همه پول‌های آزادشده ژنو

قسط اول از بخش سوم پول‌های بلوکه‌شده ایران واریز شد؛ ٤٩٠میلیون‌دلار. آنطور که روابط‌عمومی بانک‌مرکزی اعلام کرده روز گذشته این مبلغ که از منابع بانک‌مرکزی در کره‌جنوبی بوده، به حساب این بانک در کشور میانجی سنتی یعنی «عمان» انتقال یافته است.

براساس توافق‌ صورت‌گرفته بین ایران و گروه ١+٥، قرار است تلاش‌ها برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای بین طرفین تا ١٠تیر سال آینده ادامه یابد. بر مبنای آخرین دور تمدید مذاکره در تاریخ ٢٤نوامبر (سوم‌آذر) ایران مبلغ چهارمیلیاردو٩٠٠میلیون‌دلار دیگر از دارایی‌های بلوکه‌شده خود را دریافت خواهد کرد که روز گذشته اولین قسط آن پرداخت شده ‌است. این پانزدهمین قسط آزاد‌شده در یک‌سال گذشته است که در مجموع تاکنون مبلغ هفت‌میلیاردو٤٩٠میلیون‌دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران آزاد شده ‌است. مبلغ کلی این دارایی‌ها صدمیلیارد و درآمد نفتی ایران است که به سبب قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم‌های یکجانبه اتحادیه اروپا و دولت آمریکا بلوکه شده‌اند.

سخت‌ترین این تحریم‌ها در بین سال‌های ٨٤ تا ٩١ به ایران تحمیل شد. با پرداخت ٤٩٠میلیون‌دلار جدید، گمان می‌رود که پول‌های ایران در این مرحله از تمدید توافق در ١٠ قسط واریز شود. پیش از این گفته می‌شد که قرار است این اقساط در هفت قسط و به‌صورت ماهانه به مبلغ ٧٠٠میلیون‌دلار پرداخته شود که اکنون معلوم شده، واریزها با رقم دیگری پرداخت می‌شود. شامگاه سوم‌آذر ١٣٩٣، در سالگرد حصول توافق موقت ژنو، ایران و گروه ١+٥ پس از یک دوره تمدید، باز هم زمان تلاش‌ برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای را تمدید کردند. آنها در اعلامیه‌ای تحت‌عنوان بیانیه «پیشرفت در مذاکرات» که توسط «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه ایران و «کاترین اشتون»، نماینده گروه ١+٥ قرائت شد، این خبر را اعلام کردند. طرفین تلاش و امید دارند تا در چهار ماه نخست از فرصت هفت‌ماهه‌شان، لااقل به توافق سیاسی دست یابند. اقساط سومین دوره اجرای توافق ژنو، برخلاف دو دوره گذشته‌اش، اجرای تعهدی را از سوی ایران طلب نمی‌کند. اما ایران همچنان بر تعهدات اولیه‌اش برای محدودسازی برنامه هسته‌ای خود پایبند است؛ تعهداتی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم هر ماهه آنها را تایید می‌کند.

واریز پول‌های ایران، که روز گذشته انجام شد، پانزدهمین قسطی بود که از آغاز اجرایی‌شدن توافق ژنو در ٣٠دی‌ سال گذشته، به حساب ایران آمده است. طبق توافق ژنو در مرحله نخست، ایران و کشورهای ١+٥ ملزم به انجام تعهداتی برابر یکدیگر شدند؛ کشورهای مقابل ایران طبق این توافق، ملزم شدند که چهارمیلیاردو٢٠٠میلیون‌دلار از دارایی‌های ایران را آزاد کنند. این مبلغ در هشت‌قسط به ایران پرداخت شد. این پول‌های بلوکه‌شده به سبب تحریم سوییفت بانکی ایران (سیستم بین‌المللی انتقال پول) تنها قابلیت واریز به حساب‌های بانک‌مرکزی در خارج از کشور را دارد. در این بین گاهی به دلیل وجود برخی مشکلات بانکی، پرداخت اقساط با تاخیر انجام می‌شد که این امر دستاویزی برای منتقدان توافق ژنو شد. اما به‌هرحال منتقدان نیز پس از ارایه توضیحات مسوولان وزارت خارجه و همچنین واریز پول‌ها، تا حدی قانع شدند. پرداخت این دور از قسط‌ها تا پایان ضرب‌الاجل ایران و گروه ١+٥ برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای یعنی پایان تیرماه ١٣٩٣ ادامه داشت.

گروه ١+٥ همچنین متعهد به عدم‌تصویب و اعمال تحریم جدیدی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران شدند. تعلیق تحریم‌های ایران در زمینه‌های «صادرات پتروشیمی»، «طلا و فلزات گران‌بها» «صنعت خودرو از سوی آمریکا» و... از جمله تعهدات شش قدرت جهانی به ایران بود که همچنان نیز ادامه دارد. اما مهم‌ترین تعهدات آنها را هم می‌توان «توقف تلاش برای کاهش خرید نفت خام ایران» و «ایجاد کانال مالی به‌منظور تسهیلات تجارت امور انسان‌دوستانه تولیدات غذایی و کشاورزی، دارو، تجهیزات دارویی و مخارج پزشکی» و همچنین «پرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها برای دانشجویان ایرانی شاغل‌به‌تحصیل در خارج از کشور» دانست. اما ایران هم متعهد شد تا نیمی از اورانیوم موجود غنی‌شده ٢٠درصد را به‌صورت اکسید ٢٠درصد برای تولید سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران ذخیره و بقیه UF٦ ٢٠ درصد را به مواد کمتر از پنج‌درصد رقیق کند. عدم‌غنی‌سازی در سطحی بالاتر از پنج‌درصد هم یکی‌دیگر از تعهدات ایران بود. تهران همچنین متعهد شد، رآکتور اراک را بیش از آنچه پیشرفت کرده، گسترش ندهد. دومین دور تمدید توافق ژنو، به مدت چهارماه انجام شد و زمان آن از مرداد تا آذر ١٣٩٣ بود. در این مرحله مجموعه ١+٥ علاوه بر متعهدبودن به متن توافق موقت ژنو مبنی بر عدم‌تحریم جدید، موظف به پرداخت دومیلیاردو٨٠٠میلیارد از پول‌های ایران در شش نوبت شدند. ایران نیز متعهد شد تا ٢٥کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده ٢٠درصد خود را که براساس تعهد توافقنامه ژنو به اکسید تبدیل شده، در چهارماه تمدید به سوخت موردنیاز رآکتور تهران تبدیل کند. مازاد این رقم هم در ماه‌های آتی بنابر صلاحدید ایران به سوخت تبدیل خواهد شد. همچنین براساس برنامه اعلام‌شده از سوی ایران در چهار ماه تمدید، ایران باید سه‌تن از پسماندهای موجود خود را به مواد غنی‌شده به اورانیوم طبیعی تبدیل کند. پس از عدم‌حصول توافق جامع ایران و گروه ١+٥ در آذرماه، مذاکرات تا تیرماه ١٣٩٣، تمدید شد. مبلغ چهارمیلیاردو٩٠٠میلیون‌دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده‌ ایران در حالی آزاد می‌شود که ایران در این دور از تمدید مذاکرات تعهد جدیدی برای محدودسازی برنامه هسته‌ای خود نداده ‌است.

روزنامه شرق