اما اگر بخواهیم به‌صورت موردی در خصوص افزایش قیمت میلگرد و تیرآهن در کشور ایران صحبت کنیم، دلایلی علاوه‌بر موارد ذکر شده در بالا نیز وجود دارد. نتایج یکی ازمطالعات کامل و جامع بازار نشان میدهد که افزایش قیمت میلگرد فولادی در ایران ناشی از افزایش 80 درصدی قیمت ضایعات فولادی، افزایش 50 درصدی قیمت اسلب در دو ماه گذشته، افزایش 100 درصدی هزینه‌های حمل‌و‌نقل و افزایش نرخ ارز و دستمزد نیروی کار است.
قیمت نفت، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار روی قیمت مصالح فولادی
اخیراً قیمت میلگردهای فولادی مورد‌استفاده در ساخت‌و‌ساز بتن مسلح در طی یک سال گذشته در کشور ایران (در گریدها و درجات مختلف) تقریبا دو برابر شده‌است. افزایش ناگهانی قیمت میلگرد و تیرآهن به‌عنوان مهم‌ترین مصالح فولادی ساختمانی، منجر به نوسان قیمت سایر اقلام ساختمانی مانند کابل، بتن، گچ و ... شده‌است.
این افزایش قیمت فولاد به عوامل اقتصادی متعددی از جمله افزایش مواد اولیه، افزایش تقاضای جهانی، افزایش هزینه حمل‌و‌نقل و بیمه نسبت داده می‌شود. به‌طور‌کلی، هیچ توجهی به کنترل افزایش هزینه‌های ساخت‌و‌ساز به صورت کمی و قراردادی در کشورهای ایران و حاشیه خلیج فارس وجود ندارد، زیرا اقتصاد آنها به‌شدت به قیمت نفت وابسته است. در واقع تورم کلانی که این روزها در قیمت مسکن و مصالح فولادی مشاهده می‌کنیم، ناشی از اقتصادی است که به شدت تحت تاثیر قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی است؛ بنابراین تورمی این چنین بی‌سابقه را تجربه می‌کند.
با این حال، تشدید اخیر قیمت میلگردهای فولادی به طرز نگران‌کننده‌ای باعث ایجاد چندین اختلاف قراردادی، ادعاها و نقض قراردادها شده‌است. مطلب پیش‌رو عوامل تاثیرگذار روی قیمت میلگردهای فولادی را در دو سال گذشته در ایران دنبال می‌کند و یک مدل کلی برای پیش‌بینی قیمت‌های آتی آن ارائه می‌کند. مالکان، شرکت‌های طراحی و پیمانکاران می‌توانند از ابزار توسعه‌یافته برای پیش‌بینی قیمت‌های آتی میلگرد فولادی و برای اجرای مفاد قرارداد مربوط به پرداخت غرامت به پیمانکار استفاده کنند.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت میلگرد و تیرآهن
شاید از خود بپرسید علاوه‌بر قیمت نفت در کشورهای نفت‌خیز، چه عوامل دیگری در کیفیت فولاد نقش دارند و چگونه بر هزینه تمام شده تأثیر می‌گذارند؟
فولاد یک محصول تولیدی است و کیفیت آن به عوامل متعددی بستگی دارد؛ فولاد آلیاژی است که از سنگ آهن و ضایعات فلزی ساخته می‌شود. آنها با هم ذوب می‌شوند و آهن خام را تشکیل می‌دهند که شکل خام فرآوری نشده آهن است. فولاد برای مقاصد مختلف تجاری استفاده می‌شود. یکی از رایج‌ترین کاربردهای فولاد صنعتی، ساخت مصالح ساختمانی مانند میلگرد TMT است. میله‌های TMT به‌طور گسترده برای انواع مختلف کارهای ساختمانی استفاده می‌شوند. در اینجا به مهم‌ترین عواملی که بر کیفیت فولاد و به طبع آن روی قیمت این محصول تأثیر می‌گذارد، اشاره می‌کنیم.
درصد کربن استفاده شده در فولاد، تعیین‌کننده درجه آن است. فولادی که درصد کربن بالاتری دارد، شکننده است و جوش‌پذیری و شکل‌پذیری کمی دارد. درصد بیشتر کربن باعث افزایش سختی و استحکام فولاد می‌شود اما آن را مستعد شکستگی می‌کند. فولاد با درصد کربن پایین بین 0.10 تا 0.25 درصد برای کارهای ساختمانی یا سازه‌ای ترجیح داده می‌شود.
فولاد صنعتی حاوی آثار بسیاری از مواد معدنی دیگر مانند سیلیکون، گوگرد، فسفر و منگنز است. غلظت مناسب این مواد می‌تواند با افزایش سختی، مقاومت در برابر خوردگی و استحکام، شکل‌پذیری و جوش‌پذیری بر کیفیت فولاد تأثیر بگذارد. وجود این مواد منجر به اندازه دانه کوچک‌تر می‌شود که به نوبه خود فولاد قوی‌تری را ایجاد می‌کند.
فرآیند خنک‌سازی فولاد عامل مهمی است که نقش پررنگی در چگونگی تولید محصول نهایی دارد. نرخ‌های مختلف خنک‌کاری که در آن فولاد خاموش می‌شود، عملیات حرارتی اعمال شده، زمان نگهداری و دما همگی بر استحکام و کیفیت فولاد تأثیر می‌گذارند. خنک‌شدن سریع‌تر منجر به محصور شدن اتم‌های کربن در محلول و در نتیجه فولاد شکننده می‌شود. خنک شدن آهسته فولادی را تولید می‌کند که استحکام بالا و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
از دیدگاه دیگر، هزینه فولاد به عوامل مختلفی از جمله هزینه مواد اولیه، هزینه حمل‌و‌نقل، سررسید بازار، قیمت انرژی، تقاضا و عرضه بستگی دارد. بنابراین تمام عواملی که بر کیفیت فولاد تأثیر می‌گذارد، بر قیمت میلگرد و تیرآهن نیز می‌افزاید. در دسترس بودن و قیمت مواد اولیه یکی از عوامل اصلی است. سنگ‌آهن و ضایعات فلزی همان چیزی است که ساختار اصلی یک فولاد را تشکیل میدهد. اولی فقط با فعالیت‌های معدنی و دومی با پردازش مجدد مواد قدیمی موجود به‌دست می‌آید. انرژی برای ذوب مواد خام و همچنین برای حمل‌و‌نقل مورد‌نیاز است. بنابراین قیمت سوخت از عوامل مهم در تعیین قیمت فولاد است. بلوغ بازار عامل مهم دیگری است. موادی که برای مدت طولانی به فروش می‌رسند، قیمت‌گذاری پایدارتری دارند، زیرا داده‌های طولانی مدتی وجود دارد که خریداران و فروشندگان می‌توانند قبل از خرید با هم مقایسه کنند. قیمت هر کیلوگرم فولاد نیز تحت‌تأثیر تقاضا‌و‌عرضه است. اگر تقاضای بالاتری وجود داشته باشد اما عرضه کم باشد، افزایش آنی در قیمت‌ها وجود دارد. بنابراین تعیین قیمت میلگرد 20 و قیمت مقاطع فولادی دیگر نظیر قیمت شمش، قیمت تیرآهن، قیمت نبشی و ناودانی در هر کیلوگرم دشوار است زیرا به مجموعه‌ای از عوامل متغیر بستگی دارد.
از دیگر عوامل تاثیرگذار بر قیمت میلگرد و تیرآهن، تورم جهانی است که در دسته عوامل داخلی قرار نمی‌گیرد و مربوط به عوامل خارجی است. دو عامل مهم دیگر بر روی قیمت میلگرد و تیرآهن شامل دو مورد زیر است:
قیمت کالاهای مختلف در فصول مختلف سال متفاوت است. شرایط آب‌و‌هوایی، تعطیلات، فصول مختلف و غیره بر قیمت تمام شده تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، تولید فولاد ممکن است در طول زمستان کاهش یابد و هزینه آن افزایش یابد.
روندهای غالب در بازارها و صنایع به تعیین قیمت میلگرد و تیرآهن کمک می‌کند. تغییر در پویایی یک صنعت می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر هزینه‌های میلگرد و تیرآهن تأثیر بگذارد. اگر صنعت خودرو رشد کند، در نتیجه میزان زیادی از تولیدات فولاد عمدتا در ساخت خودرو استفاده خواهند شد؛ در نتیجه این امر منجر به افزایش قیمت ورق‌های آهن در ایران می‌شود.
کاربرد میلگرد و تیرآهن در بخش‌های مختلف یک سازه
هر سازه‌ای باید یکپارچگی ساختاری خود را نشان دهد تا بتواند برای مدت طولانی دوام بیاورد. سازه‌هایی که با مصالح نامرغوب ساخته شده‌اند، نه تنها در معرض آسیب‌های مکرر و خوردگی قرار می‌گیرند، بلکه ممکن است آسیب‌های احتمالی به ساکنان آن نیز وارد کنند. به‌همین‌دلیل است که بخش‌های صنعتی و ساختمانی در سرتاسر جهان به استفاده از محصولات فولادی روی آورده‌اند تا حفاظت و دوام سازه به میزان زیادی افزایش پیدا کند. به‌عنوان نمونه می‌توان به استفاده از میلگرد یا میلگردهای فولادی تقویت‌کننده برای ایجاد ساختار برای ساختمان‌های بتنی و بنایی اشاره کرد.
موارد استفاده از میلگرد و تیرآهن در ساخت مسکن و سایر سازه‌ها، شامل گزینه‌های زیر است:
- فوندانسیون ساختمان
- سقف و ستون‌ها
- دیوارها و پی‌ها
- تقویت بتن آرمه
بنابراین میلگرد و تیرآهن در بخش‌های مختلف ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی کاربرد دارند و قیمت آنها به‌شدت تحت‌تاثیر عوامل داخلی و خارجی خواهد بود. با توجه به مطالب عنوان‌شده در این نوشته، قیمت روز این دو مقطع فولادی مهم، تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های ساخت مسکن دارد.