تولید آب از هوا

اگر چه کل میزان آب جهان ثابت است، اما توزیع نامناسب آب در سطح جهان و از همه مهمتر فقدان آب سالم در بسیاری از نقاط جهان نگرانیهای زیادی را پیش روی بشر قرار داده است. در همین راستا اخیرا اعلام شده که قرار است از رطوبت هوا آب تولید شود که در این مورد، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا معتقد است که امکان تولید آب از هوای مرطوب وجود دارد، اما در حال حاضر این طرح در حد تحقیقات و نمونههای کوچک در حال اجرا است.

بر اساس گزارشهای منتشر شده میانگین بارش در چهار استان آذربایجان شرقی و غربی، کردستان و گلستان مثبت و در ۲۷ استان دیگر کشور نسبت به پارسال منفی است. میانگین بارش در ۱۳ استان کشور بیشتر از ۵۰درصد کاهش نشان میدهد، میانگین بارش کشور فقط در حوضه اصلی آبریز دریاچه ارومیه، نسبت به پارسال مثبت است. میانگین بارش در شش حوضه اصلی آبریز کشور از ابتدای سال آبی تاکنون ۱۰۰ میلیمتر گزارش شده است که ۵۱درصد کاهش نسبت به پارسال، و ۴۹درصد نسبت به دراز مدت را نشان میدهد. ورودی آب به سدها از ابتدای سال آبی تاکنون ۱۳میلیارد و ۱۶۰میلیون متر مکعب بود که ۳۸درصد کاهش را نسبت به پارسال نشان میدهد و میزان خروجی آب از سدهای کشور نیز ۱۳میلیارد متر مکعب گزارش شده که ۲۰درصد کاهش را نشان میدهد. در حال حاضر ۴۷درصد مخازن سدهای کشور پر است. از میان پنج سد تامینکننده آب تهران، دو سد لتیان و کرج به ترتیب ۳۹ و هفتدرصد کمتر از پارسال آب دارند. در حال حاضر مخزن سد لار ۱۹میلیون متر مکعب، سد طالقان ۲۹۱میلیون متر مکعب، سد کرج ۱۱۴میلیون متر مکعب، سد لتیان ۲۷میلیون متر مکعب و سد ماملو ۱۷۷میلیون متر مکعب آب دارد، به این ترتیب ۶۲۸میلیون متر مکعب آب در مخازن پنج سد تامینکننده آب تهران وجود دارد. از ابتدای مهر سال 96 تاکنون ۴۱۷میلیون متر مکعب آب وارد مخازن سدهای پنج گانه تهران شده و ۶۱۸میلیون متر مکعب نیز از این مخازن خارج شده است. میانگین بارش در استان تهران ۱۱۳ میلیمتر بود که نسبت به پارسال ۵۶درصد و نسبت به بلندمدت ۴۳درصد کاهش را نشان می دهد، همچنین ذخایر آبی سدهای حوضه کارون بزرگ، کرخه و مارون ۲۶درصد منفی است. وزیر نیرو، رضا اردکانیان گفته است که استفاده از واژه بحران برای وضعیت آبی کشور نابجا نیست؛ واقعیت قابل بیان این است که از حیث میزان بارش در وضعیت چندان متفاوتی با شرایط اقلیمی خود نیستیم، زیرا کشور ما در منطقه خشک و نیمهخشکی قرار دارد، و با اندکی مطالعه بر عملکرد وضعیت جوی 50 سال اخیر و توجه به افزایش 50میلیون نفری جمعیت کشور درمییابیم که کاهش بارش، افزایش دمای کشور کنار افزایش مصرف آب و کاهش اندوختههای آبی سبب ایجاد چنین شرایطی شده است و رویهمرفته شرایط ما چندان هم غیرمترقبه نیست.

تلاشهای دولت برای نجات آب

کارشناسان پیشبینی کردند تا سال 2025 میلادی دستکم 5/3میلیارد نفر، معادل 5/6 برابر سال 2000 در جهان در بحران آب زندگی خواهند کرد، کمتر از 1/1میلیارد نفر به آب سالم دسترسی خواهند داشت و حدود 5/2میلیارد نفر از دسترسی به سیستمهای بهداشتی مناسب محروم خواهند بود. در ایران مقدار آب مصرفشده در خانواده و بخشهای صنعتی به سرعت در حال افزایش است و با افزایش نرخهای مصرف آب هم پیشبینی میشود که این میزان مصرف به حدود 70درصد برسد. طبق آمار وزارت نیرو، 90درصد آب مصرفی در کشور مربوط به کشاورزی است، درحالی که متوسط مصرف آب جهانی در بخش کشاورزی 70درصد است که این آمار نشان میدهد ایران 20درصد بیشتر از متوسط جهانی مصرف دارد. سالانه درکشور 95میلیارد متر مکعب آب مصرف میشود که 90درصد آن در کشاورزی، هشتدرصد در آشامیدنی، دودرصد در بخش صنعت، بخش عمومی، پارکها و فضای سبز مصرف میشود. سالانه130میلیارد مترمکعب درکشور بارندگی صورت میگیرد که کمتراز 35میلیارد مترمکعب آن ذخیره می شود.در بخش آب آشامیدنی، 25میلیون مشترک در کشور ششمیلیارد مترمکعب آب مصرف می کنند. به گفته کارشناسان در بخش آشامیدنی افزایش جمعیت، افزایش شاخصهای بهداشتی، توسعه غیرمتوازن شهرها و بهینه نبودن شبکه توزیع و در بخش کشاورزی، سنتیبودن کانال های انتقال، کشت ارقام پرمصرف، بیتوجهی به بهره وری، غفلت از توسعه کشاورزی بر اساس مبانی علمی، آبیاری غرقابی و فقدان هدایت کشاورزان در کشت ارقام موردنیاز باعث افزایش مصرف آب شده است. در این رابطه ستار محمودی قائممقام وزیر نیرو، گفت: مصوبه تشکیل کارگروه سازگاری با کمآبی در دولت هنوز ابلاغ نشده، اما قطعا با تشکیل این کارگروه و تشکیل جلسات با وزرای ذیربط با مساله آب نظارت و مدیریت بهتر و دقیقتری در حوزه منابع آبی صورت خواهد گرفت، طبق بررسیهای صورت گرفته قرار است تا این کارگروه با مجموعه وزرای نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت و معدن و وزیر کشور همچنین رئیس سازمان محیطزیست تشکیل شود، و قطعا در این کارگروه افرادی که حضور دارند، ذینفعان منابع آبی به حساب میآیند.

راههای احتمالی حل بحران کم آبی

یکی از راه های احتمالی حل بحران کم آبی تولید آب از هوا اعلام شده است، در همین رابطه، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: امکان تولید آب از هوای مرطوب وجود دارد اما در حال حاضر این طرح در حد تحقیقات و نمونههای کوچک در حال اجراست. به گزارش ایسنا، عباس سروش با بیان اینکه اجرای این طرح نمیتواند حلال مشکلات منابع آبی باشد، اظهار کرد: تمامی کارهای لازم در حوزه تحقیقات در حال انجام است اما بهنظر میرسد که این طرح نتواند مشکلات انسانی را در حوزه منابع آبی برطرف کند. چندی پیش نیز جهانگیر حبیبی - معاون حفاظت و بهره برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران - با بیان اینکه تولید آب توسط این دستگاه در حجم کوچک امکانپذیر است، گفت: بسته به میزان سرمایهگذاری فرد میتوان در مورد میزان تولید آن صحبت کرد. به گفته او، اینکه بتوان مشکل بحران آب را با کمک چنین دستگاهی برطرف کرد به اعتقاد من امکانپذیر نیست و تنها میتوان از این دستگاه در مصارف کم بهطور مثل برای باغچه یا تامین آب روستاهای دورافتاده استفاده کرد، البته بهکارگیری از آن دستگاه نیازمند شرایط خاص جغرافیایی است. معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت مدیریت منابع آب با بیان اینکه لازم است در ابتدای این طرح بهصورت پایلوت در یک منطقه اجرا شود، ادامه داد: هر ایده تحقیقاتی که بتواند منجر به تولید آورده برای کشور شود از سوی شرکت مدیریت منابع آب و شرکت آب و فاضلاب کشور حمایت میشود اما بهنظر میرسد که این طرح نتواند حلال مشکلات آبی باشد. این در حالی است که شرکت سازنده دستگاه تولید آب از هوا در نامههای متعددی به مسئولان دولت و نمایندگان مجلس بهطور موکد « از آمادگی خود برای حل مشکل کمآبی کشور» سخن گفته و معتقد است «این دستگاه میتواند چالش تامین آب را به شکل قابل توجهی برطرف کند.» در نامههایی که از سوی این شرکت سازنده به مسئولان دولتی و مجلس ارسال شده، با معرفی «دستگاه تولید آب از رطوبت هوا» با ظرفیت تولید روزانه بین ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ مترمکعب آب، اینطور مطرح شده است که آمادگی نصب آن در هرمنطقه، حتی مناطق خشک و کویری وجود دارد و قیمت هر دستگاه به حجم ۱۰۰۰ متر مکعب 5/4میلیارد تومان و درحجم ۲۵۰۰۰ متر مکعب حدود ۷۰میلیارد تومان اعلام شده است. همچنین این شرکت مدعی است که جهت احیای زایندهرود در زمان پرآبی ۸۰ دستگاه ۲۵۰۰۰ متر مکعبی مورد نیاز است.