آیا فناوری خودران؛ قابل اعتماد است؟

بارها گفته شده است که برای کسب تجربه و یا درک درست یک موضوع، انسان باید با یک شکست تلخ یا یک تلنگر بزرگ مواجه شود. متاسفانه گاهی اوقات در این شکستها، جان انسانها تلف میشود. اگر اخبار فناوری خودروهای خودران را دنبال کرده باشید، از حادثهی تلخ و کشته شدن یک زن ۴۹ ساله توسط خودروی خودران اوبر اطلاع دارید.

شرکت خدمات اشتراک و تاکسی آنلاین اوبر (Uber) که بهتازگی به عرصهی فناوری خودروهای خودران وارد شده بود، قربانی عدم تعادل پیشرفت فناوری و زیرساختهای لازم شد. در حال حاضر هنوز تحقیقات و بررسیهای کارشناسی در مورد این حادثه ادامه دارد؛ اما صرف نظر از مقصر اصلی این اتفاق ناراحتکننده، یک نکتهی مهم برای همهی اهالی و طرفداران تکنولوژی که غرق پیشرفت و توسعهی فناوری خودران شدهاند، مشخص شد: هنوز آمادگی لازم و کامل برای پذیریش فناوری خودران فراهم نشده است.

در ادامهی این مقاله، جوانب مختلف فناوری خودران و زیرساختهای لازم را بررسی میکنیم.

فناوری خودران؛ همهی تجهیزات در دسترس نیست

در نمایشگاهها و نشستهای اخیر مرتبط با فناوری و خودرو، کارشناسان روند پیشرفت و توسعهی فناوری خودران در شرکتهای خودروسازی مختلف را ستایش کردهاند؛ در واقع با رونمایی خودروهای مفهومی خودران و آغاز آزمایش میدانی تاکسیهای خودران آینده، پیشرفت قابل توجهی به وجود آمده است. با اینکه نباید منکر تلاش و دستاوردهای تیمهای مهندسی شرکتها بزرگ و کوچک شد، ولی باید قبول کنیم که فناوری خودروهای خودران با برنامهای در آینده برای آن تصور میشود، هنوز خیلی فاصله دارد.

عامل اصلی حادثهی خودروی خودران اوبر مشخص نیست، ولی وجود مشکل در این سیستم قطعی است.خودروهای خودران باید به انواع سنسور مجهز باشند تا تمام اجسام و خودروهای پیرامون، بهخصوص عابرین پیاده را در بدترین سناریوی ممکن شناسایی کنند. بدترین شرایط شامل زمانی است که عامل اصلی خطا انسان باشد؛ چراکه هدف اصلی توسعهی خودران، ایدهی کامل بودن هوش مصنوعی در برابر انسان و اشتباهات است.

با این تفاسیر، خودروهای خودران باید قابلیت تصیمیمگیری در کمترین زمان ممکن را داشته باشند تا در شرایط مختلف، افزایش سرعت، کاهش سرعت یا توقف کامل ممکن باشد. رانندگی و حوادث آن بهگونهای است که تصمیمگیری دو ثانیهای هم مرز بین مرگ و زندگی را مشخص میکند.

دولتها و حکومت؛ هیچکس آمادگی لازم را ندارد

توسعه و تب خودروهای خودران بهقدری سریع بود که حتی دولتهای پیشرفتهترین کشورهای جهان هم آمادگی لازم برای پذیریش آن را ندارند. تلاشهای ناموفقی جهت تنظیم مقررات لازم در مراحل پیشرفت، آزمایش و بهکارگیری خودروهای خودران انجام شد. اما حالا با این اتفاق اخیر، تمام عوامل جهت پیشگیری از حوادث مشابه و تعیین مقررات برای شناسایی مقصر اصلی بسیج خواهند شد.

شاید بتوان گفت که بخش زیادی از قوانین و مقررات، در واکنش به حادثههای مختلف به وجود آمدهاند و قوانینی که قبل از ایجاد یک مورد خبرساز وضع شدهاند، انگشت شمار هستند. پیشرفت در فناوری بهقدری سریع است معمولاً همیشه قوانین چند قدم عقبتر هستند. به عنوان مثال قوانین لازم برای استفاده از فناوریهای پهبادها و وسیلههای هوایی بدون سرنشین بسیاری از دولتها را به چالش کشید و دقیقاً پس از چند حادثهی ناگوار مقررات کلی در مورد آنها تعیین شد.

رانندهها؛ نبود شرایط مشخص و احتمالات فراوان

تا زمانی که نتایج تحقیقات حادثهی اوبر منتشر نشود، اصلاً نمیتوان در مورد رانندهی کمکی خودروی خودران این شرکت باقاطعیت قضاوت کرد. شاید این راننده به جاده توجه نمیکرده است و صدها شاید دیگر؛ اما بدون شک بخشی از اتهامات به سمت وی خواهد بود، راکه به وظیفهی اصلی خود عمل نکرده است.

باید توجه داشت که خودروهای خودران آینده، به رانندهی کمکی هم نیازی ندارند. در واقع شاید برخی مدلها هیچ تعاملی جهت کنترل خودرو با سرنشینان نداشته باشند و کاملاً خودران هدایت شوند. در طرحهای مفهومی بیشتر شرکتها، معمولاً سرنشینان راحت و آسوده و یا در حال گفتگو در کابین خودرو ترسیم شدهاند. حادثهی اوبر کاملاً با این تصاویر در تضاد است. البته قابل درک است که تصاویر مفهومی، آیندهی این فناوری و تکامل آنها را نشان میدهند؛ اما در این مقطع زمانی از فناوری خودروهای خودران، راننده یا کسی که مسئولیت کنترل خودرو را بر عهده دارد، نمیتواند کاملاً به فناوری خودران اعتماد یا کاملاً توجه خود را به کنترل خودرو معطوف کند که شرایط بسیار مشکل خواهد بود.

اصلاً بعید نیست که رانندهی کمکی خودروی خودران اوبر نیز با همین شرایط نقش آن در این حادثه تعریف شود.

عابرین پیاده؛ مظنون همیشگی تصادفات خودروهای خودران

معمولاً مقصر اصلی حادثههای مرتبط با خودروهای خودران عابرین پیاده یا خودروهای دیگر که توسط انسان کنترل میشوند، درنظر گرفته میشوند. همیشه بخشی مهمی از فناوری خودران مربوط به ایمنی عابرین پیاده یا افراد و اجسام پیرامون خودرو بوده است. دلیل اصلی مقصر شمردن عابرین پیاده در این تصادفات، رعایت نکردن بخشی از قوانین راهنمایی و رانندگی تلقی میشود. در حادثهی اوبر نیز ابتدا تصور اصلی بر همین اساس بود تا اینکه ویدئوی دوربین خودروی اوبر منتشر شد و نقش رانندهی کمکی در بروز این حادثه به عنوان مقصر قوت گرفت.

صرف نظر از تخلف عابرپیاده، شاید قبل از وقوع تصادف همانند تمام انسانها، وی تصور کرده است که راننده زمان کافی برای عکسالعمل و ترمزگیری دارد چراکه خودروی خودران در صورت تخلف عابرپیاده، تصمیم بر توقف خودرو نخواهد گرفت. بدون شک برای همهی ما چنین شرایطی پیش آمده است و باید قبول کرد که هیچوقت تمام افراد قوانین را رعایت نمیکنند.

تا روزی که تعداد خودروهای خودران از خودروهای با کنترل راننده بیشتر نشود، عابرین پیاده (نه همه) همیشه تصور قابلیت کنترل راننده در انحراف خودرو یا توقف آن را خواهند داشت.

کلام آخر

باید اعتراف کرد که حادثهی اخیر اوبر، روند توسعهی خودروهای خودران را زیر ذرهبین خواهد برد که شاید اقدام بسیار درست و بهجایی باشد. با تمرکز بیشتر شرکتهای خودروسازی بر ساخت خودروهای خودران در سطحهای مختلف، نظارت و آزمایش بادقت این فناوری باید شدت یابد. البته نباید این اتفاق، مانعی سخت برای توسعهی فناوری خودروهای خودران شود و برعکس باید چالشی بزرگ برای خودروی خودرانی باشد که اولین تصادف آن، آخرین تصادف آن باشد. اگر خودروهای خودران آیندهی صنعت خودروسازی هستند، باید از امنیت انسانها در کنار این فناوری مطمئن بود.

اما شاید بهجای مقصر دانستن خودروهای خودران باید به خودمان رجوع کنیم. تصور کنید که خودروهای خودران در خط عابرپیاده یا تقاطعها عملکرد بسیار ایمنی دارند؛ چرا انسانها قوانینی را که خودشان تعیین کردهاند رعایت نکنند؟ عاملهای زیادی در تصادف اوبر دخیل است، اما باید اعتراف کرد که تصادفات خودروهای خودران تا بهامروز، عامل انسانی در حال تخلف بوده است.