دکتر محمدحسن جیگاره، در پاسخ به این سوال که راهکار برون رفت از تاثیرات شرایط بحرانی بر اقتصاد چیست؟ اظهار کرد: با بررسی دقیق اقتصاد ایران پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ در می‌یابیم که اقتصاد ایران در زمان هر دو پهلوی تاکنون در تحریم‌های گوناگون بوده که در این راستا می‌توان به عدم فروش تجهیزات تولید کالاهای زیر بنایی به ایران یا از رده خارج شده در پیش از انقلاب و همچنین پر کردن بازار ایران از کالاهای لوکس مصرفی آن هم در زمانی که بسیاری از کشورهای غربی به دنبال ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی خود بودند اشاره کرد، لذا برای شروع به هر بحث اقتصادی و قبل از ارائه راهکار نیاز است تاریخچه وضعیت موجود را دانست تا اگر بنا به ارائه نسخه‌ای باشد، آن نسخه بتواند مانع، کامل و جامع باشد.
این دانش‌آموخته دکترای مدیریت افزود: بر اساس اسناد و مکتوبات موجود، در پیش و بعد از انقلاب وام‌هایی به گروهی از افراد پرداخت شد جهت راه‌اندازی بنگاه‌های تولیدی، ولی با کمال تاسف به مواردی نظیر «افزایش هزینه‌های نگهداری کارگاه‌های کوچک یا عدم توانایی آنان در بازپرداخت بدهیهایشان»، همچنین بخشی از «تسهیلات ارزان قیمت وارد بازار زمین و مسکن شد» و یا «عدم وجود شهرک‌های صنعتی تخصصی به صورت مکمل در کنار هم» توجه نشد.
وی ادامه داد: در شرایط مذکور هزینه‌های نگهداری و راه‌بری کارگاه‌های کوچک در بلند مدت به علت عدم توانایی در بکارگیری نیروهای متخصص و کار آمد افزایش یافت که نتیجه آن را در عدم فعالیت تعداد زیادی از این کارگاه‌ها و یا عدم توانایی در بازپرداخت بدهیهایشان مشهود بود. همچنین بخشی از تسهیلات ارزان قیمت به صورت مستقیم وارد بازار زمین و مسکن شد که این خود علاوه‌بر افزایش قیمت مسکن، فشار بر تولید را بالا برده و جهت باز پس دادن تسهیلات شاهد افزایش قیمت عرضه تولیدت و خارج شدن از بازار رقابت حتی در منطقه بوده و هستیم. همچنین عدم وجود شهرک‌های صنعتی تخصصی به صورت صنایع مکمل در کنار هم از دیگر نتایج بی توجهی به اعطای تسهیلات در شرایط بحرانی بود، البته ناگفته نماند که همیشه سعی بر آن بوده که چنین شهرک‌های تخصصی ایجاد شود اما به علت تغییرات زیاد این مهم به اجرا در نیامده است.
این مشاور مدیریت تجاری با بیان اینکه در عین حال باید توجه شود که در سال‌های گذشته تلاش کردند تا میزان تبادلات مالی ایران را نزدیک به صفر برسانند که البته در هر موقعیت مسئولین توانستند با ایجاد مسیرهایی قانونی و غیرقابل پیگیری سطح مناسبی از تبادلات مالی را برای کشور ایجاد کنند، اضافه کرد: همچنین سطح فروش نفت ایران را به شدت کاهش دادند و در حال حاضر به علت مسائل سیاسی بین‌المللی که در پشت آن منافع اقتصادی نهفته است قیمت هر بشکه نفت را به پایین‌ترین حد ممکن رسانده‌اند بطوریکه هزینه تولید بیشتر از قیمت فروش است.
تورم؛ نتیجه تزریق پول فراتر از برنامه ریزی‌ها در شرایط بحرانی
این دانش‌آموخته دکترای اقتصاد، در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی دولت باید چه سیاستی را در پیش گیرد تا علاوه‌بر کسب و کارها از مردم هم حمایت شود؟ تصریح کرد: با بررسی بودجه کشورها که می‌توانند تجارت آزادی داشته باشند در خواهیم یافت که انعطاف بودجه‌های اینگونه کشورها بیش از ۱۰ درصد نیست، علت آن عادتی است که تقریبا این کشورها از جنگ جهانی دوم پیدا کرده‌اند. حال که با یک رکود نیمه کامل در تولید و ایجاد ثروت برخورد کرده‌اند، تنها راهی که دولت‌ها در کوتاه مدت می‌توانند برای جبران شرایط بحرانی انجام دهند تزریق پول فراتر از برنامه ریزی‌هایی است که داشته‌اند و این برای اینگونه کشورها تبعاتی در پیش خواهد داشت که آن تورم است.
وی افزود: به این مفهوم که اینگونه کشورها سعی می‌کنند یا به صورت مستقیم به مردم عادی پول داده و یا کوپن‌هایی به آنها اختصاص دهند تا بتوانند از طریق آن در حال حاضر به زندگی خود ادامه دهند و یا به صاحبان سرمایه مبالغی را پرداخت می‌کنند که بر اقتصاد جهانی فشار وارد می‌کند.
کرونا؛ عامل عدم تعادل اقتصادی در جهان
جیگاره با بیان اینکه در حال حاضر از یک طرف با توجه به وضعیت خبررسانی این بیماری در سطح جهانی مردم با نوعی استرس غیرقابل درک در زندگی روزمره خود برخورد نموده‌اند که سال‌های سال آن را فراموش کرده بودند و آن"مرگ"است، گفت: از طرف دیگر تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی، خدماتی و تولیدی یا به طور کامل در حال حاضر تعطیل شده‌اند و یا خط تولید محصول خود را برای مقابله با بحران کرونا تغییر داده‌اند که هر کدام از این دو مورد نیز بر تولید ناخالص کل کشورها و کاهش درآمد سرانه اثرگذار خواهد بود؛ این مسائل دست به دست هم داده‌اند تا اقتصاد جهانی را با نوعی سردرگمی روبه رو کند زیرا تقریبا هیچ کشوری آمادگی برخورد با این وضعیت را نداشته و برای خروج از این وضعیت اقتصادی باید دست به سعی و خطا بزنند و به علت عدم آمادگی زیر بناهای کشورهای جهان در میان مدت، ما شاهد عدم تعادل اقتصادی در جهان خواهیم بود.
سال‌های سال اقتصاد جهانی را به سوی تک محصولی سوق داده‌اند
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی و تجاری بیان کرد: باید در نظر بگیرید که سال‌های سال اقتصاد جهانی را به سوی تک محصولی سوق داده‌اند که اشکال آن در این مرحله خود را به طور کامل آشکار نموده است. برای رسیدن به اهمیت اشتباه این تئوری فقط اگر بتوان به یک پرسش ساده پاسخ داد می‌توان تحلیلی جالب از وضعیت آینده میان مدت داشت و آن این است که اگر کشورهای تولید کننده مواد غذایی پایه همچون برنج، گندم، ذرت، سویا و... محصولات خود را با قیمت بالاتری به فروش برسانند چه آثار منفی بر اقتصاد جهانی خواهد گذاشت؟
رونق اقتصاد با جذب سرمایه‌های سرگردان کشورهای دیگر
وی در ادامه عنوان کرد: در چنین شرایطی بیشترین ضربه اقتصادی را اول کشورهایی با بدهکاریی بالا می‌بینند، دوم کشورهایی همچون ترکیه که اقتصاد خود را بر پایه گردشگری قرار داده‌اند و سوم اتحادیه اروپا چون پیش از این بار مسئولیت تعدادی از کشورهای خود را با توان اقتصادی پایین تحمل می‌کرد و از سویی با خروج انگلیس از این اتحادیه بیشترین فشار را باید آلمان و فرانسه تحمل کنند که با وضعیت پیش آمده ضروری است که هر عمل آنها به عنوان یک اتحادیه بر اقتصاد جهانی بررسی شود. در اینگونه موارد این کشورها سعی می‌کنند با جذب سرمایه‌های سرگردان کشورهای دیگر اقتصاد خود را رونق دهند.
آثار مثبت و منفی کرونا بر اقتصاد ایران
وی در پاسخ به این سوال که تاثیر کرونا بر اقتصاد ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ خاطرنشان کرد: باید از این منظر به این مسئله نگاه کرد که آیا ورود این ویروس برای اقتصاد ما یک نوع ضرر بوده یا نوعی سود نهفته در آن وجود دارد؟ زیرا از سویی ما با تعدادی ورشکسته بر خواهیم خورد که اشکال کار خود را ویروس اعلام خواهند کرد که عدم صحت گفتار آنها تغییر در شغل کسبه و تعطیلی یا کاهش ظرفیت تولید برخی صنایع در سال‌های گذشته مشهود است لذا اگر گفته این دسته از عزیزان صحت دارد چرا پیش از این شاهد تغییر شغل برخی کسبه بوده و هستیم یا چرا اغلب صنایع ما با تمام توان کار نمی‌کنند؟! اما از سوی دیگر باید به جنبه‌های مثبت آن نگاه کرد که شامل «اعتقاد به توان تولید داخلی»، «دیده شدن نیازهای بخش بهداشت کشور به وسیله عموم مردم و سعی در برطرف کردن نیازها»، «ایجاد فضایی مناسب برای شرکت‌هایی با بنیه علمی بالا»، «دیده شدن نظریه‌های علمی و البته عملیاتی نسل جوان و آماده به ورود بازار»، «اعتماد دولت به ملت در خصوص سپردن کارها به آنها» و همچنین «مشخص شدن دشمنی دشمن از سوی کسانی که هنوز دو دل بوده‌اند» می‌شود.
آنچه که امروز ایران می‌بینند کشورهای دیگر باید چهل سال آزمون و خطا انجام دهند
جیگاره در پاسخ به این سوال که در چنین شرایط بحرانی چه چیزی می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند؟ تصریح کرد: از مهمترین عواملی که در این زمینه می‌تواند به کشور کمک کند، گسترده نمودن بازار خدمات در کشورهای دیگر جهت کمک در توسعه آن کشورها است. البته یاد آوری این مسئله مهم است که نسل دوم این کشور تحت بیشترین فشارهای ممکن بوده و هستند که خوشبختانه به علت هوش و وابستگی عقلی به کشور، توانسته‌اند تمامی توطئه‌ها را خنثی و بر این اساس تجربیات فراوانی پیدا کنند به عبارتی آنچه که امروز ایرانیان می‌بینند کشورهای دیگر در سطح خرد باید چهل سال آزمون و خطا انجام دهند.
وی در پاسخ به این سوال که در چنین شرایطی تکلیف مشاغل آزاد یا فصلی چه خواهد بود؟ گفت: متاسفانه بیشترین فشار بر روی مشاغل آزادی خواهد آمد که به صورت روزمزد و یا فصلی زندگی خود را می‌چرخاندند، البته این فشار نیز به علت وابستگی مستقیم آنها به گردش مالی کل کشور به شرط از دست ندادن وسیله کسب درآمدشان در کوتاه مدت حل خواهد شد ولی توان اقتصادی آنها به شدت در پی استفاده از پس‌اندازهای اندک کاهش پیدا خواهد کرد.
مدیران در خط مقدم تصمیم‌گیری/ برخی مدیران اعتقادی به دریافت مشاوره ندارند
این دانش‌آموخته دکترای اقتصاد در پاسخ به این سوال که چه پیشنهادی به مدیران در این شرایط اقتصادی دارید؟ خاطرنشان کرد: باید یک فاصله اندک بین اقتصاد و مدیریت مد نظر داشته باشیم، در این مرحله بیشترین فشار بر روی مدیران است زیرا آنها در خط مقدم تصمیم‌گیری قرار دارند و هرگونه اشتباه می‌تواند توان تجارت آنها را به شدت کاهش دهد. از طرفی بنگاه‌های کوچک به علت عدم توانایی در جذب نیروهای متخصص قادر به انعطاف کامل نیستند و از سوی دیگر متاسفانه به علل مختلف، برخی مدیران اعتقادی به دریافت مشاوره ندارند لذا احتمال می‌رود که تعدادی از بنگاه‌های اقتصادی آسیب کلی ببینند و از چرخه فعالیت خارج شوند.
کرونا مدیریت انقلابی و انعطاف صنایع ایران را به رخ جهان کشید
وی تصریح کرد: بیماریی به نام کووید-۱۹ در جهان گسترده شد و ایران نیز از آن مستثنی نبوده اما این بیماری با دو اتفاق در کشورمان با وجود تحریم‌های بین‌المللی همراه بود اولین اتفاق «مدیریت بیماری بر اساس تجربیات پس از انقلاب به خصوص جنگ تحمیلی» و دومین هم «فعالیت و توان برخی بنگاه‌های اقتصادی»؛ در حالت اول کشور به یک خودباوری در خصوص توان مدیریتی رسید و در حالت دوم قابلیت انعطاف صنایع اعم از تجهیزات و نیروی انسانی مشخص شد که در این مرحله ورود افراد متفاوت به بازار کار، افزایش شیفت‌های کاری و همچنین دیده شدن ظرفیت نسل جوان و پیشتاز از برکات این بیماری در کنار غم از دست داده‌های‌مان بود.
تجارت می‌تواند با تکیه بر همت عمومی کفه ترازوی خود را به تعادل برساند
این مشاور مدیریت تجاری با بیان اینکه تجارت در مفهوم عام آن می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و کفه داشته‌ها و کفه نداشته‌های ترازوی خود را به تعادل برساند، تصریح کرد: از داشته‌های جاری کشور می‌توان استفاده کرد تا نداشته‌هایمان را پوشش دهیم، اگر همت عمومی بر این قضیه استوار شود به یقین به موفقیت خواهیم رسید اما اگر منتظر کمک‌هایی در خارج از مرزهای خود باشیم اعم از کمک‌های تئوری و تجهیزاتی، کشور به عقب خواهد رفت.
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی و تجاری در پاسخ به این سوال که بنظر شما با افزایش قیمت در پساکرونا مواجه خواهیم بود؟ خاطرنشان کرد: افزایش قیمت فقط بستگی به تولیدکنندگان دارد که چگونه خود را آماده ورود به بازار کرده‌اند چه با وجود یا بدون این بیماری فرقی نمی‌کند زیرا شاهد آن بوده و هستیم که تعدادی از بنگاه‌های اقتصادی، در سال‌های گذشته همیشه به دنبال کسب تسهیلات ارزان قیمت برای بقا در بازار بوده‌اند بدون آنکه فقط یک دفعه بتوانند مسائل واقعی خود را رصد و بررسی کنند، مسئله اصلی در تجارت این است که اغلب بیان می‌کنند ما مشکل داریم در حالیکه مشکل هیچ راه حلی ندارد و مسئله است که راه حل دارد و به همین دلیل توان اقتصادی دولت و بانک‌ها را کاهش می‌دهند.
اقتصاد ایران به علت تحریم‌های شدید همواره بر پایه‌های خود استوار بوده
وی تاکید کرد: اقتصاد ایران به علت تحریم‌های شدید موجود و طولانی مدت اقتصادی است که بر پایه‌های خود ایستاده و کمترین نیاز برای بقای خود را به خارج از کشور دارد فقط به شرط خود باوری، لذا در پایان این بیماری با لطف خداوند شاهد خواهیم بود که ایران کمترین صدمه را خواهد دید. البته بدون در نظر گرفتن تبلیغات یک سویه و بر اساس آمار واقعی از سازمان‌های بین‌المللی که کمتر تحت فشار هستند.
ایسنا