گره نوسازی تاکسی‌های فرسوده به دستان چه کسی باز می‌شود؟

طرح نوسازی تاکسیهای فرسوده از بهمنماه سال ۱۳۹۴ طی یک همکاری مشترک میان سازمان مدیریت و برنامه، بانکهای عامل، وزارت کشور و گمرک به مرحله اجرا درآمد. در این طرح مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال تسهیلات ارزان قیمت به مالکین تاکسیهای فرسوده و مبلغ ۵۰ میلیون ریال معادل ارزش ریالی دو گواهی اسقاط توسط گمرک به حساب خودروساز پرداخت می شد. همچنین مبلغ پنج میلیون ریال هم بابت لاشه خودرو به عنوان آورده مالک تاکسی فرسوده لحاظ و به عبارتی جمع آن ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان میشد و مابقی وجه را مالک تاکسی فرسوده پرداخت می کرد که در نهایت به تحویل و جایگزینی خودروی جدید می انجامید.

این طرح اما در مهرماه سال ۹۶ به دلیل پرداخت نشدن معوقات ایران خودرو از جانب گمرک برای مدتی متوقف شد؛ به طوری که شرکت خودروساز از صدور پیش فاکتور امتناع و  ادامه اجرای طرح را منوط به پرداخت معوقات کرد که البته این موضوع واکنشهایی از سوی کمرگ را به همراه داشت به طوری که اعلام کردند پنج ماه ابتدایی سال ۹۶ بالغ بر ۴۳۰ میلیارد ریال از تخفیف در نظر گرفته شده توسط خودروسازان برای نوسازی ناوگان عمومی استفاده شده است  و خودروسازان همچنان میتوانند تا پایان سال در زمان واردات قطعات، از این تخفیفات استفاده کنند و هیچ گونه محدودیتی در این خصوص از سوی گمرک وجود ندارد؛ به عبارت دیگر خودروسازان در صورت واردات قطعات، میتوانستند تا پایان سال ۹۶ از مابقی تخفیف درنظر گرفته شده به میزان ۱۳۰۰ میلیارد ریال در این بخش بهره گیرند و هیچگونه محدودیتی در این خصوص وجود ندارد. همچنین عنوان شد که تعهد گمرک درخصوص نوسازی ناوگان عمومی، معطوف به ماده یک و دو قانون توسعه حملونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت است.

بنابراین گزارش، طرح نوسازی تاکسیهای فرسوده به مدت یکماه متوقف ماند؛ اما در آبان سال  ۹۶ صدور پیش فاکتورها توسط شرکت خودروساز آغاز  و  فرآیند نوسازی تاکسیهای فرسوده مانند گذشته از سر گرفته شد.دیری نگذشت که مجددا سایه توقف بر این طرح بعد از گذشت ۴ماه و در بهمن ماه ۹۶ سنگینی کرد  که مرتضی ضامنی - مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانیهای شهری علت توقف طرح را عدم تناسب اعتبارات و انباشت فرسودگی دانست و بیان کرد که این موضوع باعث شده تا گمرک معوقات خود را به ایران خودرو نپردازد و در نتیجه شرکت خودروساز نیز پیش فاکتور صادر نکند و در حقیقت میتوان گفت اعتباری که هرساله در قانون بودجه برای این امر تخصیص داده می شود، پاسخ انباشت فرسودگی را نمیدهد.

این توقف که تا اوایل سال ۹۷ نیز ادامه داشت گلایههای علیرضا قنادان- مدیرعامل سازمان تاکسیرانی را نیز به همراه داشت به طوری که وی در این باره گفته بود که در سال حمایت از کالای ایرانی قرار داریم و برنامه ما این است که از تولیدات داخلی استفاده کنیم، اما متاسفانه شاهد هستیم که شرکت طرف قرارداد در نوسازی تاکسیهای فرسوده به دلیل برخی از مشکلات مالی با سایر سازمانها، صدور پیش فاکتور را متوقف کرده است و عملا با این اقدام پروژه نوسازی تاکسیهای فرسوده در کل کشور متوقف شده است و ۱۰ هزار تاکسی در صف نوسازی قرار دارند که لازم است مسئولان فکری به حال این موضوع کنند.

سایه این توقف چندماهی بر این طرح سنگینی کرد تا اینکه در خردادماه سال ۹۷ زمزمههایی به گوش رسید که قرار است شرکت خودروساز صدور پیش فاکتور را برای تعویض تاکسیهای فرسوده آغاز کند و ضامنی مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی کشور نیز در این زمینه گفته بود که  با پیگیریهای اتحادیه تاکسیرانی، اعلام شد که سازمان برنامه و بودجه مبلغ ۱۸۰ میلیارد تومان در این حوزه اعتبارتخصیص داده است و با این تخصیص اعتبار ایران خودرو نیز تأیید کرد که ۱۰۰ میلیارد تومان بدهی معوق آنها در حال وصول است. بنابراین شرکت خودروساز قول داد که طرح نوسازی را در ابتدای خرداد ماه به جریان بیاندازد و این حدود ۴هزار و ۵۰۰ نفری که پشت نوبت طرح معطل ماندند میتوانند فرآیند نوسازی تاکسی خود را تکمیل کنند. بنابراین این طرح در اواسط خردادماه دوباره به جریان افتاد، اما روند بسیار کندی را طی کرد.

کندی این روند اما شبهاتی را ایجاد کرد که چرا با وجود پرداخت معوقات و وصولبدهیها، همچنان این روند به درستی پیش نمی رود که باز هم مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانیهای شهری کشور به ایسنا میگوید: براساس اعلام شرکت خودروساز ،آنها در تولید خودرو مشکل دارند البته علت صادر نشدن پیش فاکتورهای خودروهای جدید هنوز مشخص و اعلام نشده اما از مبادی غیر رسمی نیز شنیده شده است که شرکت خودروساز در تامین قطعات برای تولید تاکسیهای جدید مشکلاتی دارد و این در حالیست که دو خودروی پژو و سمند که به عنوان جایگزین تاکسیهای فرسوده در نظر گرفته شده ملی هستند و تمام قطعات آنها در داخل تولید میشود. یعنی به نظر میرسد نباید مشکلی از جهت تامین قطعات وجود داشته باشد.اما به هر دلیلی که هنوز مشخص نیست شرکت خودروساز همکاریهای لازم را جهت تولید و تحویل تاکسیهای جدید انجام نمیدهد.

بنابراین گزارش، این کندی روند مجدد انتقاداتی را نیز به همراه داشت؛ به طوری که قنادان -مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران با بیان اینکه از برنامه نوسازی تاکسیهای فرسوده به دلیل عدم تحویل خودرو توسط خودروسازان به شدت عقب هستیم، گفته بود که تاکسی فرسوده نه تنها مردم بلکه حتی رانندگان را اذیت میکند،تصور نکنید که خودروساز، خودرویی برای تحویل ندارد، بلکه موضوع نوسازی ناوگان تاکسی برای خودروساز اهمیتی ندارد و به همین دلیل ترجیح میدهد به جای آنکه تمرکزش بر تولید تاکسی که تاثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی هوا دارد، باشد وقتش را به تحویل سایر خودروهای دیگر اختصاص دهد.

با وجود گذشت سه سال از آغاز طرح نوسازی تاکسی های فرسوده و همچنین پرداخت شدن معوقات شرکت خودروساز، اما همچنان بخشی از ناوگان تاکسیرانی فرسوده و عدهای در صف انتظار نوسازی تاکسیهای خود هستند و هنوز علت اصلی این تاخیر و کندی  صدور پیش فاکتور مشخص نشده و شرکت خودروساز نیز دلایل خود را برای این موضوع بیان نکرده است.بنابراین اگر این ادعا درست باشد که شرکت خودروساز در تامین و تولید تاکسیهای مربوطه به دلایل نوسانات قیمت ارزی به مشکل خورده،باید برای حل این چالش به صورت ملی اقدام کرد و دستگاههای دیگر نیز بایستی وارد عمل شوند و تدبیری برای آن بیاندیشند؛ اما اگر موضوع چیز دیگری باشد،می طلبد که شرکت خودروساز پاسخگوی آن باشد.