گزارش بانک مرکزی: مرکز مبادلات ارزی از آغاز تا کنونارز 

به گزارش ارانیکو به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در اجرای سیاست‌های تجاری در قالب اولویت‌بندی کالاهای وارداتی، مرکز مبادلات ارزی، مهر‌ماه سال 1391 به منظور تامین نیاز ارزی واردکنندگان کالا و خدمات، ایجاد و امکان ثبت دقیق و کنترل مصارف ارزی در این مرکز فراهم شد. اکنون در یکمین سالگرد تاسیس این مرکز گزارشی از روند و فعالیت مرکز ارایه می شود.

اولویت بندی کالاها

درسال گذشته با توجه به تشدید تحریم های بانکی و نفتی و بروز نوسانات شدید در نرخ ارز‌؛اتخاذ تدابیر لازم جهت استفاده بهینه از منابع ارزی کشوراجتناب ناپذیر شد.در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت در جلسه مشترک با بانک مرکزی موضوع اولویت‌بندی کالاها به 10 گروه کالایی را مطرح نمود که دسته بندی آنها به ترتیب ذیل بود:

1)کالاهای اساسی
2) دارو و مواد اولیه داروئی
3)مواد اولیه تولیدات صنعتی و کشاورزی و پتروشیمی
4)مواد اولیه تولیدات، روغن های خوراکی و تولید مواد کانی
5) اجزاء ، مواد و قطعات واسطه ای و منفصله CKD و مواد شیمیائی
6)قطعات نیمه مونتاژ شده SKD
7)کالاهای نیمه ساخته یا آماده مونتاژ مثل پمپ ها ، الکترو موتورها ، لاستیک های خودروئی، ابزارآلات
8)کالاهای سرمایه ای ماشین آلات
9)کالاهای نهائی با دوام
10)کالاهای نهائی و مصرفی ،مواد اولیه صنعتی، کشاورزی نیمه ساخته و یا ساخته شده غیر ضروری

از طرح بورس ارز تا تشکیل مرکز مبادلات ارزی

در مرحله اول با توجه به گروه بندی صورت گرفته به ترتیب فوق، به لحاظ کاهش درآمد های نفتی، این بانک اعلام نمود صرفا" به 5 اولویت اول ارز مرجع پرداخت خواهد نمود. درمراحل بعدی اولویت های2 (به غیر از داروهای انسانی )، 3،4و5 از شمول دریافت ارز مرجع حذف و برای تأمین ارز اولویت های 2(به غیر از داروهای انسانی) الی 9 ، طرح بورس ارز از سوی وزارت امور اقتصادی و دارائی مطرح گردید تا صادرکنندگان ارز خود را به صورت قانونی و با نظارت مراجع رسمی کشور در آن عرضه نموده و ارز مورد نیاز اولویت های مذکورتأمین شود.

با توجه به بررسیهای انجام شده و ابهامات موجود در عملیاتی بودن طرح مذکور ،ایده ایجاد مرکز مبادلات ارزی مطرح و این موضوع عملا" منجر به پیدایش نرخ‌مبادله‌ای شد. این مرکز در نهایت درتاریخ 3/7/1391 رسما" فعالیت خود را آغاز نمود.

نخستین روزهای کاری مرکز با تخصیص کد ارز به سه گروه کالایی

درنخستین روز کاری مرکز مبادلات ارزی (3/7/1391) مقرر شد صرفا"از بانکهای ملت و کشاورزی دعوت به عمل آمده و ثبت سفارشات دارای اولویت های 3،4و5، استان تهران مورد پذیرش قرار گیرد. از تاریخ 3/7/1391 پذیرش ثبت سفارشات آغاز و مراجعات افزایش یافت و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده شد به نحوی که در 4/7/1391 تعداد ثبت سفارشات پذیرفته شده 24 فقره و در روزهای پایانی سال به 634 فقره رسید که از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بود.

حضور فراگیر بانک های تجاری در مرکز مبادلات

در مرحله دوم، ضمن دعوت از بانکهای دیگر و ارائه آموزش های لازم، ثبت سفارشات صادره از سوی سایر استانها پذیرفته شد.

انجام خدمات ارزی در شعب

در مرحله سوم ، با توجه به تثبیت شرایط و آگاهی کامل بانکها از روند انجام امور، پذیرش متقاضیان در شعب آغاز گردید.

گزارش فعالیت مرکز

درتاریخ 8/7/1391 ثبت سفارشات با گروه کالائی 2 (به غیر از داروهای‌انسانی) و در تاریخ های 14/7/1391، 24/7/1391 6/10/1391و2/12/1391 به ترتیب اولویت های 6،7،8و9 مورد پذیرش قرار گرفت ضمن اینکه در سال گذشته مقرر گردید تأمین ارز موارد 20 گانه بخش خدمات نیز از محل ارز مبادله ای تأمین شود که بدین ترتیب عملا" ارز مورد نیازبخش عمده‌ای از تقاضاهای ایجاد شده برای کالاها و خدمات ازطریق مرکز مبادلات ارزی تأمین شد.

در شش ماهه دوم سال گذشته تعداد ثبت سفارشات پذیرفته شده در مرکز مبادلات‌ارزی به 26.231 فقره رسید که بیشترین آن مربوط به اسفند ماه سال 1391 با تعداد 7.813فقره می باشد . این تعداد بیش از 2 برابر میانگین ماههای گذشته بود.

با توجه به افزایش میزان عرضه ارز از اوایل اسفند ماه سال 1391 از تعداد ثبت سفارشات در نوبت دریافت ارز کاسته شده و این روند در سال جاری نیز ادامه دارد به‌طوری‌که طی شش ماهه اول سال 1392 تعداد ثبت سفارشات پذیرفته شده به 45.721 فقره رسید. باتوجه به برابر بودن تعداد روزهای کاری مرکز در دو بازه زمانی موردنظر (نیمه دوم سال 91 و نیمه اول سال 92) میانگین شش ماهه اول سال‌جاری، حدودا" 2 برابر شش ماه سال گذشته‌ می‌باشد. در مجموع مرکز مبادلات ارزی با پذیرش بیش از 71.952 فقره ثبت سفارش به ارزش حدوداً 6/18 میلیارد دلار، نیازهای ارزی بخش تولید را تأمین نموده است.

با توجه به توافق صورت گرفته در ابتدای سال‌جاری با وزارت صنعت، معدن و تجارت ،مقرر گردید مبلغ 10 میلیارد دلار به کالاهای اساسی ( گندم، برنج، کنجاله سویا، روغن، ذرت، جو، گوشت، شکر، کره،دام زنده، شیرخشک، مرغ منجمد) ارز اختصاص یابد. در این رابطه و در نیمه اول سال‌جاری مبلغ 10.478.469.084 دلار کد تخصیص ارز صادر شده است.