ممکن است از اواخر اردیبهشت واردات بنزین به صفر برسد

آنطور که علیرضا صادقآبادی میگوید، تنها کمتر از یک ماه تا افتتاح فاز دوم ستاره خلیج فارس- این مگا پروژه پالایشگاهی که سالهاست قرار است ایران را از واردات بنزین بینیاز کند-زمان باقی است. با این حال با توجه به رشد مصرف بنزین که برآورد میشود امسال به رکورد ۹درصد برسد، امکان تحقق توقف واردات بنزین چندان روشن نیست. از سوی دیگر هرچند صادقآبادی میگوید که بازگشت تحریمها نمیتواند بر روند تکمیل ستاره خلیج فارس اثرگذار باشد، اما اجرایی شدن طرح کیفیسازی پالایشگاهها احتمالا در هالهای از ابهام فرو خواهد رفت.

کیفیت بنزین تولید داخل

آنطور که مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی میگوید، متوسط روزانه تولید بنزین در سه ماهه نخست سال گذشته ٦٠ میلیون لیتر بود، اما در سه ماهه پایانی به ٧٨میلیون لیتر رسید. این یعنی در این فاصله زمانی تولید بنزین در کشور رشد ۳۰ درصدی را تجربه کرده است. صادق آبادی در ادامه به نقش تولید بنزین از ستاره خلیجفارس در کسب چنین رشدی اشاره میکند. به گفته او، « ٩میلیون لیتر افزایش تولید در ستاره خلیج فارس و ٩میلیون لیتر دیگر نیز در پالایشگاههای بندرعباس، آبادان، اراک و تبریز رخ داده است.»

اما این نقطه پایان رشد تولید بنزین کشور نیست، قرار است با تکیه بر دو فاز دیگر ستاره خلیج فارس، تولید بنزین تا پایان سال رکورد ۱۰۵ میلیون لیتر در روز را بشکند و از این مقدار ۸۷ میلیون لیتر استاندارد یورو ۴ و ۵ داشته باشد. بنزین یورو۵ که بالاترین استاندارد موجود در کلاس جهانی است، در کشور تنها در ستاره خلیج فارس تولید میشود. این درحالی است که به گفته کارشناسان و مهندسان حاضر در پروژه، تاسیسات این پالایشگاه، بر اساس تولید بنزین یورو ۴ ساخته شده اما در حال حاضر محصول تولیدی کیفیتی بیش از یورو ۵ دارد. در واقع بنزین پالایشگاه ستاره خلیجفارس با اکتان 91.6 ، گوگرد نیم درصد و بنزن 0.5 تا 0.6 درصد دارای کیفیتی بیش از یورو ۵ است.

تولید ۲۴ میلیون لیتر بنزین تا سه روز دیگر

آن طور که صادق آبادی خبر داد تولید بنزین ستاره خلیج فارس تا ۵ اردیبهشت به ۲۴ میلیون لیتر در روز خواهد رسید. او میگوید ظرف یک ماه آینده فاز دوم این پالایشگاه با حضور رئیسجمهوری رسما افتتاح و فاز سوم نیز تا پایان سال تکمیل خواهد شد. از این رو تا پایان سال جاری میزان تولید بنزین یورو ۵ کشور از ۱۶ میلیون لیتر کنونی به ۳۶ میلیون لیتر در روز خواهد رسید.

مصرف؛ نقطه مغفول خودکفایی

هرچند که به نظر میرسد امسال بالاخره ایران به خود کفایی در تامین بنزین دست یابد، اما رشد مصرف چشمانداز تداوم این شرایط را تیره کرده است. در واقع همانطور که معاون وزیر نفت نیز تاکید میکند، در زمینه خودکفایی در تامین بنزین، دو مولفه دخیل است؛ یکی سمت تولید و دیگری سمت مصرف. در شرایطی که هیچ اهرمی برای کنترل مصرف بنزین به کار گرفته نمیشود، رشد تولید به تنهایی نمیتواند کشور را در مسیری هدایت کند که به صادرکننده پایدار بنزین بدل شود.

به گفته صادق آبادی، متوسط روزانه مصرف بنزین در کشور در ماه فروردین ۱۳۹۷ نسبت به مدت مشابه سال قبل 11.3 درصد رشد داشته و به بیش از ۸۸ میلیون لیتر رسیده است. هرچند که این آمار به تنهایی نمیتواند میزان رشد مصرف در سال جاری را نشان دهد، اما خود به تنهایی نشاندهنده رشد مصرف بیش از سالهای پیش است. متوسط مصرف بنزین در سال ۱۳۹۶ حدود ۸ درصد بوده و شرکت پالایش و پخش پیشبینی میکند، امسال رشد آن به حدود ۹درصد برسد. یعنی متوسط میزان مصرف روزانه بنزین بیش از ۸۸ میلیون بشکه در روز خواهد بود.

صادقآبادی میگوید رشد ۹ درصدی مصرف بنزین رقمی نیست که بتوان نمونه آن را در جای دیگری از دنیا مشاهده کرد. به گفته او، شرکت ملی پالایش و پخش قصد دارد با متنوع کردن سبد سوخت کشور به نوبه خود گامی برای کنترل مصرف بنزین بردارد. با این حال در شرایطی که بنزین بهعنوان سوختی با احتراق بالا، با قیمت مناسب در دسترس است، آیا میتوان به استقبال از سوختهایی چون سیانجی و الپیجی امید داشت؟ معاون وزیر نفت نیز معتقد است، همین که بتوان میزان مصرف سیانجی را در سطح کنونی نگه داشت و از افت مصرف این سوخت جلوگیری کرد خود گامی بزرگ محسوب میشود. به گفته صادق آبادی در حال حاضر قیمت بنزین بین ۶۰ تا ۷۰ سنت است و ایران به دلیل رشد مصرف نه تنها از چنین درآمدی محروم شده، بلکه سال گذشته به تنهایی ۲میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کرده است.

تاثیر ترامپی بر پالایشگاهها

اما یکی از سوالاتی که از سوی خبرنگاران مطرح شد، تاثیر خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریمها بر صنعت پالایشی کشور بود.صادق آبادی بر این باور است که بازگشت تحریمها نمیتواند در روند تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس تاثیر چندانی داشته باشد. چراکه در حال حاضر تجهیزات مختلف همه پروژهها خریداری شده است و همچنین ایران توانسته تجربه فوقالعادهای در دوران تحریمهای قبلی در صنعت پالایشگاهسازی کسب کند. به گفته او، پیچیدهترین تجهیزات در پالایشگاه ستاره در داخل کشور ساخته شد، از این رو اینگونه نیست که اگر تحریمها باز گردد نتوان کاری کرد. 

با این حال به نظر میرسد طرح کیفیسازی پالایشگاهها آن نقطه حساسی است که میتواند تحت تاثیر بازگشت تحریمها قرار بگیرد. دو سال پس از برجام پالایشگاههای کشور با انعقاد قراردادهایی با شرکتهای خارجی به دنبال بازگشایی خط اعتباری برای اجرای طرح کیفیسازی بودند. طرحی که قرار است با کاهش تولید محصولات کمارزشی چون نفت کوره و افزایش محصولاتی چون بنزین و گازوئیل موجب افزایش حاشیه سود پالایشگاهها شود، از این رو برای طرح کیفیسازی بین ۱۶ تا ۲۰ میلیارد یورو پروژه تعریف شد.

اما در حال حاضر تنها ۳ میلیارد یورو آن تعیین تکلیف شده و بازگشت تحریمها میتواند روند مذاکرات را متوقف کند.زمانیکه از صادق آبادی درباره سرنوشت طرحهای کیفیسازی بعد از بازگشت تحریم‎ها پرسیده میشود، میگوید: «ما در حال حاضر برای پالایشگاه آبادان خط اعتباری از چین باز کردهایم و اگر تحریمها برگردد، میتوانیم با السی چین یا استفاده از منابع صندوق توسعه ملی طرحهای کیفیسازی را تامین مالی کنیم.» با این حال او بر این باور است که بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری ایران موضوعی نیست که سرمایهگذاران به راحتی بتوانند از آن چشمپوشی کنند.