نگاهی بر کشت و صنعت تولید پنبه در ایران

تولید و کشت پنبه همواره از فعالیت های بسیار مهم در جهان به شمار میرفته و در حال حاضر با توجه به اهمیت این محصول استراتژیک در تولید پوشاک و البسه، نقش تعیینکننده آن در توسعه صنعت نساجی غیر قابل انکار است.

تولید پنبه را میتوان نقطه اتصال دو حوزه زراعت و صنعت نساجی نام نهاد و با این اوصاف، پیشرفت و رونق در حوزه اشاره شده باعث رشد و شکوفایی عرصه زراعتی کِشت این محصول از یکسو و توسعه صنعت نساجی و تولید پنبه از دیگر سو خواهد شد.

بنابر مطالعات انجام شده، پنبه به واسطه نوع الیاف و ظرافت آن به انواع و اقسام مختلفی تقسیم بندی میشود و هرآنچه طول الیاف این محصول بیشتر باشد به همان میزان بر ظرافت و کیفیت آن افزوده خواهد شد.

تولید پنبه نیز از دو وَجه طبیعی و صنعتی ( مصنوعی ) قابل بررسی است و به تبع پنبه ها و الیافی که خواستگاه طبیعی دارند از محبوبیت و کیفیت بیشتری برخوردارند زیرا پنبههای به اصطلاح صنعتی یا پلیمری ممکن است برای برخی پوستها، حساسیت ایجاد کنند.

اساسا یکی از شاخصهها و مولفه های تعیین کننده در کیفیت یک لباس، را میتوان در نوع و درصد پنبه به کار رفته شده در آن جستجو کرد.

علی رغم اهمیت این محصول، متاسفانه در طی چهار دهه اخیر، میزان تولید پنبه در کشور با کاهش و تنزل همراه بوده است.

مجمد جعفر شهلایی نژاد، عضو هیئت مدیره انجمن نساجی ایران در گفتوگویی رادیویی (در قالب برنامهای تحت عنوان کالای ایرانی) در این خصوص اظهار کرد: تولید پنبه در کشور اندک است و این در شرایطی است که نزدیک به 45 سال پیش، میزان تولید پنبه در کشور به 250 هزار تن رسیده بود و پس از آن ( و در طی دهه های اخیر ) این حجم از تولید به تدریج با کاهش همراه شده است.

وی در تشریح و واکاوی عوامل موثر در کاهش تولید پنبه در ایران می گوید: عدم تشویق و ترغیب کشاورزان یکی از دلایل مهم در تنزل میزان کِشت و تولید پنبه به شمار میرود و این در شرایطی است که در برخی از کشورهای توسعه یافته همچون آمریکا، اسپانیا و غیره از پنبه به عنوان محصولی استراتژیک یاد میشود.

شهلایی نژاد،کوچک بودن مساحت اراضی کِشت پنبه و وجود برخی مافیاها در این عرصه را از دیگر مشکلات و چالشهای پیش رویِ این فعالیت تولیدی عنوان میکند.

در حال حاضر، در برخی از کشورهای اروپایی، استفاده از لباسهایی با تولید نخ پنبه برای برخی گروه های سنی، نه تنها توصیه و پیشنهاد میشود بلکه امری اجباری و ضروری محسوب می شود.

چنین اهمیت و ضرورتی، موید نقش تعیین کننده این محصول در حفظ سلامت جامعه (بخصوص برای برخی از گروه های سنی) است.

( اساسا یکی از دلایل بالا بودن قیمت پوشاک بچگانه و البسه نوزاد، به میزان خلوص پنبه و نوع کیفیت به کار گرفته شدة این محصول در تولید آن معطوف میشود که البته ظرافت دوخت و برخی از مولفه های دیگر در افزایش خیرهکننده و بالا بودن قیمت چنین لباس هایی موثر است که با توجه به موضوعیت گزارش،طرح آن در این مجال، ضروری به نظر نمیرسد)

عضو هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران ضمن تاکید بر موضوع فوق (نقش پنبه در سلامت عمومی جامعه) اظهار کرد: میزان تولید پنبه در کشور حدود 35 هزار تُن برآورد میشود و به واقع از این محصول می توان تحت عنوان " طلای سفید " یاد کرد.

پیشبینی 100 هزار هکتار اراضی زیر کشت پنبه تا پایان برنامه ششم توسعه

چندی پیش ابراهیم هزارجریبی مجری طرح پنبه معاونت امور زراعتِ جهاد کشاورزی با اشاره به پیش بینی انجام شده برای تامین داخلی 70 درصد از پنبه مورد نیاز کشور تا پایان برنامه ششم توسعه،گفت: تا پایان این مقطع، می باید میزان کشت پنبه در کشور به 292 هزار تن افزایش یابد و به تعبیری برای دستیابی به چنین هدفی، باید 28 هزار و 94 کیلوگرم پنبه در هر هکتار کشت شود.

وی می گوید: تا پایان برنامه ششم توسعه، سطح زیر کشت پنبه به 100 هزار هکتار خواهد رسید.

هزار جریبی توسعه کشت نِشایی را یکی از ضروریات تحقق این امر(افزایش میزان تولید پنبه) عنوان می کند و بنابر اظهارات وی تا پایان برنامه ششم توسعه، مقرر است از100 هزار هکتار زمین زیرکِشتِ پنبه پیش بینی شده ،40 هزار هکتار با کشت نشائی و 60 هزار هکتار به واسطه کِشت مستقیم عملیاتی شود.

زنجیره تولید نساجی از کشت پنبه تا تهیه پوشاک

توسعه فرصت های شغلی به واسطه جلب و جذب انگیزه کشاورزان برای فعالیت در این حوزه،در سایه سودآوری ناشی از کِشتِ این محصول خاص، یکی از ضروریاتی است که با تکیه بر آن می توان از بار سنگین مشکلات بیکاری در کشور کاست.

بدون تردید، توسعه تولید در هر حوزهای به کاهش مشکلات بیکاری و افزایش فرصتهای شغلی می انجامد و در صورت بالا بودن تقاضا برای محصول تولید شده ،این فرآیند و هدف با سهولت هر چه بیشتری انجام خواهد شد.

بازار بین المللی پنبه در جهان موید این واقعیت است که همواره تقاضای بالا و قابل توجهی برای خرید و تهیه آن وجود دارد که البته تحقق شایستهتر این امر برای تولیدکنندگان پنبه در ایران،مستلزم اقدامات حمایتی هر چه بیشتر دستگاههای ذی ربط، مناسب و مطلوب بودن مناسبات بینالمللی، بازاریابی حرفهای و تبلیغات گسترده است.

عبدا...کاشفی، یکی از فعالان عرصه زراعت و کشاورزی، گفت: تولید هر محصول زراعی، نیازمند حمایت و پشتیبانی است و یقینا در خلاء و فقدان پشتیبانی لازم،انگیزه لازم در کشاورزان برای کِشتِ محصولات هدفگذاری شده بهوجود نخواهد آمد.

وی افزود: به اعتقاد بنده، تبلیغات گسترده یکی از ضروریات توسعه کِشت محصولات کشاورزی من جمله پنبه به شمار میرود امری که متاسفانه در ایران به نحو شایستهای، عملیاتی و محقق نشده است.

کاشفی گفت: بسیاری از زارعان و کشاورزان از توان کافی برای پرداخت هزینههای تبلیغاتی برخوردار نیستند و قطعا با تسهیل این امر، شاهد افزایش ضریب تقاضای داخلی و خارجی برای خرید و تهیه محصولات کشاورزی خواهیم بود و همین موضوع میتواند به مثابه سکوی پرتابی برای رشد و توسعه هر چه بیشتر حوزه زراعت و کشاورزی در کشور محسوب شود.

آنچنان که اظهار نظر برخی مسئولان نشان میدهد، دستورکارهایی با هدف استفاده هر چه بیشتر از ظرفیتهای بالقوه شغلی موجود و نهان در کشت و تولید پنیه مد نظر قرار گرفته، امری که هزارجریبی با طرح موضوع پیگیری زنجیره تولید نساجی از کشت پنبه تا تهیه پوشاک داخلی،نوید آن را داده است.

ضرورت مقابله با قاچاق و واردات بی رویه پنبه احساس میشود

مهدی اسلام پناه،کارشناس مسائل اقتصادی، با اشاره به ظرفیت های بالقوه اشتغالزایی صنعت نساجی گفت: به واقع صنعت نساجی پوشاک و چرم و کفش از قدیمیترین صنایع در ایران به شمار می رود و زنجیره ای از ارزش آفرینی خلق ثروت، پویایی و اشتغال را ایجاد میکنند و اساسا به همین دلیل از آن تحت عنوان صنعت یاد میشود.

وی افزود: هر انسانی از بدو تولید نیازمند نخ و تار و پود است و به تبع کشت پنبه و سایر صنایع پایین دستی به تولید و تامین نخ، ریسندگی، بافندگی، پوشاک و بازار و تجارت منتهی میشود.

کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: متاسفانه میزان پنبه وارداتی به نسبت پنبه تولیدی بیشتر است و میباید با افزایش ضریب تولید، به توفیقات بیشتری در حوزه تامین نیاز داخلی این محصول بواسطه افزایش میزان تولید، نائل شد.

وی افزود: پدیده قاچاق یکی دیگر از چالشهای پیشروی صنعت مذکور به شمار می رود و می باید به نحوی برنامه ریزی شود که میزان وابستگی به خرید و واردات مواد اولیه (پنبه) صنایعی همچون نساجی ، به حداقل ممکن کاهش یابد.

محمد حسین کاویانی مدیر عامل صندوق پنبه، از واردات 50 هزار تن پنبه در بازه زمانی یکساله ( از فروردین 95 تا فروردین 96) خبر داد.

وی افزایش نرخ جدید تضمینی پنبه را یکی از عوامل موثر در بالا بردن انگیزه کشاورزان نسبت به کشت و تولید پنبه مطرح کرد و امید است با برنامهریزی انجام شده، میزان سطح زیر کشت فعلی (85 هزار هکتار) به 100 هزار هکتار افزایش یابد.