بررسی راهکار نفوذ به بازارهای جهانی در تحریم

محمدرضا مودودی در پاسخ به این سوال که برای توسعه تجارت خارجی کشور چه باید کرد، گفت: مهمترین نکته در حوزه تجارت خارجی این است که راهبرد ما در این حوزه فارغ از اینکه در شرایط تحریم یا غیر تحریم باشیم، چه باید باشد و نکته مورد اهمیت دیگر در حوزه تجارت خارجی این است که آیا با توجه به ظرفیتهای طبیعی، اقلیمی و بالقوه میتوان سبد صادرات را تنوع بخشید و گسترش داد.

مودودی با اشاره به کسب درآمدهای ارزی از محل فروش نفت، گاز، صادرات غیرنفتی و خدمات بیان کرد: در مقابل هم منابع سرشار انرژی را با حداقل قیمت عرضه میکنیم و به عبارتی آن قدر درگیر روزمرگی برای مصارف ارزی بودهایم که هیچ دولتی درگیر برنامههای بلندمدت نشده است. وی با بیان اینکه برای توسعه سبد صادراتی باید حتما روی اقلامی که قابلیت و مزیت صادراتی دارند، برنامهریزی شود، بیان کرد: افزایش صادرات محصولات پتروشیمی از حدود ۱۲ میلیارد دلار به ۳۰ میلیارد دلار و افزایش صادرات محصولات معدنی به ۱۰ میلیارد دلار نیازمند برنامهریزی جدی و هدفمند است. سرپرست سازمان توسعه تجارت با تاکید براینکه یکی از موضوعات کلیدی که برای توسعه صادرات غیرنفتی باید به آن توجه شود، شناسایی مگاپروژههای صادراتی است، گفت: این کار در دستور کار سازمان توسعه تجارت قرار دارد و تحقق آن با کمک بخش خصوصی امکانپذیر است و میتواند سبد صادراتی ما را ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار افزایش دهد.

مودودی با اشاره به ثبات اقتصادی که کشورهای همسایه به دنبال آن هستند، گفتند: این کشورها در حال حاضر بخش زیادی از محصولات صادراتی ما را خریداری میکنند، اما به محض اینکه این کشورها به یک ثبات اقتصادی دست یابند، قطعا برای تولید محصولات مختلف برنامهریزی و سرمایهگذاری خواهند کرد؛ بنابراین اگر برای آینده صادراتی برنامهریزی نشود و سطح تولیدات خود را ارتقا ندهیم، ممکن است بسیاری از محصولاتی که اکنون در سبد صادراتی ما قرار دارند، به مرور از سبد صادراتی ما خارج شوند. سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران بیان کرد: ما باید تولیدات خود را به سطح تولیدات هایتک ارتقا دهیم تا دانش فنی و تخصصهایی که کشورهای پیرامونی ما نمیتوانند حاصل کنند را به دست آوریم.

مودودی افزود: نکته دیگری که باید در توسعه صادرات غیرنفتی به آن توجه شود این است که صادرات را توسط چه تولیدکنندگانی و با چه سطح از توان تولید و صادرات میتوان توسعه داد. وی با بیان اینکه برای توسعه صادرات به یک ارتش بزرگ از صادرکنندگان پرقدرت و با نفوذ نیاز داریم، گفت: بنابراین باید بنگاههای صادراتی توانمند شوند تا صادرکنندگانی خرد به صادرکنندگان بزرگ تبدیل شوند. مودودی بیان کرد: توجه به توانمندسازی بنگاههای صادراتی یک وظیفه است و سازمان توسعه تجارت برنامهریزی برای تحقق این امر را در دستور کار خود قرار داده، بهطوری که این تولیدکنندگان و صادرکنندگان باید بهصورت هدفمند آموزش ببینند. وی با انتقاد از اینکه فرماندهی واحدی برای تصمیمگیری در مورد تجارت خارجی کشور وجود ندارد، اظهار کرد: هیچ مکانیزم واحدی برای صادرات وجود ندارد، در حالی که باید یک بار برای همیشه تعریف واحدی از تجارت خارجی ارائه شود و این ماموریت را به نهاد مشخصی واگذار کرد تا بقیه ساختارها حول این محور کمک کنند و هماهنگ باشند.

سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه یکی از ابزارهای مورد نیاز در صادرات مشوقهای صادراتی است، گفت: این ابزار برای توسعه صادرات و ایجاد انگیزه در صادرکنندگان بسیار موثر است، اما در حالی که مبلغ ۱۳۰۰ میلیارد تومان مشوق صادراتی در نظر گرفته میشود، در بدترین شرایط تنها کمتر از یک میلیارد تومان آن تعلق میگیرد. سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران در ادامه بیان کرد: اگر آنها میخواهند صادرات نفت ما را متوقف کنند، ما هم باید در این ستاد جنگ اقتصادی ببینیم که چگونه میتوانیم نفت را به بازارهایی که برای آنها قابل رصد نباشد وارد کنیم از سوی دیگر اگر آنها با ایجاد محدودیتها مانع مطالبه پول حاصل از صادرات کالاهای ما میشوند، باید ما از ابزارهای نوین مانند مبادله کالا استفاده کنیم.

سرپرست سازمان توسعه تجارت بیان کرد: یکی از کلیدیترین بخشها برای مقابله با تحریمها جلوگیری از شکلگیری فساد اقتصادی است و به نظر میرسد، برای مقابله با این امر باید یک ساختار قدرتمند وجود داشته باشد. مودودی در پاسخ به این سوال که توسعه روابط تجاری با همسایگان ایران که اتفاقا یکی از مباحث مورد توجه دولت هم است چقدر میتواند در کسب درآمد ارزی موثر باشد، گفت: خوشبختانه تعداد همسایگان کشور زیاد است و این کشورها در مجموع ۱۱۰۰ میلیارد دلار واردات دارند. وی با تاکید بر اینکه این کشورها ظرفیت قابل توجهی برای توسعه صادرات غیرنفتی ما محسوب میشوند، گفت: برخورداری از ظرفیت صادراتی این کشورها تا حدود زیادی میتواند اثر تحریمها را خنثی کند.

مودودی اظهار کرد: اما برای برخورداری از این ظرفیت باید یکسری قوانین را اصلاح کرد و انتظار میرود که در صورت تشکیل ستاد جنگ اقتصادی با داشتن اختیارات کافی بتواند بسیاری از مقررات را سهل و آسان کند. وی با تاکید بر اینکه برای توسعه صادرات باید به بخش خصوصی اعتماد کرد، بیان کرد: باید از افرادی قدرتمند استفاده کرد و به جای سختگیریهای دست و پا گیر برای شرکتهای تولیدی و صادراتی از آنها حمایت کنیم تا فعالیت تجاری خودشان را گسترش دهند.

وی همچنین با بیان اینکه سازمان توسعه تجارت ایران برنامه ویژه خود را برای توسعه تجارت در دوران تحریم به زودی ارائه خواهد کرد، گفت: اگر به این برنامه بهعنوان میثاقنامه توجه و روی آن توافق کلی انجام شود و سپس مسوولیتها و ماموریتهای آن مشخص و فرماندهی واحدی در مورد آن اتفاق بیفتد، میتواند به امر توسعه تجارت کمک بسیار شایانی کند. مودودی با انتقاد از کندی در تصمیمگیریها گفت: تعدد مراکز تصمیمگیری یک مقدار برنامههای ما را تحتالشعاع قرار داده بهعنوان مثال در شرایط فعلی با توجه به نیاز داخلی صادرات اقلامی که در سال ۹۷ از ارز یارانهای استفاده کردهاند، ممنوع شده است. وی افزود: اما برای حل این مساله طی مکاتبات مختلف بارها از مراکز تصمیمگیری خواستهایم تا به جای ممنوعیت صادرات این کالا برای این قبیل کالا عوارض صادراتی وضع شود تا این تولیدکنندگان بازارهای خود را از دست ندهند، اما بهرغم اینکه اتخاذ این تصمیم میتوانست ظرف ۴۸ ساعت انجام شود با گذشت ماهها هنوز پاسخی برای آن دریافت نشده است.