بعد از انتشار برخی شایعات در اوایل امسال مبنی بر «ممنوعیت خرید و فروش واحدهای مسکونی‌مهر» روز گذشته جزئیات تصمیم تازه‌ای از دولت اعلام شد که براساس آن، مالکان اول مسکنمهر -یعنی افرادی که به واسطه داشتن شرایط چهار گانه، این واحدها را از دست دولت دریافت کرده‌اند- برای فروش ملکشان به غیر، منع قانونی ندارند؛ اما در عین حال نمی‌توانند همچون مالکان سایر آپارتمان‌های مسکونی اقدام کنند، بلکه باید دو شرط خاص را هنگام فروش رعایت کنند؛ آدابی که برای خریدوفروش مسکنمهر در نظر گرفته شده در صورتی که در دولت تصویب نهایی و ابلاغ شود، می‌تواند صاحبان مسکنمهر را در فروش آنچه به مالکیت رسمی آنها درآمده دچار مشکل کند. این تصمیم همچنین می‌تواند باعث پایین نگه داشتن قیمت مسکن مهر شود که امکان تبدیل ملک برای صاحبان آنها را محدود کرده و با هدف اصلی دولت مغایرت دارد. از منظر قوانین‌و‌مقررات مربوط به مالکیت نیز، دارنده سند اعیان یک ملک، مالک بلامنازع آن ملک محسوب می‌شود، ضمن اینکه در قانون ساماندهی مسکن که نقشه‌راه دولت کنونی و دولت‌های بعدی در بحث مسکنمهر است، شروط یا محدودیتی برای نقلوانتقال این واحدها نوشته نشده‌است.
نقلوانتقال آپارتمان‌های ارزان با محدودیت مواجه می‌شود؟
مانع در برابر فروش مسکنمهر
فروش مسکنمهر، به اخذ اجازه کتبی از وزارت راه‌وشهرسازی منوط شد
تصمیم عجیب در ماه‌های پایانی عمر کاری دولت؛ معاون اول رییس‌جمهور مصوبه جدید کارگروه مسکن را ابلاغ می‌کند؟
نظر حقوقی درباره مصوبه جدید
کارشناسان حقوقی حوزه املاک نسبت به آنچه کارگروه مسکن برای خرید و فروش مسکنمهر تصویب کرده، نظر مثبت دارند. محمد گودرزی، مدیر حقوقی کانون سردفتران، در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: علی‌القاعده دولت یا هر نهاد حقیقی یا حقوقی دیگری نمی‌تواند برای مالکیت، شرطی بگذارد که مالکیت را محدود یا مخدوش کند و در عین حال شروط نباید خلاف مقتضای ذات باشد. گودرزی تصریح کرد: اگر دولت در سندی که می‌خواهد برای ساکنان مسکنمهر صادر کند، شرط «فروش به افراد دارای فرم جیم سبز» را در متن سند لحاظ کند، اشکال حقوقی ندارد و قابل اجراست. چون که این شرط تعلیق به محال نیست یعنی اینکه افراد دارای فرم جیم سبز در کشور وجود دارد.
فرید قدیری
وعده‌‌ها درباره فرجام واحدهای مسکونی‌مهر که در اوایل عمر کاری دولت در گوشه و کنار دستگاه‌های مسول بخش مسکن شنیده می‌شد، اکنون در ماه‌های پایانی فعالیت این دولت، 180 درجه چرخش کرده و به جای آنکه کام ساکنان مسکنمهر بعد از سال‌ها انتظار دریافت کلید، با تصمیمات جدید شیرین بشود، به موجب تازه‌ترین مصوبه قرار است، تلخ شود!
در فاصله دو دولت محمود احمدینژاد یعنی زمانی که کاندیداها برنامه‌هایشان را برای جلب آرا ارائه می‌کردند، شنیده شد: یکی از برنامه‌های مطرح شده، پیگیری جدی طرح شروع نشده مسکنمهر -طرح متعلق به دولت اول احمدینژاد که سال 86 تصویب شد، اما تا سال88 اجرای آن شتابی نداشت- است و حتی برای آن برنامه مکملی تحت عنوان «بخشش زمین‌های 99ساله به ساکنان از حالت اجاره‌ای به حالت ملکی» تدارک شنیده شده مبنی براینکه بعد از آنکه همه 2 میلیون واحد مسکونی‌مهر ساخته و تحویل متقاضیان واجدشرایط شد، دولت علاوه بر واگذاری اعیان واحدها به نام افراد، احتمالا مالکیت عرصه –زمین- را نیز منتقل خواهد کرد.
دولت هم‌اکنون بخش اول این برنامه را با تحویل بیش از 500 هزار واحد و آستانه بهره‌برداری 700 هزار واحد دیگر، تاحدود زیادی محقق کرده اما برنامه مکمل آن را نه تنها روی میز تصمیم‌گیری قرار نداده که به جای آن، تصمیم تازه‌ای برای مسکنمهر اتخاذ کرده است.
مصوبه جدید کارگروه مسکن
کارگروه مسکن که به نیابت از هیات دولت، برای بخش مسکن تصمیم‌گیری می‌کند در تازه‌ترین جلسه‌ای – با حضور 7 وزیر شاید هم غیرحضوری- که برگزار کرده، دو شرط تازه برای خرید و فروش واحدهای مسکونی‌مهر در نظر گرفته است.
براساس مصوبه جدید کارگروه مسکن، مالکان مسکنمهر یعنی کسانی که از دست دولت این واحدها را دریافت کرده‌اند، چنانچه قصد فروش ملکشان به غیر را داشته باشند باید علاوه بر اینکه از وزارت راه‌وشهرسازی اجازه مکتوب می‌گیرند، واحد را فقط به فردی بفروشند که فرم جیم او سبز باشد در غیراین‌صورت نقلوانتقال مسکنمهر ممنوع است!
کارگروه مسکن ظاهرا برای تضمین اجرای آنچه تصویب کرده، قرار است با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکاتبه کند و «آداب خاص خریدوفروش مسکنمهر» را به دفترخانه‌ها نیز ابلاغ کند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» تا پیش از این به دلیل ظاهر ضعیف واحدهای مسکونی‌مهر و خدمات زیربنایی و روبنایی این ساختمان‌ها، در اذهان این تصور شایعه شده بود که مسکنمهر یکسری آپارتمان‌هایی است که در مقایسه با سایر ساختمان‌های مسکونی موجود در شهرها نواقصی دارد.
حال دولت به جای آنکه این تصور غلط را با اقدامات و تصمیمات منطقی، از ذهن بازار مسکن پاک کند، با مصوبه جدید کارگروه مسکن، متاسفانه آن را تقویت نیز کرده است.
مالکیت محترم نیست؟
درباره ابعاد تصمیم جدید دولت برای مسکنمهر که عملا خرید و فروش آپارتمان‌های ارزان‌قیمت را با مانع سخت و بزرگ روبه‌رو می‌کند، می‌توان گفت: طبق قوانین اسلامی، مالکیت محترم است و با استناد به ماده 22 فصل سوم قانون ثبت اسناد مصوب 1311 «همین که ملکی مطابق قانون در دفتر املاک به ثبت رسید، دارنده سند مالکیت، مالک بلامنازع ملک مورد معامله می‌شود.»
بررسی‌ها از منظر اجتماعی نیز نشان می‌دهد: دولت یکبار در زمان واگذاری واحدهای مسکونی‌مهر، متقاضیان را از 4 فیلتر صلاحیتی عبور داد و در عین حال فقط مالکیت اعیان واحدها را به نام متقاضیان منتقل کرد. بعد از این پروسه پیچیده، اکنون دلیلی ندارد برای مالکیتی که به نام خانوارها منتقل کرده، دوباره شرط و شروط بگذارد. ساکنان مسکنمهر ممکن است در طول زمان به هر دلیلی تصمیم بگیرند همچون سایر مالکان خانه‌های معمولی، ملکشان را با ملک بهتر یا ارزان‌تر تعویض کنند، در این صورت باید این حق برایشان محفوظ باشد تا همچون سایر مالکان، بدون قید شرط و بدون دست‌انداز، به راحتی به هر فردی که طالب ملک باشد، واگذار کنند.
ممکن است وتو شود
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» مانع‌گذاری برای نقلوانتقال مسکنمهر، در هیچ‌کجای قانون ساماندهی مسکن پیش‌بینی نشده است و این احتمال وجود دارد که اداره تطبیق قوانین مجلس در جریان بررسی مصوبه جدید کارگروه مسکن آن را رد کند.
در قانون ساماندهی مسکن به صراحت درباره مسکنمهر و وظیفه دولت در واگذاری زمین به صورت اجاره 99ساله، گفته شده، اما درباره مالکیت این واحدها بعد از واگذاری به افراد، شروطی در نظر گرفته نشده است.
رحیمی ابلاغ می‌کند؟
مصوبات کارگروه مسکن را معمولا یکی دو ماه بعد از تصویب در کارگروه، از سوی معاون اول رییس‌جمهور برای اجرا، ابلاغ می‌شود و تا زمانی که ابلاغ نشده، قابلیت اجرا هم ندارد.
به این ترتیب با توجه به ابعاد مشکل‌زای مصوبه جدید مبنی بر رعایت دو شرط سخت‌گیرانه برای خرید و فروش مسکنمهر، این احتمال وجود دارد که این مصوبه همچون برخی مصوبات از جمله اخذ مالیات از خانه‌های خالی که دو سال پیش در کارگروه تصویب شد اما اجرا نشد، از گردونه کاری دولت خارج شود.
ساکنان مسکنمهر میان‌بر می‌زنند
اما حتی اگر این مصوبه که دیروز تابناک جزئیات آن را منتشر کرد، ابلاغ هم شود، بعید است در بازار مسکنمهر ضمانت اجرایی داشته باشد چون که همین الان برخی متقاضیان مسکنمهر به محض دریافت برگه پیش‌خرید واحدها و در حالی که هنوز واحد مسکونی تحویلشان نشده، امتیاز خود را معامله می‌کنند. در این صورت اگر جلوی نقل و انتقال مسکنمهر مانع گذاشته شود، خرید و فروش این واحدها به شکل «وکالتی» قوت می‌گیرد و به این ترتیب، این آپارتمان‌ها، بدون سند رسمی در بازار خرید و فروش می‌شود طوری که سند صادرشده تا زمان نامعلوم به نام صاحب اولیه مسکنمهر باقی خواهد ماند.
فرم جیم سبز یعنی چه؟
داشتن فرم جیم سبزرنگ به این معنی است که فرد خریدار مسکنمهر باید از ابتدای سال57 تاکنون از دست دولت زمین یا آپارتمان تحویل نگرفته باشد. به عبارت ساده‌تر کسانی که قصد فروش مسکن‌مهرشان را دارند باید به افرادی واگذار کنند که تاکنون امکانات یارانه‌ای در حوزه املاک از دولت دریافت نکرده باشند. اما این افراد می‌توانند سابقه ملکی داشته باشند یعنی اینکه می‌توانند در گذشته، صاحب مسکن بوده باشند.
دنیای اقتصاد