بازار پلیمرها شرایط مطلوبی ندارد. اگرچه گریدهای مختلف شرایط متفاوتی دارند، بازار پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها گویی آتش گرفته است. به‌جرات می‌‌‌توان گفت دوشنبه‌سیاه بازار پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها رقم خورد و معاملات در نهایت تایید شد. آمارهای بورس‌کالا نشان از رقابت ۶۶درصدی در متوسط معاملات پلیپروپیلن نساجی داشته و در بازار گریدهای شیمیایی شاهد رشد متوسط ۶۵درصدی هستیم. به‌عنوان دو نمونه مشخص پلیپروپیلن شیمیایی EP۴۴۰L رقابت ۱۳۳درصدی داشته و پلیپروپیلن نساجی HP۵۰۰M نیز با ۹۹درصد رقابت مورد معامله قرار گرفت. این آمارها اثبات‌کننده دوشنبه‌سیاه بازار پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌هاست.
کاهش مستمر عرضه پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها، به‌خصوص گریدهای جذاب پلیپروپیلن شیمیایی و نگرانی نسبت به استمرار افت عرضه در هفته‌‌‌های بعد باعث شد تا متقاضیان این محصولات به رقابت‌‌‌های سنگین قیمتی با سقف ۱۳۰درصدی برای کسب سهم از این محصولات روی آورند؛ نکته مهمی که شاید در سال‌های اخیر اگر نگوییم بی‌‌‌سابقه، کم‌‌‌سابقه بوده است. در برخی گریدها عرضه پلیپروپیلن به کمترین میزان در بازه دوساله رسید و این موضوع متقاضیان التهاب در رینگ پلیمرها را شدت بخشید. تنها می‌‌‌توان امیدوار بود که با بهبود حجم تولید، بخشی از این رقابت تعدیل شود.
نبود توسعه متوازن در زنجیره ارزش پتروشیمی‌‌‌ها باعث می‌شود تا برخی صنایع تکمیلی کشور با چالش مهم تامین مواد اولیه مواجه شوند و برای تامین این مواد چاره‌‌‌ای جز رقابت قیمتی نداشته باشند. در حالی که توسعه زنجیره ارزش در بخش بالادست راهکار اصلی رفع این چالش است، بهره‌‌‌گرفتن از شیوه‌‌‌های متنوع مدیریت بازار نظیر اعمال سهمیه در خرید و برقراری عرضه تلفیقی در زمان کاهش تولید داخل به دلیل اورهال می‌‌‌تواند بخشی از التهابات کنونی در این بخش را رفع کند.
دوشنبه سیاه پلیپروپیلن شیمیایی
رینگ فیزیکی محصولات پلیمری، چهارمین هفته آبان‌ماه را با جهش تقاضا برای برخی محصولات پرطرفدار آغاز کرد و این موضوع باعث شد تا این معاملات با رقابت سنگین قیمتی منعقد شوند. رقابت‌‌‌های ثبت‌شده در این روز برای پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها پس از اصلاح نرخ تسعیر ارز از دلار ۲۸هزار و ۵۰۰تومان به نرخ حواله ارز در بازار مبادله بی‌‌‌سابقه بود.
ظرف روز دوشنبه ۲۲ آبان‌ماه برابر ۲۴هزار و ۵۸۳تن محصول پلیمری در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شد که عمده عرضه محصولات پلیمری در این روز شامل پلیپروپیلن شیمیایی، پلیپروپیلن نساجی، نخ پلی‌‌‌استر و پلی‌وینیل کلراید S۶۵ بود. در حالی که متقاضیان برای کسب سهم از عرضه‌‌‌های پلیپروپیلن شیمیایی و پلیپروپیلن نساجی به رقابت قیمتی سنگینی روی آوردند، اغلب معاملات نخ پلی‌‌‌استر و پلی‌وینیل کلراید S۶۵ در نرخ پایه انجام شد و بخشی از این محصولات نیز بدون مشتری ماند. بررسی داده‌‌‌های رینگ پلیمر در بازار فیزیکی بورس‌کالا از آن حکایت دارد که در این روز تقاضایی بالغ بر ۴۲هزار و ۲۵۷تن در بازار فیزیکی بورس‌کالا به ثبت رسید که در نهایت به فروش ۲۳هزار و ۵۴۸تن محصول پلیمری از این بازار انجامید. به این ترتیب در این روز نسبت حجم عرضه به معامله به ۹۵.۷درصد رسید.
انتظارات تورمی رقابت ۳۷ درصدی را توجیه می‌کند؟
برتری مستمر تقاضا نسبت به عرضه در رینگ پلیپروپیلن شیمیایی و نساجی، متقاضیان این گروه‌‌‌های کالایی را برای رقابت قیمتی ترغیب می‌کند. پیش از تغییر نرخ تسعیر ارز در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی، رقابت‌‌‌های بیش از ۱۵۰درصدی نیز میان متقاضیان این محصول در بازار فیزیکی بورس‌کالا به ثبت رسیده بود. البته بخش قابل‌توجهی از این رقابت با توجه به فاصله میان نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه و نرخ تسعیر حواله ارز و بهای ارز در بازار آزاد قابل توجیه بود. البته در شرایط کنونی نیز نرخ تسعیر ارز در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی و نرخ ارز در بازار آزاد فاصله ۳۷درصدی دارد، بنابراین بخشی از رقابت در رینگ پلیمرها با این فاصله قیمتی و با استناد به انتظارات تورمی خریداران قابل توجیه است.
سقوط ۵۰ درصدی عرضه
میزان عرضه پلیپروپیلن شیمیایی در رینگ فیزیکی بورس‌کالا ظرف هفته چهارم آبان‌ماه برابر یک‌هزار و ۷۸۵تن بود؛ این در حالی است که از ابتدای امسال به‌طور میانگین هر هفته ۳هزار و ۶۳۵تن پلیپروپیلن شیمیایی در این بازار عرضه شده است. به این ترتیب سقوط ۵۰درصدی عرضه نسبت به میانگین بلندمدت امسال عامل اصلی رقابت متقاضیان در رینگ هفته جاری محصولات پلیمری است. توقف‌‌‌های پی‌‌‌درپی واحدهای تولیدی باعث شده است تا ظرف هفته‌‌‌های اخیر میزان عرضه پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها به شکل مستمر کاهشی باشد و این موضوع به التهاب در رینگ این محصول دامن زده است. ظرف سومین هفته از آبان‌ماه ۱۰۰درصد عرضه پلیپروپیلن شیمیایی معامله شد. با توجه به کاهش عرضه هفتگی، حجم فروش در چهارمین هفته این ماه نیز ۱۰۰درصد بود. عرضه یک‌هزار و ۷۸۵تن پلیپروپیلن شیمیایی در رینگ فیزیکی بورس‌کالا کمترین میزان عرضه این محصول ظرف حدود دوسال اخیر بود.
کابوس توسعه نامتوازن
همان‌‌‌گونه که عنوان شد در هفته‌‌‌های اخیر، در بازار پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها رقابت برای خرید مهم‌ترین خبری بوده که اهالی بازار را با چالش روبه‌‌‌رو کرده است. دلیل اصلی رقابت برای خرید و رشد قیمت‌ها نیز در برتری عرضه بر تقاضا نهفته است؛ آن‌‌‌هم در شرایطی که هرچه پیش می‌‌‌رویم، نگرانی از ریسک فقدان توازن در معاملات با افزایش برتری تقاضا بر عرضه‌‌‌ها بیشتر خودنمایی خواهد کرد. به عبارت دقیق‌‌‌تر شاهد هستیم که روند توسعه در صنایع تکمیلی شتاب بیشتری از صنایع بزرگ بالادستی تولیدکننده برخی محصولات پتروشیمیایی همچون پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها دارد. واحدهای مصرف‌کننده پلیپروپیلن هر روز بیشتر می‌شود، ولی آن‌‌‌گونه که باید و شاید، سرمایه‌گذاری‌‌‌های جدید در صنایع بزرگ بالادستی تولیدکننده این گروه کالایی محقق نشده است. نکته دیگر آنکه شنیده‌‌‌ها حاکی از مشکلات در تامین خوراک شرکت‌های تولیدکننده پلیپروپیلن است تا جایی که هم در تامین اولفین (پروپیلن) و هم در تامین خوراک مایع تنگناهایی دیده می‌شود که موجب شده برخی نهادهای تصمیم‌‌‌ساز به این روند ورود کنند.
نکته دیگر آنکه هم‌‌‌اکنون نیز نیاز واقعی صنایع تکمیلی به صورت کامل و جامع تامین نمی‌شود و انتقادات از محدودبودن سهمیه‌‌‌های خرید بهین‌‌‌یابی بسیاری از واحدهای برجسته مطرح است. مجموع موارد یادشده از توسعه نامتوازن حکایت دارد، آن‌‌‌هم در شرایطی که اگر این روند به‌خوبی مدیریت شود، شاهد رونق تولید و رشد اشتغال‌زایی خواهیم بود؛ ولی اگر نتوان این وضعیت را مدیریت کرد، خروجی آن خطرناک و نگران‌‌‌کننده خواهد بود و با رشد قیمت‌ها در فرآیندهای رقابتی در بورس‌کالا، تنها واحدهای مصرف‌کننده اصلی متضرر می‌‌‌شوند. در هر حال رقابت برای خرید در روزهای اخیر یک واقعیت است و باید برای آن فکری کرد. البته تجربه نشان داده که این قبیل تنش‌‌‌ها، به‌خصوص در وضعیتی که به دلیل ویژگی‌‌‌های فنی و وقفه در تولید ایجاد شود، به‌مرور زمان و با بهبود حجم تولید کل بهبود می‌‌‌یابد.
دنیای اقتصاد