تاثیرگذاری غیرمستقیم تحریم بر بازار فولاد

اگرچه کالاهایی مانند «الکترود گرافیتی»، «بعضی از فروآلیاژها» و «کاتالیستها» ممکن است با مشکل محموله و کمبود در بازار مواجه شوند، اما به نظر نمیرسد که حجم تولید بالای فولاد مخصوصا در واحدهای شبهدولتی تغییر خاصی داشته باشد.در همین راستا قیمتهای محمولههای صادراتی فولاد ایران که «دنیای اقتصاد» در اولین روز هفته جاری آن را استخراج و منتشر کرد نشاندهنده «ثبات نسبی» و «همخوانی این قیمتها با واقعیتهای جهانی» است، به این معنا که اگرچه قیمتهای صادراتی فولاد ایران با اندکی فاصله نسبت به قیمتهای جهانی در سطحی پایینتر قرار دارد اما یک تفاوت قیمت معنیدار را نشان نمیدهد که این به آن معنی است که تجار برجسته فولادی کشور هنوز هم «مسیرهای صادراتی» و «بازارهای بالقوه خودشان» را حفظ کردهاند.

این در حالی است که موضوع «بالا بودن هزینه حمل فولاد» برای ایران در سطح جهانی به شدت مورد توجه قرار گرفته، به این دلیل که هزینه حمل بالا به معنای کاهش قیمتها در مبدا است، یعنی بخش مهمی از افت قیمتهای صادراتی کشور به دلیل افزایش هزینه حملونقل به کشورهای دیگر است؛ یعنی اگر شرایط حملونقل به وضعیت عادی قبلی بازگردد، پتانسیل رشد قیمتهای صادراتی فولاد ایران و حتی افزایش حجم صادرات هم وجود دارد.با توجه به موارد گفته شده اتفاق خیلی خاصی در بازارها رخ نداده اما عمق و شتاب کاهش قیمتها در اواخر هفته گذشته و اوایل هفته جاری یک سنتشکنی در چند هفته اخیر به شمار میرود و نگرانی از تداوم افت قیمتها را برجستهتر میکند اما آنچه باید خارج از چارچوب تحریمها بررسی شود که بازار فولاد را بیش از حالت طبیعی متاثر کرده مواردی است که بعضا چندان مورد توجه قرار نمیگیرند.

سه عامل رکود صنایع در پی تحریم

کارشناسان اقتصادی معتقدند بهصورت دقیقتر یکی از خروجیهای تحریمها که احتمالا در روزهای آینده خودنمایی بیشتری خواهد داشت «رکود در بیشتر صنایع» است؛ یعنی حجم تولید واقعی در کشور به دلایل مختلف کاهش پیدا میکند که از آن جمله «مشکلات واردات مواد اولیه سایر صنایع»، «مشکلات صادرات»، «ارزآوری»، «نوسان قیمت ارز» و مواردی از این دست است که بهصورت کلی و در بعد از تکانههای قیمتی یک رکود شاهد خواهیم بود.

بنابراین آنچه از بازارهای مختلف میتوان برداشت کرد به احتمال قوی، رکود است که این رکود بر بازار فولاد هم تاثیر میگذارد و به معنای ضعف عمیق تقاضا است، با توجه به این شرایط نه در آذر ماه و نه در ماههای بعد از آن، انتظار بهبود و رشد تقاضا را از سوی بازارهای داخلی نداریم، به این معنا که نه صنعت و نه بخش ساختمان و ساختوساز تحرک زیادی نخواهند داشت تا در آن راستا شاهد افزایش حجم تقاضا باشیم و از سوی دیگر اتفاق خاصی هم در بازار داخلی رخ نخواهد داد که این شرایط، آن هم بعد از رشد تقریبا دو برابری قیمتها در اغلب بازارها یک رکود را به همراه دارد که این رکود یعنی «ضعف تقاضا» شاید مرکز اصلی تجمیع دادههای کاهشی در بازار فولاد باشد.

با توجه به این شرایط باید گفت، تحریمها نه بهصورت مستقیم بلکه بهصورت غیرمستقیم تاثیر خود را بر بازار فولاد گذاشته است، که البته خروجی آن در این برهه تبدیل به «کاهش قیمتها» شده است که برای برخی این افت نرخ جذاب و برای برخی دیگر خیلی نگرانکننده خواهد بود، البته افت نرخ در بازار داخلی خود سیگنال و تکانه مهمی برای حمایت از حجم صادرات است اما در بازارهای جهانی هم شاهد آن هستیم که روند عمومی قیمتها وارد یک فاز نزولی شده است، البته اواخر هفته گذشته شاهد تکانهها و جرقههای رشد قیمتی در بازار جهانی بودیم که احتمال ایجاد سطوح حمایتی شکنندهای را در بازار فولاد پدید میآورد اما با توجه به تجربیات گذشته در این بازار میتوانیم بگوییم که روال کاهشی قیمتها در بازارهای جهانی فولاد به احتمال زیاد باز هم ادامه خواهد داشت.

در بازار داخلی چه گذشت؟

در هفته گذشته، ضعف تقاضا بهصورت خیلی شدیدی خودنمایی کرد که این روند در هفتههای قبل از این موعد بیسابقه بود؛ دقیقا این اتفاق باعث شد که در اواخر هفته گذشته و روز ابتدایی هفته جاری سقوط آزاد شدید قیمتها در بازار فولاد را شاهد باشیم، یعنی رفتار عقبه و پشتوانههای بازار دقیقا به کاهش نرخ جدی منجر شد و در کوتاه مدت هم بازار آنقدر ترسیده است که ادعای تغییر فاز بازار، بیش از حد خوشبینانه و حتی شجاعانه است.با این تفاسیر و در این شرایط سادهترین رویکرد، احتمال تداوم افت قیمتها در بازار داخلی است، آن هم در شرایطی که بسیاری از واحدهای تولیدی از هماکنون یا از روزهای آینده وارد فاز زیان شدید میشوند که در ادامه این ماجرا، احتمالا نگرانیها، ارزانفروشیها، رقابت منفی، مشکلات مالی و دردسرهایی از این دست رخ خواهد داد.در کنار این روند، «ضعف نسبی عرضه» میتواند محرکی برای قیمتها باشد و البته در این شرایط، تجربه نشان داده است که تولیدکنندگان برجستهتر فولاد در کنار هم جمع خواهند شد و به فکر بازار خواهند بود که البته این نیز قطعی نیست.