تهران نابرابر در چند شاخص

بهعنوان مثال برای سیاهپوستهای آمریکایی اینکه تصویر کلی آمریکا تا چه اندازه در حال پیشرفت است معنای بسیار دورتر و محدودتری نسبت به بهبود وضعیت محله سکونت یا تردد روزانه آنها دارد. از دیدگاه برنامهریزان شهری، دغدغه نابرابری درونشهری همزمان موضوعی اخلاقی و هنجاری برای اداره شهرهاست که سیاستگذاران را ناچار میکند برنامههایی بر پایه مکان داشته باشند.

به بیان دیگر، یکی از دلایل مهم رصد و مداخله برای رفع نابرابری شهری پیشگیری از ناهنجاریهایی است که به سبب تمرکز نابرابری، بیعدالتی فضایی و نبود کیفیت زندگی در محلههای خاص دامنگیر کل شهر میشود. رصد نابرابری درونشهری چنان که اسمیت میگوید میتواند منجر به شناخته شدن نیازها و توانمندیهای محلات مختلف شهر شود و در نتیجه الگوی رفتاری و رضایتمندی آنها را روشن کند. در گزارشهای اخیر از شهرهای بزرگ، شاخصهای مبتنی بر محوطههای کوچک از شهر(بهعنوان مثال محله) بیشتر دیده میشود که نشاندهنده تفاوتهای درونشهری در شهرهای بزرگ است. وقتی شهر را در این مقیاسهای مکانی کوچک توصیف میکنیم نابرابریها پنهان نمیمانند و بیشتر عیان میشود. هر چند همه شاخصهای مرتبط با نابرابری فضایی هنوز در شهر تهران سنجیده نشده است اما نگاهی به برخی شاخصهای سنجیده شده خالی از فایده نیست و میتواند نمایی کلی از وضعیت کنونی تهران به دست دهد. بهعنوان مثال نگاهی به نقشههای GIS برخی شاخصهای اقتصادی در تهران که در مطالعات مختلف جمعآوری و تدوین شده نشان میدهد که وضعیت اقتصادی در تهران دارای جهت شمالی- جنوبی است. همین موضوع میتواند نشاندهنده شکاف فضایی تهران در رابطه با شاخصهای اقتصادی باشد. بهعنوان مثال «مالکیت اتومبیل» در تهران بهعنوان نمونهای از سرانه مالکیت در تهران کاملا توزیع فضایی شمالی-جنوبی دارد. بررسی مربوط به سنجش عدالت در شهر تهران که در سال ۹۰ انجام شده نشان میدهد مالکیت اتومبیل در شمال شهر تهران خیلی زیاد و برای هر خانواده به چندین دستگاه میرسد و در جنوب شهر کم و خیلی کم است. در عین حال نرخ اشتغال زنان و مردان در پایتخت نشان از وارونگی معنادار توزیع فضایی اشتغال دارد. توجه به دادههای سرشماری مربوط به سال ۹۰ مشخص میکند این شاخص مهم اقتصادی نیز در تهران توزیع شمالی- جنوبی حول محور خیابان انقلاب دارد. علاوه بر اینکه شاخص «میانگین تعداد اتاق در واحد مسکونی» نیز از جمله شاخصهای سنجش رفاه در خانوارهای تهرانی است. بررسی دادههای سرشماری سال ۹۰ نشان میدهد این شاخص در مناطق یک و دو بسیار زیاد و در مناطق جنوبی و جنوب غرب بسیار کم است.  مطالعات اخیر شهرداری تهران نشان میدهد نگاهی به مولفه ترکیبی وضعیت اجتماعی و اقتصادی در محلات شهر تهران که از ترکیبی از شاخصهای جمعیت با تحصیلات عالیه، اشتغال زنان، مالکیت خودرو و سرانه مساحت مسکونی تشکیل شده است همان توزیع فضایی شمالی-جنوبی و شکاف را بیان میکند.