صادرات نفت ایران هیچگاه صفر نمی‌شود

نگرانی از کاهش صادرات نفت و موضع ایران برای یافتن راهکارهای مختلف برای دور زدن تحریمها در روزهای بعد از ١٤ آبان از دلایلی است که موجب شد تا در گپ و گفتی با سید مهدی حسینی معاون حقوقی وزارت نفت در دولت اصلاحات به دنبال پاسخهایی حقوقی - نفتی برای آنچه در روزهای پساتحریمی ترامپ و پیش از آن صنعت نفت به آن نیاز دارد، باشیم. کمتر از سه ماه آینده فاز دوم تحریمهای امریکا علیه ایران آغاز خواهد شد و برخی از نمایندگان مجلس مدعی هستند که تیم فعلی وزارت نفت برای روزهای بعد از تحریم نفت ساخته نشدهاند و نسخهای اجرایی برای روزهای بعد از تحریم در وزارت نفت وجود ندارد. نگرانی از افت صادرات نفت ایران و از دست دادن مشتریهای ثابت ایران موجب شده تا دیپلماسی نفتی ایران زیر سوال برود.

با این نگاه موافق هستید؟ پیش از هر چیز باید این موضوع را از دیدگاههای مختلف بررسی کنیم که یکی بحث حقوقی تحریمهاست. باید بدانیم که در درجه نخست بحث تحریمهایی که امروز امریکا علیه ایران وضع میکند کاملا غیرقانونی است، چرا که خروج امریکا از برجام نیز خلاف کنوانسیونهای بینالمللی بود و در چارچوب نقض قوانین بینالمللی روی داد. بر اساس کنوانسیون وین و بر اساس نامهای که رییس دیوان دادگستری لاهه برای وزیر امورخارجه امریکا ارسال کرده بود به این کشور اعلام شد هیچ اقدامی انجام ندهند و چیزی را تغییر ندهند و منتظر نظر دیوان لاهه بمانند. طبق ماده ٧٣ وین زمانی که کسی (کشوری) قصد خروج از معاهده بینالمللی را دارد باید مراحلی را طی کند اما امریکا بدون طی این مراحل و به صورت غیرقانونی از معاهده بینالمللی برجام خارج شد حتی در این ماده تاکید میشود که کشور خارج شونده حق ندارد کاری کند که مانع برگشت مجدد به معاهده شود بنابراین برقراری تحریمها اقدامی غیرقانونی و مخالف منشور سازمان ملل متحد است که بازگشت امریکا به معاهده را ناممکن میکند.

راهکار مقابله با این اقدام غیرقانونی چه بود؟

یکی از کارهایی که میتوانستیم انجام دهیم شکایت از امریکا بود که انجام شد اما متوجه نمیشوم چرا این شکایت در سکوت پیگیری میشود و از سوی دولتمردان مانور خاصی روی این شکایت حقوقی انجام نمیشود. در صورتی که باید پر سر و صدا شکایت خودمان را مطرح میکردیم تا در فضای سیاسی - بینالمللی برای کشورهایی که میخواهند با ایران همکاری کنند بدانند نگرانی از بابت تحریمها وجود ندارد. در عین حال مشخص میشد که اگر ترامپ درصدد وارد کردن ضربهای به ایران بود ضربهای هم از شکایت حقوقی ایران به امریکا وارد خواهد شد. البته باید منتظر بمانیم تا رای دیوان لاهه نیز مشخص شود و از این منظر نیز از فرصت پیش آمده برای گذر از تحریمها استفاده میکردیم. چرا که قطعا در این میان برخی شرکتها و کشورها به جهت فشارهای امریکا مجبور به ترک ایران هستند و برخی دیگر همچنان متحد ایران باقی خواهند ماند.

منظورتان خریداران نفتی ایران و کشورهایی است که مبادلات تجاری بالایی با ایران دارند؟

نکتهای که نباید فراموش کنید این است که در شرایط تحریمهای نفتی هیچگاه صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید و ایران برای فروش نفت خود مشتریان خاصی خواهد داشت. پس نگرانی از بابت به صفر رسیدن تحریمها بیجهت است. در شرایط فعلی ایران باید با توجه به فرصتی که پیش روی خود دارد از موقعیتهای جدید استفاده کند. شاید نکتهای که برخی دوستان که تنها به فکر انتقاد هستند، توجه نمیکنند فرصتی است که در حال حاضر پیش روی ایران است و در سالهای ٩٠ و ٩١ به جهت سراسری بودن تحریمها مقابل ایران نبود.

تحریمهای جدید تنها از سوی امریکا عیله ایران وضع خواهد شد نه از طرف کل دنیا. تحریمهای قبلی تحریمهای سازمان ملل بود و همه کشورهای جهان ملزم به رعایت آن بودند و به این جهت کار ایران برای مراوده تجاری با کشورهای دیگر بسیار سختتر از آن چیزی بود که امروز روی خواهد داد. به همین جهت امروز دولتمردان باید به فکر یارگیریهای جدید باشند.در دور قبلی تحریمها هیچ کشوری به لحاظ حقوقی و شرایط بینالمللی اجازه همکاری با ایران را نداشت اما در همان شرایط هم ما توانستیم نصف میزانی که در سالهای قبل تحریم نفت صادر میکردیم را صادر کنیم. یعنی هیچوقت صادرات نفت ایران به صفر نرسید. امروز تحریمهای جدید تحریمهای امریکاست و یکجانبه، اتفاقا موضعگیریهایی که تاکنون از سوی دیگر کشورهای جهان انجام شده نیز کاملا به نفع ما است و نشان میدهد که در این شرایط ما بازارهایی آسیایی همچون چین، هند، ژاپن، شمال غربی اروپا، غرب اروپا و اتحادیه اروپا را با خود همراه داریم.

ممکن نیست اروپا در میانه راه تنهایمان بگذارد؟

اتحادیه اروپا به دلیل نوع برخورد و روشی که امریکا برای خروج از برجام انتخاب کرد و به نوعی رهبران اروپایی را تحقیر کرد در مقابل امریکا قرار گرفتهاند و میخواهند محکم در کنار ایران باقی بمانند و حتی عنوان کردهاند که به برجام متعهد هستند و آن را اجرا خواهند کرد. اتفاقا برخی از منتقدان میگویند اجرای برجام از سوی اروپا الزامی ندارد و ممکن است اروپاییها هم دوست ایران در روزهای سخت نباشند. این مشکل از جایی نشات میگیرد که هیچکس مفاد برجام را نخوانده است و همه به صورت کلی نظر میدهند. هیچکس بطور شفاف نمیداند وقتی اروپا اعلام میکند که میخواهد برجام را اجرا کند یعنی چه و چه کاری میخواهد انجام دهد؟ این را قبول دارم که اروپاییها در ماههای پس از برجام و در دوره اوباما خوب عمل نکردند اما در حال حاضر شرایط فرق کرده و چون اروپا به خاطر نوع برخورد ترامپ، حس تحقیر شدن دارند ما میتوانیم از این فرصت استفاده کرده و با یارگیری مناسب از اروپاییها منافع خودمان را گسترش دهیم .

طبق معاهده برجام هم ما، هم اتحادیه اروپا و حتی امریکا یک سری وظایفی مشخص داریم که باید به آنها پایبند باشیم. این وظایف همه بخشها را شامل میشود؛ از مسائل بانکی و انرژی گرفته تا سرمایهگذاری. حتی بخشی از این معاهده تحریمهای قبلی امریکا را نیز نقض میکند و امریکا را موظف میکند که در ایران در بخش نفت و گاز و پتروشیمی سرمایهگذاری کند. به این ترتیب و به استناد برجام تحریم ایرسا که سرمایهگذاری در ایران را تحریم میکند لغو میشود. این یکی از شاهکارهای برجام است که هیچ کس تبلیغ خاصی روی آن نکرده است. در حقیقت برجام ایرسا را از بین برده است.