چرا هیبریدی‌‌ها مورد توجه دولت نیستند؟

هیات دولت، بنا به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت دستورالعمل جدید واردات خودرو را بعد از ۶ ماه بررسی ابلاغ کرد. در دستورالعمل جدید، دولت ضمن افزایش حقوق ورودی خودروهای بنزینی به کشور بحث افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی و برقی را نیز مدنظر قرار داده است. بنابر تصمیمات جدید دولت، تعرفه واردات خودروهای هیبریدی که تا پیش از دستورالعمل کنونی ۴ درصد بود در مقررات جدید به ۱۵ تا ۱۰۰ درصد بنابر حجم موتور افزایش پیدا کرد. هر چند مدیران دولتی بحث مدیریت منابع ارزی کشور را دلیل اصلی افزایش تعرفه واردات خودروها عنوان کردهاند اما آنگونه که مدیران وزارت صنعت اعلام کردهاند موضوعات دیگری چون عدم تاثیرگذاری خودروهای هیبریدی در کاهش آلودگی هوا نیز در این تصمیم دولت نقش مهمی داشتهاند. موضوعی که امیرحسین قناتی، مدیرنیرو محرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت بر آن تاکید داشته است.

به گفته او از آنجا که خودروهای هیبریدی وارد شده به کشور بهجای استفاده از برق بیشتر از سوخت بنزینی بهره میبرند، بنابراین ورود آنها در بحث کاهش مصرف سوخت چندان موثر نبوده است. آنگونه که بهنظر میرسد، دولت نیز با این پیشفرض واردات خودروهای هیبریدی با تعرفه ۴ درصد به کشور را دارای توجیه لازم ندانسته است. انتقادات نسبت به افزایش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی زمانی بالا گرفت که محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز در اظهارنظری تاکید کرد، «خودروهای هیبریدی از یک سرعتی به بالا از برق استفاده میکنند که این سرعت عموما برای خارج از شهر است؛ بنابراین کمک چندانی به کاهش آلودگی هوا در شهر نمیکند». هرچند دفتر سخنگوی دولت به دنبال انتقادات گسترده رسانهها این جمله را تکذیب کرد اما از آنجا که تاکید عمده مدیران دولتی در افزایش تعرفه واردات هیبریدیها بر مباحث فنی این دسته از خودروها بود. بنابراین به نظر میرسد بررسی ساختار فنی خودروهای هیبریدی حتی برقی که دولت در دستورالعمل جدید خود تعرفه آنها را بهشدت افزایش داده، بسیار حائز اهمیت است.

تفاوت برقیها و هیبریدیها

هیبریدیها، خودروهایی هستند که برای حرکت کردن از ترکیب دو منبع متفاوت قدرت استفاده میکنند. انواع خودروهای هیبریدی از سوختهای متفاوتی برای تولید قدرت به منظور حرکت خود بهره میبرند اما نوع تکنولوژیهای بهکار رفته در طراحی و ساخت اینگونه سیستمها با توجه به شرکت سازنده، متفاوت است. با وجود این در کل میتوان خودروهای هیبریدی را بهعنوان خودرویی دوگانه با قدرت ترکیبی بین یک موتور درونسوز و یک موتور الکتریکی معرفی کرد که تنها با سوختگیری موتور بنزینی، موتور الکتریکی هم توسط انرژی حرکتی موتور شارژ شده و با حرکت هر دو با هم یا تنها موتور الکتریکی، باعث صرفهجویی در مصرف سوخت و کاهش گازهای آلاینده محیطزیست میشوند. در این مورد، داوود اسماعیلی، کارشناس فنی خودرو در گفتوگو با خبرنگار ما میگوید: خودروهای هیبریدی با دو موتور بنزینی و الکتریکی کار میکنند و برای شارژ باطری آن، نیازی به منبعی خارج از خودرو نیست و شارژ باتری از طریق موتور ژنراتورهای بهکار رفته در این سیستم صورت میگیرد.

وی اضافه میکند: خودروهای هیبریدی در آغاز حرکت خود از موتور الکتریکی استفاده میکنند که تاثیر جدی در مصرف سوخت خودرو دارد. این خودروها تا سرعت ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر که حرکت خودرو آرام است، از موتور الکتریکی خود بهره میبرند و این یکی از مزیتهای مهم این خودروهاست چراکه در زمان روشن شدن خودرو بیشترین مصرف بنزین به دلیل احتراق داخلی صورت میگیرد اما در خودروهای هیبریدی اینگونه نیست. وی ادامه داد: بعد از افزایش شتاب و سرعت خودرو، موتور بنزینی بهکار گرفته میشود و این نیز در مصرف سوخت خودرو تاثیر دارد؛ چرا که در شتاب بالا که سرعت خودرو ثابت است مصرف سوخت خودرو کاهش پیدا میکند. اسماعیلی درخصوص شارژ باتری این خودروها میگوید: خودرو هنگام استفاده از موتور بنزینی به شارژ باتری خود میپردازد اما موضوعات دیگری چون ترمز کردن نیز باعث میشود که انرژی مکانیکی تبدیل به انرژی الکتریکی شده و بدون کوچکترین اتلاف، انرژی حاصل شده صرف شارژ مجدد باتری شود.

وی با بیان اینکه ترکیب موتور خودروهای هیبریدی این امکان را میدهد تا موتور احتراق داخلی در بهینهترین محدوده خود نگه داشته شود، میگوید: این عمل موجب کاهش مصرف سوخت میشود. این ترکیب که شامل موتور احتراق داخلی است میتواند معایب خودروهای الکتریکی را برطرف کند و همانند خودروهای معمولی دارای قدرت و سرعت مناسب باشد. به گفته کارشناسان، تکنولوژی هیبریدی این امکان را میدهد تا خودرو مسافت ۸۰۰ کیلومتر یا بیشتر را با مصرف سوخت بهتر نسبت به خودروهای معمولی و برقی طی کند. در این میان اما بررسی خودروهای هیبریدی نشان میدهد که تفاوتی جدی میان آنها با خودروهای برقی وجود دارد.

خودروهای برقی همانطور که از اسمشان پیداست، برای حرکت تنها از نیروی حاصل از موتور الکتریکی کمک میگیرند و جهت تامین انرژی و شارژ باتری باید در ایستگاههای مخصوص به برق زده شوند تا بتوانند حرکت خود را آغاز کنند.  از سوی دیگر در خودروهای برقی، هیچ موتور درونسوزی استفاده نشده است. یعنی باتری شارژ میشود و شارژ باتری موتور الکتریکی باعث حرکت خودرو میشود. هرچند استفاده از این خودروها به دلیل کاهش جدی در مصرف سوخت از یکسو و از بین رفتن آلایندگی بسیار مفید است اما موضوع اساسی آن است که به دلیل نبود زیرساخت این خودروها در کشور امکان استفاده از آنها در حال حاضر وجود ندارد.