وساطت چهار کشور بزرگ برای مذاکره با آمریکا

هرچند در نشست سازمان ملل در نیویورک دیداری صورت نگرفت اما به گفته حسن روحانی ظاهرا در آن ایام، رهبران ۴ کشور بزرگ واسطه شده بودند که ایشان با رئیسجمهور آمریکا دیدار کند. رئیسجمهور ایران روز گذشته در سخنانی در این رابطه تاکید کرد: «این موضوع نیاز به واسطه و اینقدر پیغام ندارد، به تعهدات عمل کنید، با هم صحبت میکنیم.»

روحانی ضمن اشاره به این موضوع که «آمریکاییها مدام به ما پیغام میدهند که بیایید با هم مذاکره کنیم»، ادامه داد: «مذاکره برای چه چیزی انجام دهیم. شما اول به آن مذاکرهای که انجام دادیم و به نتیجه رسیدیم، احترام بگذارید تا زمینه برای مذاکره بعدی درست شود.»

شرط مذاکره

رئیسجمهور با بیان این موضوع که «ما برای حرف زدن مشکل نداریم»، شروطی را مطرح کرد و ادامه داد: «به شرط اینکه طرف ما، طرفی باشد که برای حرف، قول و عهد خودش ارزش قائل باشد. اگر طرف مقابل برای عهد و پیمانش ارزش قائل باشد حرف زدن مشکلی ندارد. آدم میتواند بنشیند حرف بزند و به نتیجه برسد.»

روحانی با تاکید بر اینکه امروز خوشبختانه در این ماجرا و تخلف اخیر آمریکا، آمریکاییها از همیشه منزویتر هستند، گفت: «شما ببینید الان چند کشور از کار آمریکا حمایت میکنند؟ و آنهایی که مخالف هستند، چقدر هستند؟ ما در بخش سیاسی، افکار عمومی و حقوقی، موفقیتهای بسیار خوبی بهدست آوردیم.»

پیروزی دیپلماسی ایران

رئیسجمهوری در ادامه تاکید کرد: «این کار ساده نیست که آمریکا روی حرفی بایستد و کل اتحادیه اروپا با آن نباشد، این یعنی پیروزی دیپلماسی و پیروزی سیاست خارجی. بعضیها فکر میکنند در برجام که مذاکره کردیم و به نتیجه رسیدیم این موفقیت بزرگی بود که آمریکاییها این موفقیت را از بین بردند نه اینگونه نیست. این تفسیر اشتباه است.»

روحانی افزود: «همان موفقیت را امروز حداقل از لحاظ سیاسی داریم. یعنی همانطور که در برجام اکثریت قاطع کشورهای دنیا به جز ۲، ۳ کشور همه موافق و حامی بودند، امروز هم همه کشورهای دنیا به استثنای چند کشور، در برابر آمریکا قرار دارند و در کنار ایران هستند این موفقیت دیپلماسی ما است.»

رئیسجمهوری که در دیدار معاونان و مدیران وزارت امور اقتصادی و دارایی سخنرانی میکرد با اشاره به اینکه «این ما نیستیم که دلمان میخواهد این دوره حکومت آمریکا خیلی کوتاه و کوتاهتر شود» افزود: «متحدان اروپایی خودشان در جلسات به من میگویند که یکی از آرزوهایشان این است.»

ملزومات مذاکره

از دیگرسو، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نیز روز گذشته در گفتوگو با یواسای تودی درباره توافق هستهای و تصمیم واشنگتن برای خروج از آن و بازگرداندن تحریمها علیه تهران تاکید کرد که اگرچه اعتماد متقابل برای مذاکره یک ضرورت بهشمار نمیآید، احترام متقابل کاملا ضروری است.

به گفته ظریف، دولت ترامپ اصلا اعتقادی به دیپلماسی ندارد و به تحمیل اعتقاد دارد. به گزارش خبرگزاری فارس وی ملزومات موفقیت در هر نوع مذاکراتی را در این مصاحبه برشمرد و گفت: «برای موفقیت در هر مذاکراتی نیازی به اعتماد متقابل نیست چون وقتی که شما در روابط بینالملل با دشمن یا حتی دوستتان سر میز مذاکره مینشینید، نمیتوانید که به طرف مقابلتان اعتماد کنید و اگر میتوانستید اعتماد کنید که اصلا نیازی به مذاکره نبود. البته که اعتماد متقابل ابزار ضروری برای آغاز مذاکره نیست اما احترام متقابل یک ضرورت است و آغاز احترام متقابل، احترام گذاشتن به خود، احترام گذاشتن به امضا و قول خودتان است.»

وی ادامه داد: «اینکه آمریکا مذاکرهکنندهای قابل اعتماد نیست، چالش پیش روی جامعه بینالملل است.» ظریف با اشاره به توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ گفت: «ما به یک توافق دست یافتیم که توافقی دو صفحهای نبود، بلکه سندی ۱۵۰ صفحهای است اما آمریکا تصمیم گرفت از آن خارج شود.»

احتمال مذاکره با آمریکا

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در بخش دیگری از این گفتوگو درباره تعامل مجدد با آمریکا برای یک توافق تسلیحاتی جدید تاکید کرد: «به شرط آنکه زیربناهای کافی برای یک مذاکره ثمربخش وجود داشته باشد.» ظریف تاکید کرد: «من بر این باورم و فکر میکردم که میتوانیم یک الگوی جدید بسازیم و گذشته را کنار بگذاریم اما متاسفانه این دولت (آمریکا) ثابت کرد که این غیرممکن است.»

وزیر امورخارجه ایران در پاسخ به این سوال که آیا منتظر پایان فعالیت این دولت میمانید، گفت: «ما منتظر رویکرد جدید هستیم. دولت ترامپ میتواند رویکرد خود را تغییر دهد. ما در سیاست داخلی آمریکا دخالتی نمیکنیم. این آمریکاییها هستند که تصمیم میگیرند چه کسی را بهعنوان رهبرشان انتخاب کنند. ما میخواهیم شاهد رویکردی متفاوت باشیم و اهمیتی نمیدهیم چه کسی پشت این رویکرد قرار دارد.» وی در پاسخ به این سوال که اگر رئیسجمهور دیگری در آمریکا روی کار بیاید آیا ایران مایل به مذاکره است، تاکید کرد: «در صورت وجود رویکردی جدید، بله.»

آمریکا قابل اعتماد نیست

روحانی و محمدجواد ظریف [در جریان سفر اوایل مهر به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، درباره مذاکره با آمریکا اظهارنظر کردند.]رئیسجمهور ایران در گفتوگو با «کریستینامانپور» مجری شبکههای تلویزیونی CNN و PBS آمریکا در واکنش به توییت ترامپ که نوشته بود «مطمئنم ایشان مردی خیلی دوستداشتنی است» تاکید کرد: «بهجای حرف، صداقت و جدیت لازم است؛ او دو سال پیگیر دیدار است. این ملاقات باید زمانی انجام شود که واقعا به نفع دو ملت و دو کشور باشد.» حسن روحانی در این مصاحبه تلویزیونی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه نظرتان درباره توییت رئیسجمهور آمریکا که گفته بهرغم درخواستهای متعدد برنامهای برای دیدار با جنابعالی ندارد و گفته که شاید در آینده چنین چیزی میسر شود و این توییت را با گفتن اینکه شما یک آدم دوستداشتنی هستید تکمیل کرده، چیست و آیا برنامهای برای دیدار با ترامپ دارید، گفت: «هیچ موقع نه امسال و نه سال گذشته هیچ درخواستی برای ملاقات با رئیسجمهور آمریکا نداشتیم.» رئیسجمهور ادامه داد: «البته در سال گذشته و از طرف مقامات آمریکایی ۸ بار برای ملاقات درخواست شد و من این ملاقات را مناسب نمیدیدم و همین الان هم این ملاقات را مناسب نمیبینم، چراکه معتقدم ملاقات باید زمانی صورت بگیرد که مفید بوده و به نفع هر دو کشور باشد. اما در شرایط فعلی دیدار و گفتوگو را نه مناسب میدانم و نه مفید. از خود ایشان باید بپرسید چه کسی درخواست کرده است.» وزیرخارجه ایران نیز در همان مقطع در گفتوگویی با مجله نیویورکر ضمن تاکید بر این موضوع که «ما منتظر دیدن کمی واقعگرایی از سوی آمریکا هستیم»، احتمال گفتوگو با واشنگتن را در صورت فراهم بودن شرایط لازم برای مذاکرات رد نکرد. به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی ایران این شرایط عبارت است از قابل اتکا بودن طرف مقابل. او تاکید کرد: «قابل اعتماد بودن متفاوت از اعتماد کردن است. قابلاعتماد بودن به این معناست که وقتی شما سندی را امضا میکنید، به آن متعهد بمانید. پایبندی به توافقها، مبنای روابط بینالمللی است. در غیر این صورت دیگر سنگ روی سنگ بند نمیشود. ما در انتظار درصدی واقعگرایی هستیم.»

بیاعتمادی جهان به آمریکا

همچنین جان کری، وزیر امورخارجه پیشین آمریکا که در مذاکرات هستهای با ایران بهعنوان نماینده آمریکا حضور داشت، در مصاحبهای که اواسط شهریور ماه با شبکه PBS انجام داد، ضمن انتقاد از سیاستهای ترامپ در خروج از توافق هستهای گفت که این تصمیم موجب شد تا دیگر هیچیک از رهبران ایران با آمریکا مذاکره نکنند. به گفته جان کری، ترامپ کار را برای هر یک از مقامات ایرانی که بخواهد با آمریکا مذاکره کند، سخت کرد؛ زیرا برخی در ایران بر این باورند که نمیتوان به آمریکا اعتماد کرد و نباید با آن مذاکره کرد. وزیر خارجه پیشین آمریکا دررابطه با احتمال اینکه ایران بار دیگر پای میز مذاکره با آمریکا بیاید نیز تاکید کرد: «تا وقتی که من و شما زندهایم ایرانیها با چنین رئیسجمهوری (ترامپ) پای میز مذاکره با آمریکا نمیآیند و این مساله به لحاظ سیاسی غیرممکن است.»