مهدی غضنفری رییس صندوق توسعه ملی با بیان اینکه باید در خصوص پرداخت تسهیلات پروژه‌ها رکورد شکنی کنیم گفت: وقتی زمان پروژه‌ها طولانی می‌شود، هزینه آن برای کل کشور افزایش می‌یابد. باید در خصوص اولین پروژه مانایی، زمان پرداخت تسهیلات به طور ویژه زیر ذره‌بین قرار بگیرد.
وی افزود: در بخش‌های دولتی معمولا هنگام پرداخت تسهیلات همراهی لازم وجود ندارد اما در طرف مقابل بخش خصوصی در بازپرداخت همکاری لازم را ندارد. در تسهیلات مانایی قراردادهای ارزی و ریالی به یکدیگر متصل شده‌اند. در یک تعریف سرمایه‌گذاران برای سرمایه گذاری تنها ارز نمی‌خواهند و با در تسهیلات مانایی هم ارز و هم ریال در اختیار آنها قرار می‌دهد. با این وجود ریال که صندوق پرداخت می‌کند به ارز متصل است و محاسبات آن ریالی است.
رییس هیئت عامل صندوق توسعه ملی ادامه داد: صندوق توسعه ملی به این دلیل که صندوق ارزی است نیاز بود تا تسهیلات به یک ارز متصل شود. ما ریال مانا وام می‌دهیم که به ارز متصل شده است. صندوق توسعه ملی از هیئت عامل مجوز گرفته است که حتی دارایی‌های ریالی خود را به عنوان ریال مانا در نظر بگیرد. هر کجا ارزش ریال باقی بماند آن ریال مانا است و می‌تواند شامل تبدیل کرده ریال صندوق به سهام، طلا و سایر موارد نیز باشد.
کار صندوق بنگاه سازی است نه بنگاه داری
صندوق توسعه ملی بانک، بودجه عمومی، بودجه عمرانی و بیمه نیست. صندوق توسعه ملی باز تعریف هیچ نهاد دیگری نیست. بانک‌ها کار خود را انجام می‌دهند و تسهیلات پرداخت می‌کنند. در بودجه نیز لایحه به مجلس می‌رود و اکیدا به گفته شده شما بودجه کشور نیستید. طبق قوانین کشور بودجه عمرانی است که باید به توسعه زیر ساخت های یک استان کمک کند. نقش صندوق تنها توسعه است و نباید در این مسیر خود منابع صندوق کاهش پیدا کند. در مسیر افزایش منابع صندوق توسعه باید سرمایه‌گذاری داشته باشد. کار صندوق بنگاه سازی است نه بنگاه داری.
وی گفت: برای توسعه دو راه متصور است، یکی معاون بانکی که تسهیلات پرداخت می‌کند و دیگری سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است. در سرمایه‌گذاری خارجی می‌توانیم مشارکت در طرح ها، خرید سهام و راهکارهای دیگر را داشته باشیم که منجر به افزایش دارایی های صندوق می‌شود. صندوق تلاش می‌کند تا با ایجاد ابزارهای مختلف امر توسعه در کشور را تسریع کند.
تعیین خطر اعتباری سه میلیارد دلاری برای بانک‌های عامل
میرمحمد صادقی معاون بانکی و اعتباری صندوق توسعه ملی گفت: یکی از خواست‌های ما این بود که روش‌های گذشته در صندوق باقی بماند و در عین حال روش هایی که می‌تواند به توسعه کشور کمک کند نیز اجرایی شود. این قرارداد مانایی براساس ابلاغ رییس جمهور اجرا خواهد شد. در روش عاملیت ارزی تنها معاملات به صورت ارزی انجام می‌شد. قراردادهای سپرده گذاری ارزی را نیز داریم که هنوز در صندوق اجرایی نشده است. قراردادهای سپرده گذاری ریالی را نیز داریم که براساس قانون از پروژه های صنعت، کشاورزی و صنایع تبدیلی تسهیلات می‌دهیم.
وی افزود: تا امروز تسهیلات تنها ارزی و یا تنها ریالی پرداخت شود و این در حالی است که برخی پروژه‌ها به هر دو نیاز دارند. براین اساس قراردادهای مانا را طراحی کردیم تا بتوان تسهیلات ارزی و ریالی را به صورت هم زمان داشت. در این نوع قرارداد اگر طرحی ارز آور باشد اما نیازی به ورود تجهیزات نداشته باشد، بهترین نوع تسهیلات مانایی است چرا که می‌تواند بازپرداخت ارزی داشته باشد اما برای خرید داخل ریال در اختیار داشته باشد. دستورالعملی طراحی شده که در آن وظایف متقاضی، صندوق و بانک در خصوص تسهیلات مانایی مشخص است.
هر ساله با بانک‌ها قراردادهای عاملیت ارزی می‌بندیم و امسال نیز در سقف سه میلیارد دلار قرارداد عاملیت ارزی با بانک ها منعقد شده است و بانک می‌تواند تا 10 درصد این سقف را پرداخت کنند. بانک باید تشخیص دهد که آیا متقاضی می‌تواند بازپرداخت تسهیلات مانایی را انجام دهد یا خیر. سپس صندوق موضوع را بررسی می‌کند و در نهایت پرداخت‌ها آغاز خواهد شد.
صادقی تاکید کرد: با قراردادهای مانایی می‌خواهیم که ارزش منابع صندوق حفظ شود. قصد ما این بود که از تبدیل ارز به ریال در داخل کشور جلوگیری کنیم. اگر نیاز طرح ها و پروژه‌های کشور بیش از نیاز صندوق بود می‌توان برای اعطای تسهیلات، از قراردادهای مانایی استفاده کرد. وقتی با این حرکت امکان پرداخت ریال به پروژه ها فراهم می‌شود که در نتیجه متقاضی می‌تواند به جای تامین تجهیزات از خارج، از داخل کشور خرید داشته باشد. با اجرای این طرح ها کمک خوبی به توسعه کشور تسریع پروژه ها انجام می‌شود.
وی ادامه داد: شیوه پرداخت در قراردادهای مانایی در پرداخت می‌تواند به شکل ریال متصل به ارز و یا ارز باشد. در بازپرداخت نیز همین شرایط وجود دارد.
نرخ سود نیز همان نرخ تسهیلات ارزی است. به طور مثال نرخ بخش نفت 8 درصد است که 5.5 درصد آن به صندوق و 2.5 درصد آن به بانک عامل خواهد رسید. پروژه فعلی مربوط به یک پروژه فولادی است که با همکاری بانک خاورمیانه انجام می‌شود. در این نوع قرارداد متقاضی باید آگاه باشد که ریسک تغییرات نرخ ارز به عهده خودش است و متقاضی یک اقرارنامه در این خصوص امضا می‌کند. امیدوار هستیم این نوع قراردادهای مانایی منجر کمک به توسعه کشور شود. حجم قرارداد مانایی ده درصد عاملیت ارزی است، ارزش عاملیت حدود سه میلیارد دلار است، از این رقم بانک ها می‌توانند تا ده درصد را درخواست تسهیلات مانایی کنند.
از این رقم 300 میلیون دلار به بانک خاورمیانه تعلق گرفته است و در این قرارداد متقاضی برای 7 میلیون دلار درخواست تسهیلات داشته است که 200 میلیارد تومان معادل ریالی آن است. حجم کل پروژه اما 900 میلیارد تومان است و 200 میلیارد تومان نیز از اوراق تامین خواهد شد.
سقف تسهیلات ریالی صندوق به 20 هزار میلیارد تومان رسید
میرمحمد صادقی در مورد راه آهن چابهار زاهدان گفت: 250 میلیون یورو از 300 میلیون یورو تعیین شده در خصوص این پروژه پرداخت شده است اما به این دلیل که مجوز ویژه دو ساله آن تمام شده در انتظار تمدید آن هستیم و این آمادگی وجود دارد تا پرداخت 50 میلیون دلار باقی مانده انجام شود پیشرفت فیزیکی نزدیک 61 درصد بوده است.
وی در خصوص کل پروژه‌های صندوق توسعه ملی گفت: ما در 316 طرح به صورت عاملیت و 45 طرح به صورت سپرده‌گذاری ارزی مشارکت داریم که در صنایع مختلف نظیر پتروشیمی و معدنی قرار دارند و بیش از 270 هزار طرح به صورت ریالی پرداخت شده که در حوزه صنایع تکمیلی، گردشگری و ... است. تا کنون 75 درصد تسهیلات سر رسید شده پرداخت شده و به دنبال وصول 25 درصد معوق هستیم.
برای مواردی مانند نیروگاه ها و بخش کشاورزی، با توجه به بهره‌وری کمتر سود 6 درصد تعیین شده و کلیه تسهیلات با نرخ سود 8 درصد نیست. مجموع تسهیلات قابل پرداخت در سال جاری نیز سه میلیارد دلار ارزی و ارزی 20 هزار میلیارد تومان ریالی است.
ترکیب منابع صندوق، اوراق و منابع سهام‌داران برای اجرای پروژه فولاد اسفنجی
پرویز عقیلی مدیرعامل بانک عامل اولین قرارداد مانایی در این نشست گفت: این شرکت سابقه خوبی دارد. در سیاست اقتصاد کلان کشور باید به طرح های کمک کنیم که امکان صادرات داشته باشند و کیفیت آنها قدرت رقابت در بازار بین‌المللی را داشته باشد. باید برای متقاضی روشن شود که این مدل قرارداد تنها برای مواردی است که صادرات دارند. بخشی از هزینه های پروژه ها مربوط به سرمایه در گردش و بخشی مربوط به هزینه های فضای پروژه و تجهیزات است. اکثر بانک‌ها ما تجاری هستند و منابع آنها کوتاه مدت است.
وی اظهار کرد: راه های تامین مالی بلند مدت بانک صنعت و معدن و اوراق است. اوراق برای شرکت‌های نوپا کاربردی ندارد. در این پروژه به خصوص علاوه بر تسهیلات مانایی صندوق توسعه ملی از اوراق نیز استفاده می‌شود. بخشی از هزینه های پروژه که مربوط به تجهیزات وارداتی است، ارزی است اما سایر هزینه ها ریالی است. بخش عمده نیاز ریالی از منابع سهام‌داران و اوراق تامین می‌شود اما بخشی نیز از محل تحصیلات ریالی صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد. باید توجه داشت که تسهیلات مانایی تنها باید به پروژه‌های صادراتی تخصیص داده شود. بازپرداخت تسهیلات مانایی ریالی خواهد بود اما ارزش ریالی براساس ارزش روز نرخ ارز تامین می‌شود.
نماینده شرکت متقاضی اولین قرارداد مانایی نیز در این جلسه گفت: ما اولین طرح خود را نیز با حساب ذخیره ارزی آغاز کردیم. اگر صادرات در طرح های صنعتی نباشد، در داخل به گونه‌ای خفه خواهد شد. همه طرح های صادراتی بوده است و در اولین طرح نیز دو ماه بعد از بهره‌برداری صادرات را آغاز کردیم و امروز به اروپا نیز صادرات داریم. مهمترین عامل در صنعت سرمایه گذاری است. نرخ سود در تسهیلات مشخص است و به دلیل صادرات محوری مشکلی از این نظر نیست. اما در شرایط تورم بالا اجرای طرح بسیار مشکل‌زا است. طی دو سال اخیر هزینه مورد نیاز طرح ما دو برابر شده است.
در نتیجه زمان پرداخت تسهیلات اهمیت ویژه دارد. وقتی زمان می‌گذرد بر روی بازگشت اصل سرمایه نیز اثر گذار است. خواسته ما تسریع در پرداخت تسهیلات است. این طرح مربوط به تولید 100 هزار تن فولاد اسفنجی است که مصرف آب پایینی دارد(دو لیتر بر ثانیه). در تولید نیز از غبار کنسانتره استفاده می‌کنیم که در نوع خود جدید است و دانش‌بنیان محسوب می‌شود. آب نیز از پس آب تامین می‌شود که در کاشان اجرایی خواهد شد. قطعا ما تعهدات خود را انجام می‌دهیم و صادرات محور هستیم.
تسنیم