع دستی کشور باید تجاریسازی شود؛ چین رتبه سوم صادرات غیرنفتی دنیا را دارد و البته یکی از سه قطب مهم در حوزه صنایع دستی بهشمار میرود. به گفته او تولید در مقیاس بزرگ یکی از مشکلات ایران در حوزه صنایع دستی است که همین تولید در مقیاس بزرگ، چین را در حوزه صادرات صنایع دستی سرآمد کرده است.او با بیان اینکه صادرات صنایع دستی در سال ۹۵ معادل ۲۴۱ میلیون دلار بوده است، اظهار کرد: صادرات صنایع دستی میتواند به بالای دومیلیارد دلار برسد، بر این اساس در حال برنامهریزی هستیم تا با حمایت دولت و مجلس، عدد صادرات صنایع دستی را افزایش دهیم.

  تلاطمهای سیاسی بازار را پیچیده کرده

مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت نیز در این مراسم گفت: تلاطمهای سیاسی، بازارهای هدف بنگاههای تولیدی را با پیچیدگی روبهرو کرده است. تغییر نظام بنگاهها و بینالمللیشدن آنها نیازمند سرعت بیشتری است.وی افزود: هرچند در پس سه دهه گذشته با تکیه بر مزیتهای نسبی کشور، بهخصوص در بخش انرژی و در سالهای اخیر در بخش معدن تلاشهای تولیدی و صادراتی، ظرفیتهای جدیدی را برای صادرات فراهم کرده، ولی روزبهروز میدان مسابقات جدید از کالا و خدمات در سطح جهانی در حال شکلگیری است و رقابت در آن میدانها نیازمند سیاستگذاری جدید و تمرکز اقدامات در بخشهای نوظهور صادرات است.

  سهم ایران از صادرات جهانی ٠,٣٤ درصد است

رئیس اتاق بازرگانی ایران در مراسم روز ملی صادرات گفت: براساس آمار رسمی، سهم ایران از صادرات جهانی با احتساب نفت ٠,٣٤ درصد و بدون نفت ٠.٢٤ درصد است.غلامحسین شافعی افزود: بخش صادرات در مقابل تلاطمات سیاسی و اقتصادی بیشتر از سایر بخشهای اقتصادی تحتتأثیر است، بنابراین توجه به صادرات و نگاه بلندمدت برای رفع مشکلات صادرات بسیار حائز اهمیت است.وی با بیان اینکه بخش قابلتوجهی از صادرات ما در شرایط فعلی به صادرات مواد کشاورزی و خام معدنی تعلق دارد، گفت: شاید یکی از جاذبههای بازار برای این محصولات، استفاده از یارانههایی است که هم در بخش کشاورزی و هم در بخش مواد خام معدنی منظور میشود. نهایتا به دلیل آنچه پیشرو داریم، به دلیل منابع محدود آبی و فشردگی رقابت در صادرات مواد خام، باید به این موضوع توجه کرد که صادرات این محصولات در آینده توفیق چندانی نخواهد داشت.وی با بیان اینکه ارزش افزوده کالاهای صادراتی ما کمتر از کالاهای وارداتی است، بیان کرد: درحالحاضر ارزش صادراتی کالای ما ٣٤١ دلار و کالاهای وارداتی هزارو ٣٠٨ دلار است.وی در ادامه با بیان اینکه یکی از موضوعات بسیار مهم که تأثیرگذاری بالایی در صادرات دارد، توجه جدی به دیپلماسی اقتصادی است، گفت: از این نظر ما در وضعیت بسیار خوبی قرار داریم. هم رئیسجمهور، هم معاون اول رئیسجمهور و هم وزیر امور خارجه به بهترین نحو ممکن بخش خصوصی را در کنار دیپلماسی سیاسی قرار دادهاند.

  بخش خصوصی بازیگر اصلی باشد، نه بازیشونده

شافعی اظهار کرد: ما میتوانیم آینده صادرات را بسازیم، به شرط اینکه بخش خصوصی بهعنوان بازیگر اصلی باشد و بازیشونده نباشد.رئیس اتاق بازرگانی ایران باز هم به انتقاد همیشگی فعالان بخش خصوصی از قیمت پایین ارز پرداخت و گفت: امیدواریم در مورد نرخ ارز سیاستهایی اتخاذ شود که صادرکنندگان با اطمینان و ریسک کمتر برنامههایشان را پیش ببرند و شاهد سرکوب نرخ ارز نباشیم.