نبود مسئول فنی در محدوده‌های اکتشافی یا میزان حقوق دریافتی آنها از موضوعاتی است که این مسئولیت را با چالش مواجه کرده اما مسئولان نظام مهندسی معدن نظری خلاف فعالان معدنی در ارتباط با حضور مسئول فنی در محدوده‌های اکتشافی دارند.
شکایت از خرید «مهر» مسئول فنی
آیدین زینال زاده، کارشناس اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت و نایب رییس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران درباره این موضوع که حضور مسئول فنی در معادن تا چه اندازه در کاهش حوادث و مشکلات معدنی موثر است، اظهار کرد: براساس قانون در معادن فعال به ازای هر ۲۵ نفر کارگر مشغول به کار باید یک نفر مسئول ایمنی در معدن حضور داشته باشد. حال برای محدوده‌های اکتشافی این مسئولیت برعهده مسئول فنی مربوط خواهد بود. وی گفت: شخصی که به عنوان مسئول فنی با مکتشف یا معدنکار قرارداد امضاء می‌کند، مسئولیت تمام امور فنی محدوده را عهده‌دار می‌شود بنابراین نباید انتظار «موثر بودن» را داشت بلکه باید انتظار داشت این فرد مسئولیت را به طور کامل پذیرفته و عملکرد صحیح و تمام و کمالی نسبت به آن داشته باشد.
زینال‌زاده درباره همکاری سازمان نظام مهندسی معدن با فعالان بخش معدن درباره مسئول فنی، افزود: سازمان نظام مهندسی معدن وظایف خاص خود را عهده‌دار است که باید این وظایف بر بوته نقد کارشناسی گذاشته شود. وی بیان کرد: آنچه امروز از این سازمان غیردولتی شاهدیم، عضوگیری، صدور پروانه اشتغال، برگزاری پنل‌ها و دوره‌های آموزشی، برگزاری نمایشگاه، اخذ هزینه‌های بالاسری، تلاش به منظور انتقال برخی وظایف غیرحاکمیتی از دولت به خود، حضور در مراجع قانونی براساس تکلیف قانون معادن و... است. اما انتظار فعالان معدنی بیش از تعامل و همکاری است. هم نظام مهندسی معدن، هم مسئولان فنی و هم معدنکاران مشکلاتی دارند که گاه یکدیگر را نیز محکوم می‌کنند. نایب رییس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در ادامه تصریح کرد: آنچه به عنوان حضور مطرح می‌شود، با آنچه اتفاق می‌افتد بسیار متفاوت است. وی گفت: باید دید چند درصد از مسئولان فنی براساس قرارداد در محدوده‌های اکتشافی و معادن حضور دارند؟
موارد متعددی سراغ دارم که مسئول فنی هیچ‌گونه حضوری در معدن نداشته و گزارش‌ها به‌وسیله بهره‌بردار یا مهندسان شاغل در محل تنظیم و برای مسئول فنی برای ضرب مهر ارسال می‌شود. زینال‌زاده تصریح کرد: البته عکس این موضوع هم وجود دارد. مسئولان فنی متخصصانی هستند که از درخواست معدنکاران مبنی بر خرید مهر آنها شکایت دارند. بنابراین با ۲ مشکل کاملا متضاد روبه‌رو هستیم؛ مسئولان فنی تنبل که علاقه‌ای به انجام وظیفه ندارند و فقط حقوق دریافت می‌کنند و بهره‌بردارانی که علاقه‌ای به حضور مسئول فنی سر معدن ندارند و حاضرند حقوق وی را پرداخت کنند اما مهر تایید او را داشته باشند. بنابراین مشکلات حضور نداشتن مسئولان فنی در سایه و زیرپوستی در عمل در معادن و محدوده‌های اکتشافی کشور وجود دارد. کافی است تعداد دارندگان پروانه‌های اشتغال و تعداد قراردادهای مسئولان فنی هر استان را با هم مقایسه کنید آن وقت همه چیز روشن می‌شود. سازمان نظام مهندسی معدن لازمه ساماندهی نیروهای متخصص حوزه معدن کشور است.
وی ادامه داد: درحال‌حاضر مشکل مسئولان فنی از ۲دیدگاه قابل بررسی است. یک بار علمی و توان فنی مسئولان فنی و آموزش‌هایی که باید ببینند و دیگری ساز و کار صدور پروانه اشتغال است که به نظر می‌رسد برگزاری آزمون جامع بهترین راهکار برای حل این مشکلات باشد. زینال‌زاده با اشاره به موضوع حقوق دریافتی مسئولان فنی، اظهار کرد: میزان حقوق مسئولان فنی بر اساس ضریبی به نام «پی» که هرسال به‌وسیله سازمان نظام مهندسی معدن ایران تعیین می‌شود، پرداخت شود و کاملا واضح و روشن است. اما گاهی مشاهده می‌شود که تعامل و قراردادهاحرفی متفاوت‌تر از این موضوع را می‌زنند.
80 درصد مشکلات از مکتشافان است
منوچهر رخ، رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان کرمان، درباره حضور مسئول فنی در محدوده‌های اکتشافی اظهار کرد: بخش عمده مشکلات مربوط به حضور مسئول فنی در محدوده اکتشافی مربوط به معدنکاران یا همان مکتشفان است. وی ادامه داد: برخی از مکتشفان تنها به دنبال فروش یا پیدا کردن شریک برای کار در محدوده هستند، در نتیجه زمانی که محدوده‌ای به صورت تعطیل درآمده و کاری در آن انجام نمی‌شود، مسئول فنی نیز در آن حضور نخواهد داشت. متاسفانه تنها تعداد محدودی به دنبال فعالیت در محدوده‌های اکتشافی هستند. در برخی موارد مسئولان فنی برای تهیه و ارائه گزارش بارها با مکتشفان تماس گرفته اما پاسخی دریافت نکرده یا مکتشفان تمایلی به حضور آنها در محدوده ندارند. به گفته رخ، متاسفانه بیشتر مشکلات مربوط در زمینه فعالیت مسئولان فنی در محدوده‌های اکتشافی، ناشی از عملکرد مکتشفان است. در غیر این صورت ما به فعالان معدنی اعلام کرده‌ایم؛ اگر مسئول فنی در محدوده حضور نداشته و گزارشی تهیه نکرد به سازمان نظام مهندسی معدن استان مربوطه اعلام کنند زیرا سازمان نظام مهندسی معدن نمی‌تواند مراقب تمامی محدوده‌ها باشد تا تخلفی رخ ندهد.
وی ادامه داد: شاید نزدیک به ۷۰ تا ۸۰درصد مشکلات در این زمینه مربوط به مکتشف باشد. اگر نگاهی به پروانه‌های اکتشاف داشته باشید خواهید دید تنها چند درصد آنها به گواهی کشف رسیده است. این در حالی است که دریافت گواهی کشف یا دریافت سوخت یا ناریه تنها در صورت تایید مسئول فنی انجام می‌شود. با توجه به گفته‌های رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان کرمان، انجام عملیات‌های مختلف در محدوده‌های اکتشافی نیازمند تاییدیه از سوی مسئول فنی خواهد بود.
صمت