تردید توتال برای ماندن در ایران

آنگونه که کارشناسان میگویند طبق مفاد قرارداد کنسرسیوم سهجانبه شرکت ملی نفت ایران، توتال فرانسه و CNPC چین، هریک از طرفین میتوانند جایگزین دیگر اعضا شوند، البته با این شرط که شرکت ملی نفت ایران بپذیرد. از زمانی که ترامپ روی کار آمده و توافق با ایران را زیر سؤال برده و احتمال تحریمهای جدید از سوی آمریکا مطرح شده، این نگرانی به وجود آمده که نخستین سرمایهگذار خارجی که پس از مدتها به ایران بازگشته، راه خروج را در پیش گیرد، اما نمایندگان توتال گفته بودند در این زمینه در حال رایزنی هستند و پاتریک پویانه، مدیرعامل توتال، در ماه اکتبر گفته بود توتال هنوز احتمال دارد که بتواند در ایران فعالیت کند و به این بستگی دارد که تحریمهای آمریکا چگونه چیده شود، زیرا انتظار میرود اتحادیه اروپا، چین، روسیه به توافق پایبند بمانند. او همچنین احتمال دریافت معافیت را نیز مطرح کرده بود. حالا مسئله آن است که از اساس چرا شرکت CNPC بهدنبال بررسی چنین وضعیتی است؟ آیا نسبت به حضور توتال در ایران نگرانی وجود دارد؟ آیا ترامپ توانسته اولین سرمایهگذار اروپایی در یک پروژه بزرگ نفتی در ایران را به دلهره وادارد؟ البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که اغلب هدف انتشار این اخبار، ایجاد دلهره برای سرمایهگذاران جدیدی است که قصد دارند وارد ایران شوند و لزوما منجر به خروج سرمایهگذاران حاضر در ایران نمیشود.

توتال به کار خود ادامه میدهد

امیرحسین زمانینیا، معاون امور بینالملل و بازرگانی وزارت نفت، در گفتوگو با «شرق» میگوید این موضوع که رویترز از آن خبر داده، مسئله جدیدی نیست و یکی از پیشبینیها در کنسرسیوم است که عضو دیگر بتواند سهم دیگری را در صورت خروج بر عهده بگیرد، اما تاکنون نگرانی از سوی نمایندگان توتال به ایران گزارش نشده است و بهنظر نمیرسد مسئلهای برای نگرانی وجود داشته باشد. زمانینیا در یک گفتوگوی کوتاه به «شرق» میگوید: در قرارداد پیشبینیشده چنانچه یکی از اعضای کنسرسیوم نتواند کار بکند، اعضای دیگر جذب کنسرسیوم میشوند. حرف جدیدی نیست و توتال هماکنون به کار خود ادامه میدهد و در حال برگزاری مناقصههای خود است. او در پاسخ به اینکه آیا نگرانی برای خروج توتال از ایران وجود دارد یا خیر، میگوید: چنین نگرانی وجود ندارد و نمایندگان توتال هم تاکنون برای حضور در ایران ابراز نگرانی نکردهاند.

خیز چین برای خرید سهام توتال

منابع صنعتی به رویترز خبر دادهاند شرکت نفتی CNPC چین در حال بررسی برعهدهگرفتن سهم توتال در پروژه گازی ایران در صورت ترک ایران از سوی این شرکت فرانسوی است. توتال برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی یک قرارداد یک میلیارد دلاری در ماه جولای با ایران امضا کرد. به گفته منابع آگاه از جریان مذاکرات، این قرارداد این امکان را به CNPC داده است، درصورتیکه توتال از قرارداد خارج شد، این شرکت چینی سهم توتال را بر عهده بگیرد. یک منبع چینی آگاه درباره این قرارداد گفت: براساس قرارداد توسعه فاز ١١ پارس جنوبی، CNPC میتواند سهم ٥٠,١ درصدی توتال را برعهده بگیرد و درصورتیکه توتال از قرارداد خارج شود، اپراتور پروژه شود. به گفته سه منبع آگاه، مقامات CNPC در هفتههای اخیر مذاکرات داخلی برگزار کردند تا دراینباره بحث و مذاکره کنند. سخنگوی CNPC، توتال و ایران از اظهارنظر در این رابطه خودداری کردند. به گفته این منابع، هرگونه تغییری احتمالا در زمانبندی پروژه تأخیر ایجاد خواهد کرد، ازاینرو توتال هماکنون در حال مذاکره با شرکتهای خدماتی است و انتظار میرود اوایل سال آینده قرارداد را منعقد کند. همچنین شرایط فنی جدید برای مدیریت و فعالیت این پروژه فراساحلی باید ایجاد شود که میتواند به معنای ورود شرکت CNOOC، بزرگترین شرکت اپراتور فراساحلی چین باشد. یک مقام صنعتی چین گفت: «در این مورد، خروج توتال، احتمالا نیازمند ورود CNOOC است، زیرا CNPC تجربه کمی در پروژههای فراساحلی دارد».

توان تکنیکال CNPC مانند توتال نیست

بااینحال، نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی، در گفتوگو با «شرق» هرچند تأیید میکند در قراردادها در قالب کنسرسیوم، خرید سهام یکدیگر مطرح میشود، اما میگوید توان تکنیکال CNPC اصلا قابل قیاس با توتال نیست. در نتیجه معنادار نیست که CNPC بتواند سهم توتال را بخرد و فقط محتمل است چند سهام کوچک جابهجا شود که آن را هم باید ایران تأیید کند.

به گفته قربان، در تمامی قراردادهایی که بهصورت کنسرسیوم با یک کشور منعقد میشود، عللی که چند شرکت را گرد هم میآورد، مسائل اقتصادی، استراتژیک و تکنیکال است. او ادامه میدهد: در این کنسرسیوم پیشبینی میشود اگر شرایط زمانی و مکانی تغییر کرد و یکی از اعضا تمایل داشت سهم خود را کاهش یا افزایش دهد، بتواند چنین کند اما چنین اتفاقی بدون تأیید کشور میزبان، امکانپذیر نخواهد بود.

این کارشناس ارشد انرژی میافزاید: در فاز ١١پارس جنوبی، مسئله تکنیکال بسیار حائز اهمیت است. در این فاز اقداماتی که توتال برعهده گرفته بود را اصولا CNPC چین نمیتواند انجام دهد، زیرا این تکنولوژی را ندارد. بنابراین ممکن است که سهام این دو شرکت کمی بالا و پایین شود، اما وجود تکنولوژی است که اعضای این کنسرسیوم را دور هم جمع کرده است. حال اگر بخش تکنولوژی از بین رود، فقط سرمایه باقی میماند که به تنهایی مفید نخواهد بود. او در پاسخ به اینکه در این صورت ممکن است پروژه بخوابد، میگوید: نمیتوان چنین گفت زیرا ایران بهدنبال آن بود که شرکای جدیدتر صاحب تکنولوژی را پیشنهاد کنند. بنابراین به عقیده من، ممکن است که تغییرات در حد جابهجایی اندک چند سهام انجام گیرد، اما آمدن و رفتن یک شرکت بدون شک با مذاکرات طولانی در آینده عملی خواهد شد. قربان در پاسخ به اینکه آیا توتال نسبت به حضور در ایران مردد است، تصریح میکند: هیچ موردی که تغییر در روند همکاری را نشان دهد، از این کنسرسیوم ندیدهایم. حرفهای زیادی زده میشود؛ از یکطرف ترامپ میگوید باید جلوی ایران را گرفت و از طرف دیگر به اروپاییها میگوید جلوی شما را نمیگیریم و تجارت کرده و سود کنید.

خروج توتال از ایران ساده نیست

به گفته این کارشناس، ممکن است نداشتن اطمینان به تأمین مالی در جریان این پروژه، تغییراتی را ایجاد کند، زیرا ممکن است بانکهایی که میخواستند با توتال همکاری کنند، به این نتیجه رسیده باشند که نتوانند با ایران کار کنند، اما اینکه یکی از اعضای کنسرسیوم کلا خارج شود، در شرایط فعلی نه لازم است و نه بهسادگی امکانپذیر خواهد بود. او انتشار این اخبار را با هدف ترس سرمایهگذاران خارجی از حضور در ایران میداند و میگوید: انتشار این اخبار بازی سیاسی است و حتی ممکن است به واقعیت بدل شود، اما به نظر میرسد این اخبار با هدف فشار بر ایران و ایجاد نااطمینانی در اذهان سرمایهگذاران جدید منتشر میشود که ببینید سرمایهگذاری که قبلا آمده اکنون دوباره دارد فکر میکند و ممکن است تغییر عقیده دهد. میخواهند برای دیگرانی که به قصد سرمایهگذاری وارد ایران میشوند، نااطمینانی ایجاد کنند نه برای کسانی که اکنون در کشور هستند. قربان با نگاهی به ماجرای پنالتی خروج در قرارداد، ادامه میدهد: اگر توتال بهصورت کامل خارج شود، این قرارداد باید به کل بازنگری شود که این بازنگری نیز حتما با جرائمی توأم خواهد بود. به بیان دیگر، شرایطی که برای خروج در قرارداد ذکرشده باید دوباره منظور شود، اما اینکه این شرایط چیست، نمیدانیم، چون قرارداد محرمانه است.