این روزها را می‌توان شلوغ‌ترین روزهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی در کشور دانست. چندی پیش غول‌های گازی جهان در محل سالن اجلاس سران کشور در تهران حاضر شدند. پس از آن در کنفرانس تهران با حضور شرکت‌های فعال جهان در حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز از قراردادهای جدید نفتی ایران معروف به IPC رونمایی شد. اکنون نوبت به صنایع پایین‌دستی کشور رسیده است؛ صنایعی که می‌توان چندین برابر صنایع بالادستی، درآمدزایی داشته باشد. اما پیش از مرحله درآمدزایی، این بخش باید سرمایه‌های خارجی کافی را جذب کند و برای جذب سرمایه‌های خارجی چه زمانی بهتر از دوران پساتحریم؟ هفته آینده دوازدهمین همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی در ایران با عنوان IPF برگزار خواهد شد؛ همایشی که حسن پیوندی معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در پاسخ از آن با عنوان «دروازه جذب سرمایه‌های خارجی» یاد کرد.
نشست روز چهاردهم آذر در طبقه سیزدهم ساختمان شرکت ملی صنایع پتروشیمی با سخنرانی حسن پیوندی معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و مدیر دوازدهمین همایش بین‌المللی IPF آغاز شد. او ابتدا نگاهی داشت به شرایطی که صنعت پتروشیمی ایران در شرایط کنونی با آن مواجه است. نخستین موردی که به آن اشاره شد بحث چین بود. طبق گفته‌های پیوندی، چین سرمایه‌گذاری سنگینی روی الفین‌ها یعنی اتیلن و پروپیلن انجام داده است. تولید الفین به دو شیوه صورت می‌گیرد، یا زغال‌سنگ را به مواد اولیه آن تبدیل می‌کنند یا از متانول استفاده می‌کنند. چین از زغال‌سنگ و ایران از حجم بالایی از متانول برخوردار است. اکنون فضا باید به گونه‌یی باشد که خرید متانول از ایران نسبت به تبدیل زغال‌سنگ، برای چین مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد. در مقوله تولید الفین در آسیا این رقابت تا چند سال آینده ادامه خواهد داشت.
بحث دیگری که پیوندی در ادامه سخنان خود به آن پرداخت تاثیر شیل‌گس روی تولید ال‌ان‌جی و صادرات اتان بود. معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در صحبت‌های خود به این نکته اشاره کرد که در دنیا برای نخستین‌بار اتان حاصل از شیل‌گس به اروپا و آسیا صادر می‌شود که جایگزین نفتا می‌شود. مساله بعدی نیز بحث امنیت در خاورمیانه بود که به گفته پیوندی جزو چالش‌های صنعت پتروشیمی است. شرایط فعلی به گونه‌یی است که امنیت منحصربه‌فردی در ایران و ناامنی منحصربه‌فردی در اطراف آن وجود دارد؛ این مساله باعث می‌شود که کفه ترازوی سرمایه‌گذاری در ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه سنگین‌تر باشد.
با توجه به این شرایط پیش‌روی صنعت پتروشیمی ایران، اهمیت همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی بیشتر می‌شود. مدیر دوازدهمین همایش بین‌المللی IPF خاطرنشان کرد که این همایش همیشه در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شد اما امسال تصمیم بر آن شده است که همایش تا پیش از پایان سال 2016 به انجام برسد تا از تاثیرات مذاکرات 1+5 نیز نتایجی به دست بیاید.
حضور شرکت امریکایی با نماینده اسپانیایی
مدیر دوازدهمین همایش بین‌المللی IPF درباره این همایش گفت: «368شرکت ایرانی و 97شرکت خارجی در این همایش حضور خواهند داشت که این امری بی‌سابقه است. حدود 800نفر از بزرگان و مدیران کشور دعوت شده‌اند. 122 نفر نیز از خارج از کشور ثبت‌نام کرده‌اند.» این همایش 29سخنران دارد که 22 نفر از آنها از خارج از کشور آمده‌اند. در میان شرکت‌های خارجی می‌توان به شرکت‌هایی از استرالیا، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا، روسیه، ترکیه و انگلیس اشاره کرد؛ از طرف امریکا نیز شرکتی وجود دارد که شرکت‌کننده آن از اسپانیا حاضر می‌شود. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشور، بیژن نامدارزنگنه وزیر نفت ایران و اسحاق جهانگیری معاون رییس‌جمهوری ایران، عباس شعری‌مقدم معاون وزیر نفت و حسن پیوندی معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی جزو سخنرانان کلیدی این همایش خواهند بود.
پیوندی در پاسخ درباره جذب سرمایه طی این همایش اظهار کرد: «همایش بین‌المللی پتروشیمی همیشه نقش جذب سرمایه‌های خارجی داشته است.» طبق گفته معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی این همایش از روزی که در برنامه دوم و سوم توسعه طراحی شد هدف جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را دنبال می‌کرد. در حال حاضر دوازدهمین دوره از این همایش برگزار می‌شود و چند بار نیز به صورت دو سالانه برگزار شده است. پیوندی در ادامه سخنان خود به «تعادل» گفت: «بخشی از وقفه‌هایی که تاکنون در این همایش ایجاد شده ناشی از تحریم‌ها بوده است.»
او تاکید کرد: «یکی از دروازه‌های ورود سرمایه‌گذاری خارجی به صنعت پتروشیمی این همایش است. به همین خاطر در حال حاضر بالاترین سخنرانان خارجی در این همایش حضور خواهند داشت.» مدیر دوازدهمین همایش بین‌المللی IPF همچنین اشاره کرد: «ما تلاش می‌کنیم سرمایه کافی را جذب کنیم و انتقال دانش فنی را به گونه‌یی داشته باشیم که در آینده صادرکننده دانش فنی باشیم.» طبق گفته پیوندی در حال حاضر برنامه در مراحل اولیه است و این همایش یکی از دروازه‌های آشنایی سرمایه‌گذاران خارجی خواهد بود. او در پایان گفت: «باید توجه داشته باشید که فاینانس شرکت‌های خارجی نیز نوعی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به شمار می‌آید.»
نرخ خوراک با مبنای 13 سنت
نرخ خوراک پتروشیمی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در آستانه چنین همایشی اهمیت آن به شکلی پررنگ‌تر خودنمایی می‌کند. پیوندی در پاسخ به یکی از خبرنگاران در این باره گفت: «مذاکرات فعلا با فرض قیمت‌های پایه 13سنت خواهد بود. به این ترتیب مبنای مذاکراتی که در این مرحله صورت می‌گیرد با این قیمت خواهد بود.» او در ادامه اظهار کرد: «قیمت خوراک دیگر در کنترل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیست چرا که شرکت‌ها تماما خصوصی شده‌اند و به همین خاطر ما نقشی در تعیین قیمت خوراک نداریم. مسوولان برای تعیین نرخ خوراک در شرایط فعلی، وزارت نفت و مجلس هستند.
این مساله در همایش سوال جمعیت زیادی که از خارج از کشور آمده‌اند نیز خواهد بود.» پیوندی طی سخنان خود تاکید کرد: «استراتژی فعلی ما با زنجیره تولید است.» او در ادامه اظهار کرد که ما تاکنون صنایع بالادستی را توسعه داده‌ایم اکنون قبل از رسیدن به صنایع پایین‌دستی، باید به صنایع میان‌دستی نیز توجه داشته باشیم که اینها نیز شیمیایی هستند و به جای رویه تولیدی، رویه فرآیندی روی آنها صورت می‌گیرد. طبق گفته معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی این فرآیندها در آینده صنعت پتروشیمی مورد توجه بسیاری قرار خواهند گرفت. او درباره رشد کمی و کیفی همایش اظهار کرد: «ما در این همایش 120درصد رشد شرکت‌کننده از نظر کمی داشته‌ایم؛ از نظر کیفی نیز چه به لحاظ دانش فنی چه به لحاظ افرادی که حضور پیدا کرده‌اند با سال‌های گذشته فاصله بسیاری وجود دارد.» گفته می‌شود بسیاری از پتروشیمی‌ها به سمت ماهشهر و عسلویه تمایل داشته‌اند؛ از نظر مدیر دوازدهمین همایش بین‌المللی IPF، این امری طبیعی است و جای پتروشیمی‌ها ماهشهر و عسلویه است؛ البته ماهشهر در شرایط فعلی فضای توسعه ندارد و خوراک کافی از خوزستان تامین نمی‌شود مگر اینکه سقف تولید نفت خام ایران به سقف 5 تا 6میلیون بشکه در روز برسد تا افزایش تولید ان‌جی‌ال داشته باشیم.
اما حاشیه خلیج‌فارس و عمان در دنیا بالاترین مزیت توسعه صنعت پتروشیمی را دارد. پیوندی اظهار کرد: «اگر دولت در آماده‌سازی این زمین‌ها برای توسعه صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری کند حتما بازگشت سرمایه خوبی خواهد داشت. فقط خوراک برای توسعه کافی نیست بلکه زیرساخت‌هایی نظیر آماده‌سازی زمین نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.» برای مثال او فرودگاه عسلویه را جزو جاذبه‌های این منطقه برای توسعه صنعت پتروشیمی دانست. از نظر معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تمرکز جمعیت در دنیا در سواحل است و در ایران نیز با توجه به کمبود منابع آبی باید به سمت سواحل حرکت کنیم و این کوچ مستلزم آماده‌سازی زیرساخت‌هاست.
انتقال 5/1تریلیارد دلار به دنبال سقوط نفت
قیمت نفت خام از ژوئن سال 2014 تاکنون کاهش شدیدی را تجربه کرده است. یکی از پرسش‌هایی که پیش می‌آید، این است که آیا این کاهش قیمت می‌تواند تاثیری روی صنعت پتروشیمی داشته باشد؟ پیوندی در این باره اظهار کرد: «به‌طور طبیعی قیمت نفت خام نباید روی صنایعی که خوراک آنها اتان یا متان است تاثیری داشته باشد؛ اما به‌طور روانی اثر می‌گذارد.» او ادامه داد: «افت قیمت نفت از 100 دلار به 60و50دلار روی قیمت متانول نیز تاثیر گذاشت در صورتی‌که متانول از قیمت گاز طبیعی پیروی می‌کند و گاز طبیعی نیز قیمت جهانی ندارد. پس کاهش قیمت نفت خام روی قیمت گاز نیز اثر گذاشت.» طبق گفته معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی قیمت نفت خام اصولا باید روی قیمت نفتا و متناسب با آن روی آروماتیک‌ها تاثیر بگذارد. به صورت کلی تاثیر قیمت نفت روی پتروشیمی‌هایی که خوراک آنها مایع است، بسیار کم است. او همچنین اضافه کرد: «طبق یکی از گزارش‌های جدید موسسه آی‌اچ‌اس که ترکیبی از شرکت‌های اطلاعاتی پتروشیمی است، با تحول اخیر در قیمت نفت خام؛ حدود 1.5تریلیارد دلار از تولیدکننده‌ها به مصرف‌کننده‌ها منتقل شد.»
پیوندی در پایان صحبت‌های خود درباره میزان سرمایه‌گذاری خارجی از ابتدای راه‌اندازی صنعت پتروشیمی در کشور اظهار کرد: «تنها سرمایه‌گذاری مستقیم بعد از انقلاب مربوط به شرکت آریاساسول آفریقاست که حدود 500میلیون دلار بوده است.» او همچنین اضافه کرد: «امسال برآورد می‌شود که حدود 2میلیون تن افزایش تولید داشته باشیم و این به دلیل افزایش تامین خوراک از طریق پارس جنوبی است.» او ادامه داد: «ظرفیت تولید به 46میلیون تن در مقابل 44میلیون تن سال گذشته می‌رسد و فروش کل نیز به 35میلیون تن در مقابل 32میلیون تن سال 93 می‌رسد. این میزان تولید و صادرات در نتیجه عملکرد پارس جنوبی و افزایش خوراک است.»
تعادل