اتفاق مبارکی که برای اعضای اتحادیه آجیل و خشکبار ایران نویدبخش روزهای پرامیدی است. با این همه هر اندازه که بازارهای خارجی برای خرید آجیل ایرانی راغب‌تر به نظر می‌رسند، گشتی در مغازه‌های بازار آجیل و خشکبار داخلی این نکته را نمایان می‌کند که خرید این خوراکی دلچسب تنها به روزهای عید و شب چله منحصر شده و مابقی روزهای سال تحرک چندان زیادی در این بازار دیده نمی‌شود. کالایی که به‌دلیل قیمت بالا از مقبولیت چندانی در سبد خرید روزانه مردم برخوردار نیست و هر سال از میزان تقاضا برای خرید آن بیشتر کاسته می‌شود. برای درک این موضوع کافی است، سری به مغازه‌های آجیل‌فروشی در بازار سبزه‌میدان تهران بزنید. بازاری که این روزها تحرک کمتری در آن مشاهده می‌شود و مثل سابق دیگر شلوغ و پررفت‌وآمد نیست.
قیمت آجیل‌ها در بازار سبزه‌میدان
در این بازار قیمت انواع خشکبار و آجیل روی انبوه پسته‌ها و تخمه‌ها دیده می‌شود. آنهایی که قصد خرید دارند تنها انتخاب می‌کنند و پول‌هایشان را می‌پردازند، کسی درباره کیفیت از فروشنده نمی‌پرسد.
از هر کدام مقداری سفارش می‌دهند و کیسه‌هایشان را پر می‌کنند و می‌روند. یکی از خریداران آجیل که نسبت به بقیه خرید بیشتری کرده درباره قیمت آجیل‌ها می‌گوید: کیفیت آجیل‌های امسال نسبت به پارسال تا حدودی بهتر شده. پسته کله‌قوچی مرغوب‌ترین نوع پسته است که امسال نوع درجه یک آن با قیمت ۴۵هزار تومان و درجه دو آن با قیمت ۳۹هزار تومان به فروش می‌رسد.
آجیل شور و شیرین
آجیل شور (تخمه‌کدو، تخمه ژاپنی، مغزپسته، مغز بادام، مغز فندق و بادام‌هندی) بیشتر از انواع دیگر آجیل طرفدار دارد و قیمت آن کیلویی ۶۸هزار تومان است. آجیل شیرین (مغز گردو، کشمش، توت خشک، مغز فندق، مغز پسته، مغز بادام و بادام‌هندی) هم با قیمت ۴۸هزار تومان به فروش می‌رسد. این آجیل‌ها در نقاط مختلف بازار با اختلاف قیمت ۲ تا ۵هزار تومان به فروش می‌رسد. وقتی از فروشندگان درباره همین اختلاف قیمت ناچیز می‌پرسیم بعضی‌ها به کیفیت آجیل اشاره می‌کنند و تعدادی نیز خرید با قیمت بالاتر از عمده‌فروشی را دلیل اصلی آن می‌دانند. یکی از دست‌فروشان کنار بازار گردوهایش را روی زمین ریخته و به قیمت کیلویی ۲۵هزار تومان می‌فروشد. گویا اینها گردوهای وارداتی هستند که از مهر در انبارها مانده‌اند و حالا با چنین قیمتی به فروش می‌رسند. نرخ انواع پسته که یکی از اجزای اصلی آجیل شور و شیرین است به این‌گونه است: پسته احمدآقایی ۴۵هزار تومان، پسته فندقی شور ۳۸هزار تومان، پسته کله‌قوچی ممتاز۴۵ هزار تومان. قیمت گردوهای عرضه‌شده در بازار که از تنوع بالایی برخوردار است از گردوی پوست سوزنی ۱۷هزار تومان تا مغزگردوی تازه ۲۸ هزار تومان متغیر است. در کنار آجیل‌ها قیمت خشکبارهای مغازه‌های راسته سبزه‌میدان نیز از قرار توت خشک اعلا ۳۸هزار تومان است. همچنین بادام هندی (شور) ۴۳هزار تومان قیمت دارد.
قیمت‌ها تغییر چندانی نداشته است
فروشنده یکی از مغازه‌ها در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: قیمت آجیل و خشکبار نسبت به سال پیش تغییر چندانی نداشته، حتی قیمت برخی محصولات پایین‌تر هم آمده است. او درباره افزایش قیمت آجیل تا انتهای اسفند این‌گونه می‌گوید: به‌طور معمول با رسیدن روزهای آخر سال قیمت آجیل افزایش می‌یابد و آن هم به این دلیل است که مردم عادت دارند خریدهایشان را در آخرین روزهای سال انجام دهند. در برخی موارد اندک آجیل‌های وارداتی چون دارای شکل و ظاهر بهتر و قیمت پایین‌تری نسبت به انواع ایرانی‌شان هستند، مردم ترجیح می‌دهند آنها را تهیه کنند در حالی که کیفیت این آجیل‌ها به پای آجیل‌های درجه۲ یا ۳ ایرانی نمی‌رسد. او می‌گوید: من ۲۰سال است که در این صنف هستم، تجربه این سال‌ها می‌گوید مردم از ۱۵اسفند به بعد برای خرید آجیل اقدام می‌کنند و رفته‌رفته با بیشترشدن تقاضا، بازار رو به گرانی می‌رود. این فروشنده آجیل اضافه می‌کند: با وجود اینکه واردات خشکبار خارجی به کشور ممنوع شده اما همچنان واردات یکسری اقلام مانند گردو، بادام هندی، فندق و تخمه کدو ادامه دارد.
یکی از خریداران می‌گوید: هیچ فروشنده‌ای نمی‌گوید که آجیل من وارداتی است اما وقتی می‌خری و به خانه می‌بری تازه می‌فهمی چه کلاهی بر سرت رفته. پارسال عید نزدیک به ۱۰کیلو گردو از همین جا خریدم و شاید باور نکنید نزدیک به ۸۰درصدشان پوک و خراب بود.
تفاوت قیمت‌ها در نقاط مختلف
قیمت انواع آجیل و خشکبار در یکی از کافه‌قنادی‌های خیابان سهروردی به این شرح است: قیسی ۲۱هزار تومان، پسته کله‌قوچی متوسط ۵۳هزار تومان، مغز بادام‌شور ۴۸هزار تومان، تخمه ژاپنی متوسط ۲۸هزار تومان، تخمه‌کدو متوسط۲۵هزار تومان. چنین قیمت‌هایی نشان از اختلاف ۱۰تا ۱۵هزار تومانی با قیمت محصولات عرضه‌شده در بازار می‌دهد.
مردم قدرت خرید خشکبار را ندارند
علیرضا ارزانی‌ممقانی، رییس اتحادیه آجیل و خشکبار خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با صمت وضعیت خرید و فروش آجیل و خشکبار در داخل کشور را نامناسب توصیف می‌کند و با اشاره به اینکه این ۲ محصول در زمره نیازهای درجه دوم مردم هستند، توضیح می‌دهد: به‌دلیل رکود اقتصادی مردم توان بالایی برای خرید خشکبار ندارند. وی با اشاره به اینکه تقاضا برای خشکبار در داخل کشور به نسبت سال‌های قبل کاهش داشته، ادامه می‌دهد: برای داشتن جامعه‌ای سالم مردم باید آجیل و خشکبار مصرف کنند ولی مردم توانایی خرید این محصولات را ندارند.
رییس اتحادیه آجیل و خشکبار خراسان‌رضوی با اشاره به اینکه بعد از نفت بیشترین صادرات را در صنعت خشکبار داریم، یادآور می‌شود: کشور ایران دومین تولیدکننده پسته و نخستین صادرکننده این محصول به دنیاست اما متاسفانه به‌دلیل سیاست‌گذاری‌های نادرست مجبور به صادرات فله‌ای این محصول هستیم.
ارزانی‌ممقانی کیفیت خشکبار ایران را قابل رقابت در بازار جهانی می‌داند و می‌گوید: جهانیان ایران را قبل از نفت با صنعت فرش و خشکبار می‌شناسند. خشکبار ایران از لحاظ طعم و خاصیت و ظرافت در دنیا زبانزد خاص و عام است و می‌توان گفت از این نظر در دنیا بی‌همتاست و بیشتر نقاط جهان خواهان خشکبار ایران هستند به‌گونه‌ای که حتی بیشتر کشورهای تولیدکننده عمده خشکبار باوجود اینکه خود یکی از بزرگترین صادرکنندگان خشکبار هستند، برای مصارف داخلی خود خشکبار ایرانی را ترجیح می‌دهند.
این موضوع قابل توجه و قابل تامل بوده و توجه خاص مسئولان محترم را می‌طلبد و به‌طور قطع می‌توان گفت تلاش و سرمایه‌گذاری در صنعت کشاورزی ضمن اینکه می‌تواند سبب قطع وابستگی به دیگر کشورها شود، اشتغالزایی را نیز به همراه دارد و رونق این حوزه در رونق اقتصادی کشورمان و تامین امنیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور نقش بسزایی داشته و حتی در تغییر آب‌وهوا نیز موثر است و می‌تواند از چنان ارزآوری و درآمدزایی برخوردار باشد که با ذخایر زیرزمینی کشورمان رقابت کرده و به اقتصاد پایدار و سلامت جامعه کمک موثر و خارق‌العاده‌ای کند. ارزانی ممقانی در ادامه تحریم‌ها را بزرگترین مانع پیش‌روی صادرات خشکبار عنوان می‌کند و می‌گوید: با رفع تحریم‌ها می‌توان به افزایش صادرات آجیل و خشکبار امید داشت؛ صادرکننده باید فقط به صادرات فکر کند و نباید درگیر ریز مسائل و مشکلات صادرات باشد، اموری مانند حمل‌ونقل و...
احداث پایانه صادراتی آجیل در آینده
احداث پایانه صادراتی آجیل از جمله موضوعاتی است که در چند سال اخیر از سوی اعضای اتحادیه خشکبار و آجیل دنبال می‌شود، پایانه‌ای که مصطفی احمدی، رییس اتحادیه خشکبار و آجیل‌فروشان از آغاز احداث آن در شهرک صنعتی قرچک با حمایت دولت خبر می‌دهد و می‌گوید: ساخت این پایانه گام بزرگی در راستای تسهیل روند صادرات است. وی با اشاره به کلنگ‌زنی این طرح تا چند روز آینده، می‌گوید: قرار است از طریق این پایانه، آجیل تولید شده داخلی به کشورهای جنوب شرق آسیا، امریکای شمالی و برخی کشورهای اروپایی صادر شود. رییس اتحادیه خشکبار و آجیل‌فروشان اعتبار درنظر گرفته شده برای این پروژه را ۵۰ میلیارد تومان عنوان می‌کند و می‌افزاید: با راه‌اندازی این پایانه، توان صادرات آجیل کشور حداقل تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
ژاپن؛ بهترین مشتری آجیل ایرانی
وی در ادامه با اشاره به بهبود شرایط بین‌المللی ابراز امیدواری می‌کند صادرات آجیل و خشکبار ایران با کشورهای دیگر دوباره از سر گرفته شود و رکود این بازار پایان یابد. به گفته او، اقلامی مانند پسته، کشمش و مغزهای تخمه‌جات از جمله پرمتقاضی‌ترین خشکبار کشور در بازارهای بین‌المللی به شمار می‌آید.
احمدی با اشاره به ثبات قیمت آجیل و خشکبار گفت: قیمت‌ها در مقایسه با ابتدای سال تغییری نکرده است. رییس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران در ادامه با اشاره به اینکه تولید خشکبار در داخل بیش از مصرف است، ابراز امیدواری کرد با افزایش صادرات شاهد رونق این بازار باشیم. وی عمده‌ترین مشتریان آجیل و خشکبار ایران را کشورهای اروپایی، ژاپن، چین و هند برمی‌شمارد و ژاپن را بهترین خریدار خشکبار ایرانی معرفی می‌کند.
احمدی در ادامه در پاسخ به اینکه جهان ما را به‌عنوان مهم‌ترین تولیدکننده خشکبار می‌شناسد، آیا ضرورتی دارد که در این زمینه واردات داشته باشیم، می‌گوید: در میان آجیل و خشکبار بادام هندی ۱۰۰درصد وارداتی است چراکه در داخل تولید نمی‌شود، همچنین در برخی اقلام مانند بادام درختی (منقا) و تخم کدوی مرمری با توجه به اینکه تولید جوابگوی مصرف نیست، ناچار به واردات هستیم. رییس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران، میزان واردات خشکبار و آجیل به کشور را نامشخص اعلام و دلیل آن را ورود این محصولات از مبادی غیررسمی به داخل کشور عنوان می‌کند.
صمت