قیمت پیاز کشاورز به کیلویی 3 هزار تومان سقوط کرد و کشاورزان جنوب کشور را به ورطه ورشکستگی کشاند، در حالی که قیمت سیب‌زمینی در بازار شهرها تا 60 هزار تومان بالا رفت و صدای مردم را درآورد؛ با وجود تصویب الگوی کشت از سال ۱۴۰۱، هنوز اجرای آن در میدان کشاورزی دیده نمی‌شود.
نوسان شدید و هم‌زمان در قیمت دو محصول اساسی پیاز و سیب‌زمینی بار دیگر ناکارآمدی سیاست‌گذاری تولید کشاورزی کشور را زیر سوال برده است.
بررسی میدانی خبرنگار از استان‌های جنوبی کشور نشان می‌دهد بسیاری از کشاورزان پیازکار به دلیل نبود مشتری و هزینه بالای برداشت، محصولات خود را یا در مزرعه رها کرده‌اند یا با قیمت‌هایی کمتر از نرخ تمام‌شده به دلالان فروخته‌اند.
یک کشاورز هرمزگانی: پیاز کیلویی ۳ هزار تومان هم خریدار ندارد
ابراهیم جعفری، کشاورز منطقه میناب، در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:
«برای هر کیلو پیاز بالای 12 هزار تومان هزینه کرده‌ام، اما الآن حتی کیلویی ۳ هزار تومان هم نمی‌خرند. محصول را یا باید زیر خاک کنیم یا همان جا رها کنیم تا خشک شود.»
او می‌افزاید: «سال گذشته قیمت خوب بود، همه رفتند سراغ پیاز. هیچ‌کس نیامد به ما بگوید چقدر بکاریم، کجا بکاریم یا بازار چطور خواهد بود. حالا ما ضرر می‌کنیم، دلال‌ها سود.»
در مقابل، قیمت سیب‌زمینی مصرف‌کننده را کلافه کرده است
اخیرا قیمت در تهران، مشهد و برخی مراکز استان‌ها، قیمت سیب‌زمینی در بازار خرده‌فروشی به60 هزار تو مان هم رسید. افزایش تقاضا، کاهش سطح زیر کشت، و نبود نظارت بر عرضه دلیل این رشد قیمت اعلام شده است.
کارشناسان: مشکل در «نبود اجرای الگوی کشت» است
کارشناسان حوزه کشاورزی ریشه اصلی این بحران تکراری را عدم اجرای مؤثر الگوی کشت می‌دانند. طرحی که از سال ۱۴۰۱ به‌صورت رسمی تصویب شد و برای سال اول آن نیز نیاز به بودجه‌ای بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود، اما نه اعتبار کافی به آن تخصیص یافت و نه ساختار اجرایی لازم شکل گرفت.
رضا اسدی، تحلیلگر مسائل کشاورزی، می‌گوید:
«در بسیاری از کشورها، کشاورز بدون مجوز سازمان کشاورزی حتی اجازه ندارد برخی محصولات را بکارد. اما در ایران، کشاورزان با حدس و تجربه تصمیم می‌گیرند. نتیجه آن‌که در یک سال پیاز روی زمین می‌ماند، سال بعد سیب‌زمینی کم می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «الگوی کشت زمانی موفق خواهد بود که همراه با مشوق، بیمه، خرید تضمینی و دسترسی به بازارهای صادراتی باشد، نه صرفاً یک جدول روی سایت وزارتخانه.»
تجربه جهانی چه می‌گوید؟
در کشورهایی مانند هند، هلند و فرانسه، الگوی کشت بر اساس داده‌های اقلیمی، بازار جهانی، پیش‌بینی تقاضا و ظرفیت خاک منطقه تنظیم می‌شود. دولت با ایجاد سامانه‌های شفاف، کشاورز را در تصمیم‌گیری هدایت و حتی ملزم می‌کند. در ازای پایبندی به این الگو، کشاورزان از بیمه، یارانه و خرید تضمینی بهره‌مند می‌شوند.
چه باید کرد؟
متخصصان تأکید دارند بدون ایجاد سامانه ملی اطلاعات کشاورزی که به صورت زنده وضعیت تولید، نیاز بازار و ظرفیت اقلیمی را در اختیار کشاورز بگذارد، مدیریت تولید ممکن نیست. علاوه بر آن، اجرای واقعی الگوی کشت نیازمند تخصیص کامل اعتبارات، تقویت صنایع تبدیلی، انبارهای مدرن و حمایت بیمه‌ای از کشاورز است.
تدوین سیاست‌های تشویقی و بازدارنده نیز باید در دستور کار قرار گیرد؛ به‌طوری‌که کشاورزان برای رعایت الگو مشوق دریافت کنند و تخطی از آن منجر به حذف از حمایت‌های دولتی شود.
فارس