پیشنهادهای فرابورس برای بهره‌گیری از بلاک‌چین

امیر هامونی در ابتدا به فرآیند توکنایز کردن در حوزه رمز ارزها اشاره کرد و با بیان اینکه یکی از بهترین کاربردهای این فناوری در اوراقبهادارسازی داراییهاست، گفت: توکنایز کردن فرآیندی است که طی آن شخص حقیقی یا حقوقی اقدام به صدور رمزارز یا توکن دیجیتال کرده و چندین واحد از آن را با اهدافی مانند تامین سرمایه در اختیار سرمایهگذاران میگذارد که این نوع رمزارز میتواند به دو صورت بدون پشتوانه دارایی یا با پشتوانه صادر شود.

وی به تجربه بازار سرمایه در توکنایز کردن داراییها (Asset Tokenization) و اوراق بهادارسازی (Securitized) در بستر این بازار اشاره کرد و افزود: درسال ۱۳۸۹ هواپیمایی ماهان برای خرید یک هواپیما به نقدینگی و تامین مالی نیاز داشت که با دریافت مصوبات کمیته فقهی سازمان بورس توانستیم صکوک اجاره ماهان را از طریق اوراق بهادارساز کردن یک دارایی که در اینجا هواپیما بود، برای تامین مالی این شرکت منتشر کنیم و از طریق فرابورس ایران به فروش برسانیم. مدیرعامل فرابورس ایران عنوان کرد: اگرچه این فرآیند در بستر بلاکچین و دفاتر کل توزیعشده (DLT) صورت نگرفت، اما نمونهای از فرآیند توکنایز کردن داراییها بود که میتوان در بستر رمزینهها نیز آن را توسعه بخشید.

وی با طرح این سوال که از تکنولوژی بلاکچین چه استفادهای برای اوراق بهادارسازی میتوان کرد، گفت:

STO (Security Tokenization O­ffering) و ATO (AssetTokenizationOffering) دو بعد از ابعاد استفاده از فناوری بلاکچین هستند که هم اکنون در بازار سرمایه از هر دو فرآیند استفاده میکنیم و فقط رمزینه نیستند، اما باید ببینیم بلاکچین چه کمکی به رمزینه شدن این دو فناوری میکند. به گفته هامونی با استفاده از فناوری بلاکچین میتوان خدمات مشترک میان بازار پول و سرمایه را با دقت، سرعت و اعتماد بیشتری به انجام رساند؛ بهعنوان مثال هنگامی که شخصی سهام خود را در بانک برای دریافت وام وثیقهگذاری میکند، ممکن است فرآیند دریافت وام چند ماه زمان ببرد، اما هنگامی که در این مسیر از بلاکچین استفاده میکنیم و بانک بهعنوان انکر (Anchor) اول و بازار سرمایه بهعنوان انکر دوم نقشآفرینی میکنند، فرآیند تبادل دادهها و اطلاعات میان این دو دستگاه با سرعت بیشتری صورت میگیرد و بعضا دریافت وام در کوتاهترین زمان ممکن انجام میشود و این فناوری در سایر زمینههای همکاری مشترک میان بازار سرمایه و بازار پول قابل استفاده است. مدیرعامل فرابورس ایران همچنین یکی دیگر از موارد کاربرد بلاکچین را بهرهگیری از این فرآیند در زمینه سیستم حسابرسی و حسابداری شرکتها عنوان کرد و توضیح داد: شرکتها بعضا تا پیش از ورود به بازار سرمایه، حسابهای چند دفتری دارند و ارقام متفاوتی از درآمدها و هزینهها را به سازمانهای مختلف اعلام میکنند، اما استفاده از ابزار اعتمادساز بلاکچین بهعنوان یک ابزار صحتسنج در دست حاکمیت و نمایندههای حاکمیت کمک میکند تا دادهها و اعداد و ارقامی که اعلام میشود مورد راستیآزمایی قرار گیرد؛ در واقع اگر سیستمهای حسابداری و حسابرسی شرکتها را بر بستر بلاکچین قرار داد، امکان راستیآزمایی دادههای اعلامشده و صحتسنجی آن وجود دارد. وی با توضیح اینکه برای راهاندازی یک ابزار جدید باید پیشنهادهای عملیاتی ارائه کرد و آنها را در دستور کار قرار داد، اعلام کرد: برای آنکه بتوانیم از ابعاد مختلف تکنولوژی بلاکچین مانند ATO در بازار سرمایه استفاده کنیم میتوانیم پیش از راهاندازی آن، این ابزار جدید را در آزمایشگاه جعبهشنی یا همان Sandbox در یک دوره ۶ ماهه مورد آزمایش قرار دهیم و در این دوره زمانی فرصت لازم برای تدوین مقررات آن را نیز در اختیار بگیریم. به گفته هامونی در گام نخست باید یک شورای فرعی یعنی کمیته فقهی در سند باکس شکل بگیرد تا در مدت کوتاهی موارد فقهی آن را مورد بررسی قرار دهد و در ادامه آن ابزار وارد فاز فنی شود؛ سپس در فاز فنی، یک بازار خصوصی و حرفهای با حضور هلدینگها، تامین سرمایهها و مشاوران سرمایهگذاری راهاندازی میشود تا در کوتاهترین زمان دادوستد روی ATO صورت گیرد؛ در صورتی که این ابزار در مرحله پایلوت معاملات موفقیتآمیزی داشت، آنگاه فرآیند راهاندازی آن دنبال میشود. هامونی در عین حال از ۹ پیشنهاد فرابورس برای بهرهگیری از تکنولوژی بلاکچین و رمزارزها در بازار سرمایه و معایب و مزایای هر کدام سخن گفت که انتشار رمزارز ملی با پشتوانه ارز خارجی، انتشار رمزارز در قالب کنسرسیوم تجاری و مالی میان ایران و کشورهای هدف و انتشار گواهی سپرده ارزی در قالب توکن از جمله این پیشنهادها بود.