سرمایه‌گذاران بخش معدن به‌دنبال انجام فعالیت‌هایی هستند که بتوانند سود بیشتری به‌دست آورند در نتیجه امنیت در سرمایه‌گذاری برای آنها بسیار مهم است. از سویی دیگر کشورهایی که به دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی هستند با ایجاد تضمین‌های مختلف می‌توانند سرمایه‌گذاران را به سوی بخش‌های مختلف اقتصادی جلب کنند. در این میان بخش معدن یکی از بخش‌های اقتصادی جذاب برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. به‌طوری‌که امروز ورود سرمایه‌گذاران معدنی به کشورهای معدن‌خیز مانند افریقای جنوبی رو به افزایش است. البته برخی از ذخایر معدنی مانند فلزات از جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری برخوردار هستند. مس نیز با توجه به افزایش مصرف در کشورهایی مانند چین و امریکا مورد توجه شرکت‌های معدنی سرمایه‌گذار قرار گرفته است. از سویی دیگر کاهش برداشت شیلی و همچنین کاهش عیار آن باعث شده تا شرکت‌های معدنی به‌دنبال بهره‌برداری از ذخایر جدید مس در کشورهای دیگر باشند.
ایران نیز به‌عنوان دهمین کشور دارای ذخایر مس این روزها مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته است. وجود ظرفیت‌های فراوان مس در کشور و کمربندهای مهم مس‌زایی باعث شده تا توجه سرمایه‌گذاران به سوی ایران متمرکز شود اما نباید فراموش کرد که جذب و حضور سرمایه‌گذاران در کشور به ویژه در بخش معدن به میزان زیادی بستگی به قوانین و ایجاد زیرساخت‌ها دارد. در واقع با توجه به ریسک بالای سرمایه‌گذاری در بخش معدن سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در کشورهایی حضور پیدا کنند که قوانین آن برای سرمایه‌گذاران خارجی شفاف باشد.
ظرفیت‌های جذاب مس در ایران
علی نجفی، مشاور سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران درباره حضور سرمایه‌گذاران در بخش معدن و فعالیت در حوزه مس اظهار کرد: در ابتدا باید به این موضوع اشاره کرد که ما در جذب سرمایه‌گذار ۲ بخش را پیش رو داریم. در واقع ما می‌توانیم در بخش ذخایر و منابع شاهد حضور سرمایه‌گذاران خارجی باشیم. البته فعالیت در این بخش‌ها با یکدیگر بسیار متفاوت است زیرا ۲ بخش ذخایر و منابع نیز تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند در نتیجه نحوه عملیات اجرایی سرمایه‌گذاران خارجی در این دو بخش متفاوت با یکدیگر است.
وی در ادامه بیان کرد: اگر بخواهیم به تفاوت میان منابع و ذخایر اشاره‌ای کنیم؛ باید گفت که منابع جزو مواردی هستند که در حال حاضر از آنها بهره‌برداری می‌شود. به نوعی دیگر بهره‌برداری از آنها در شرایط فعلی اقتصادی است. در نتیجه سرمایه‌گذاران در این بخش برای سرمایه‌گذاری در بهره‌برداری، اکتشاف و فرآوری وارد می‌شوند. اما ذخایر، بخش بالقوه مواد معدنی را تشکیل می‌دهند. سرمایه‌گذاران مایل به حضور در این بخش، در مناطق دارای ظرفیت معدنی حضور یافته و فعالیت می‌کنند.
نجفی دربار، ظرفیت‌های مس موجود در کشور اظهار کرد: در ۲ محور اصلی منابع مس قابل ردیابی است. کمربند ارومیه- دختر (کمان ماگمایی که دارای ذخایر ماگمایی مس است) و کمربند شرق ایران یا بلوک لوت ۲ محور اصلی دارای ذخایر مس در ایران محسوب می‌شوند و ظرفیت‌های بسیار خوبی در این منطقه وجود دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذاران خارجی تمایل بسیاری برای حضور در این مناطق دارند.
وی افزود: ما ظرفیت‌های خوبی از آهن، مس و روی را در اختیار داریم که این ذخایر مانند مس سرچشمه و سونگون در سطح جهانی قرار دارند. در نتیجه می‌توانیم در جذب سرمایه‌گذار خارجی اقدامات خوبی انجام دهیم.بدون شک جذب سرمایه‌گذار خارجی علاوه بر دارا بودن ظرفیت معدنی نیازمند فاکتورهای دیگری است که باید در بخش معدن فراهم شود. نجفی درباره این موضوع اظهار کرد: اگر خواهان ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بخش معدن هستیم باید فاکتورهای موثر در این باره را دارا باشیم. در واقع جذب سرمایه‌گذار خارجی شامل فاکتورهای موثر در کسب و کار است. وی گفت: در حال حاضر باید تضمین‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی و اجرایی شدن فعالیت‌های آنها ایجاد شود. تا زمانی که تضمینی برای فعالیت‌های سرمایه‌گذاران خارجی وجود نداشته باشد آنها وارد بخش معدن نمی‌شوند. البته گاهی این تضمین‌ها از سوی افراد در بخش معدن ایجاد می‌شود اما این موضوع راه مناسبی برای جذب سرمایه‌گذار نخواهد بود در نتیجه تضمین‌های لازم باید از سوی بخش دولتی ایجاد شود.
امیدواری امریکایی‌ها به فعالیت در ایران
ذخایر مس موجود در کشور آنقدر برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب شده که شرکت‌های چند ملیتی برای حضور در این بخش اعلام آمادگی کرده‌اند. اما باید به این نکته توجه داشت که حضور آنها به میزان بالایی به نتایج حاصل از مذاکرات هسته‌ای بستگی دارد. کامران وکیل، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی با اشاره به تمایل شرکت اروپایی و امریکایی برای حضور در حوزه مس گفت: یک شرکت چند ملیتی با پایه امریکایی که در خیلی از نقاط معدن خیز دنیا در زمینه طلا و مس فعالیت داشته‌اند این بار برای حضور در ایران نیز اعلام آمادگی کرده‌اند. این شرکت در آریزونا نیز روی یک معدن مس بزرگ فعالیت داشته است. وی ادامه داد: این شرکت تمایل بسیاری برای حضور در ایران دارد و اظهار کرده که اقدامات زیادی در کشورهای مختلف داشته که وضعیت بخش معدن آنها در برابر ایران بسیار نامناسب بوده است. اما تا به امروز در ایران وارد نشده‌اند در نتیجه تمایل دارند این بار در حوزه مس ایران ورود پیدا کنند. البته این شرکت به رفع تحریم‌ها و حضور در ایران بسیار امیدوار است.
وکیل افزود: یکی از نکات بسیار جالب این است که این شرکت با توجه به دپارتمان مطالعاتی خود به تمامی قوانین موجود در ایران آشناست. در واقع در این دپارتمان درباره شرایط کشورهای معدن خیز مطالعه شده و قوانین آنها بررسی می‌شود سپس نتایج حاصل از مطالعات مشخص می‌کند که آیا سرمایه‌گذاری در این مناطق صرفه اقتصادی دارد یا خیر. به گفته وی، مطالعات این دپارتمان مشخص کرده که سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد ایران مناسب است اما مطالعات نشان می‌دهد مناطق معدنی سرمایه‌گذاری نقاط ضعفی دارد که بخشی از آن به تحریم‌ها بازمی‌گردد.
وکیل افزود: ایران دارای کمربند مسی از جنوب شرقی کشور تا آذربایجان یا همان مس سونگون است که در طول این مسیر معادن بسیار خوبی از مس وجود دارد. خوشبختانه ما ذخایر بسیار خوبی از مس را در اختیار داریم به طوری که جزو ۱۰کشور نخست دارای ظرفیت‌های مس در جهان هستیم. دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی درباره این موضوع که چرا توجه به ذخایر مس در کشور آن طور که باید نبوده است، اظهار کرد: از آنجایی که معادن مس دیربازده بوده و فعالیت در آنها مشکل تر از معادن دیگر است طرفداران کمی دارد. از سویی دیگر فعالیت در معادن مس نیازمند سرمایه و زیرساخت بیشتری نسبت به معادن دیگر همچون سنگ‌آهن است و برای فعالیت در آن به آب بسیاری نیاز است. این موارد باعث شده تا فعالان بخش معدن تمایل کمتری برای حضور در این حوزه داشته باشند. وی ادامه داد: ایران در حوزه مس همچنان جزو کشورهای تازه کار محسوب می‌شود این درحالی است که معدن بزرگ و قدیمی همچون سرچشمه را در اختیار دارد. از سویی دیگر بیشتر معادن مس موجود در کشور در اختیار دولت است و بخش خصوصی به تازگی با تغییرات قیمتی در بازار جهانی سنگ‌آهن به این حوزه وارد شده‌اند. هرچند بازار سنگ‌آهن با افت شدید قیمتی مواجه شده اما این موضوع برای مس می‌تواند یک اتفاق خوب تلقی شود.
وکیل تاکید کرد: گروه‌های امریکایی و چند ملیتی با شناخت بالایی که از بخش معدن ایران دارند برای حضور در بخش معدن اعلام آمادگی کرده و فعالیت در ایران را دور از ذهن نمی‌دانند.چنین موضوعاتی آینده‌ای خوش را برای بخش معدن ایران پیش‌بینی می‌کند. در واقع ایران با در اختیار داشتن ذخایر معدنی بسیار و با دسترسی به آب‌های آزاد و قرارگیری در کنار خلیج‌فارس برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار جذاب شده اما نباید فراموش کنیم که برای بهره‌برداری مناسب از فرصت به دست آمده نیازمند تجدید نظر در برخی قوانین و ایجاد زیرساخت‌های لازم در بخش معدن هستیم. در نتیجه بخش دولتی و بخش خصوصی باید با همکاری یکدیگر بسترهای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن را فراهم کنند.
روزنامه صمت