صنایع تبدیلی و فرآوری مواد در بیشتر بخش‌های صنعتی کشور عامل توسعه نیافتن آن بخش‌ها به شمار می‌رود. صنعت چرم نیز از این مشکل دور نمانده است. این در حالی است که صنعت چرم ایران بسیار قوی و زبان‌زد عام و خاص است چراکه ۵ درصد دام سبک جهان در کشور ما وجود دارد که رقم بالایی از آن به صورت خام به کشورهای چین، کره، هند، پاکستان و ایتالیا صادر و در آنجا تبدیل به چرم می‌شود. متاسفانه به دلیل نداشتن سیستم فرآوری، این کشورها، چرم ایرانی را پس از فرآوری به ایران یا دیگر کشورها می‌فروشند. این در حالی است که فعالان صنعت چرم، از آن به عنوان غول خفته ثروت ایران نام می‌برند؛ غولی که اگر بیدار شود همه فرصت‌های شغلی در صنایع دیگر را می‌بلعد و آنقدر تولید و ارزآوری خواهد داشت که دیگر دغدغه‌ای به نام اشتغال و صادرات تولیدمحور احساس نمی‌شود.

عباس ترکمان، نایب رییس انجمن چرم در این زمینه به صمت گفت: چرم، صنعتی قدیمی است و در کشور ما سابقه ۱۰۰ ساله دارد. با این حال مسئله خام‌فروشی کماکان و به‌ویژه در تولید چرم سبک وجود دارد. این در حالی است که چرم، صنعتی بومی است که در کنار ارزش‌افزوده زیاد در کشور دایره اشتغالزایی زیادی نیز دارد. البته با وجود خام‌فروشی فرصت‌های زیادی در این صنعت از دست می‌رود.

وی با بیان اینکه دانش فنی و فناوری لازم برای تولید کالای نهایی از چرم در سبک در کشور مهیاست، افزود: متاسفانه صنعت چرم نتوانسته با خام‌فروشی مقابله کند. در حالی که برای افزایش اشتغال باید از خام‌فروشی پرهیز شود. البته در صنعت چرم تاجران بیشتر از واحدهای صنعتی دخیل هستند. از این رو صنعت چرم نتوانسته در این زمینه با تجارت رقابت کند.

صنعتی در حصار تجارت

ترکمان درباره گستره واحدهای تولیدی در صنعت چرم گفت: در کشور ما با وجود مواد شیمیایی و ماشین‌آلات چرم‌ساز، برخی واحدهای تولیدکننده چرم، تعطیل یا نیمه‌تعطیل هستند.

وی با اشاره به چالش‌های این صنعت توضیح داد: در صنعت چرم سبک به بازاریابی و سرمایه‌گذاری خارجی در قالب تولید مشترک نیاز داریم تا بتوانیم از توانمندی و نشان(برند) کشورهای پیشرو برای صادرات بیشتر استفاده کنیم. هر چند تولید مشترک از گذشته وجود داشته اما باید به سمتی برویم که این روند بیشتر شود. این رویه مرهون امنیت سرمایه‌گذاری است که در سایه بازنگری قوانین داخلی به وجود خواهد آمد تا سرمایه‌گذار خارجی اطمینان کسب کند.

حسن نصیریان، عضو انجمن چرم در این زمینه به صمت گفت: ظرفیت بالایی در صنعت چرم وجود دارد با این حال باید با برنامه‌ریزی جامع از صدور مواد اولیه به‌تدریج جلوگیری شود. در کشور ما میزان زیادی پوست خام تولید می‌شود و کارخانه‌های زیادی در این صنعت وجود دارند. اگر ماشین‌آلات این کارخانه‌ها بازسازی شوند و نیروی کار ماهر آموزش داده شود می‌توانیم از ظرفیت موجود در فرآوری صنعت چرم استفاده کنیم.

چرا خام فروشی؟

در چرایی خام‌فروشی در صنعت چرم دلایل مختلفی را می‌شود حدس زد؛ به غیر از نبود سیستم فرآوری و غلبه روحیه تجارت بر صنعت چرم، یکی از دلایل دیگر نبود صرفه اقتصادی است که به طور معمول برخی تولیدکنندگان بر آن اعتراف می‌کنند. اکبر سیدصالحی، رییس اتحادیه چرم طبیعی و لوازم کفش در این زمینه به صمت گفت: فرآوری چرم آنچنان صرفه اقتصادی برای تولیدکنندگان ندارد. از این‌رو خام‌فروشی بیشتر وجود دارد؛ چراکه تامین مخارج نیروی کار و عوارض تولید دامنگیر تولیدکننده است.

با این حال دیدگاه مخالفی نیز وجود دارد که این فرضیه را رد می‌کند. امیر مهاجر، کارشناس تولید به صمت می‌گوید: فرآوری چرم برای تولیدکنندگان صرفه اقتصادی دارد با این حال فرآوری در صنعت چرم نیاز به ایجاد زیرساخت‌های از جمله ثبات نرخ ارز دارد.

وی افزود: ظرفیت بالایی برای فرآوری چرم در کشور داریم. هرچند تعدادی از کارخانه‌ها نیمه‌تعطیل شده‌اند و تعداد اندکی فعال هستند با این حال این کارخانه‌ها تنها برای نیاز داخل تولید می‌کنند و محصولات صادراتی به صورت نیم‌ساخت (تولید نیمه‌تمام) هستند. در حالی که زمانی می‌توانیم سودآوری داشته باشیم که کالای تمام‌شده را صادر کنیم نه اینکه به صورت نیم‌ساخت محصولی را در رده صادرات قرار دهیم. به بیان دیگر ما نباید تنها به صادرات سالمبور و چرم فکر کنیم بلکه باید به کفش، کیف و مصنوعات چرمی نیز فکر کنیم. اگر دولت بتواند زیرساخت‌ها را فراهم کند به طور قطع ظرفیت تولید صادرات‌گرا در کشور ما وجود دارد.

مهاجر درباره چالش‌های صنعت فرآوری چرم گفت: قیمت تمام‌شده تولید در کشور ما بالا است. این موضوع باعث می‌شود که قدرت رقابت از تولیدکننده داخلی گرفته شود. به علاوه اینکه برای تولیدکننده به صرفه نیست که ماشین‌آلات تولید را نوسازی کند؛ چراکه فروش داخلی تولیدکننده، تامین‌کننده هزینه سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات نمی‌شود. از این‌رو با فرض اینکه تولیدکننده توانایی مالی تامین ماشین‌آلات را داشته باشد به طور قطع این کار را انجام نمی‌دهد؛ چراکه به صرفه نیست. در حالی در ترکیه میزان فروش تولیدات چرم زیاد است و خریدی که مردم این کشور می‌کنند زیادتر از کشور ما است. (به غیراز میزان صادرات و تقاضای خرید گردشگران خارجی) از این رو برای تولیدکننده کشور ترکیه، صرفه اقتصادی دارد که برای خرید ماشین‌آلات نو سرمایه‌گذاری کند. هرچند پیشرفت ما در تولید مصنوعات چرم دور از دسترس نیست اما دولت باید راه تولید را هموار کند.

سید جواد حسینی‌خواه، عضو انجمن چرم به صمت گفت: صنعت چرم در تمام دنیا وجود دارد با این حال بین تولیدکنندگان چرم تفاوت‌هایی وجود دارد. این تفاوت‌ها می‌تواند در میزان دسترسی به دانش فنی باشد. به عنوان نمونه در کشور ایتالیا به دلیل دسترسی به فناوری و دانش فنی روز سطح تولیدات از کیفیت زیادی برخوردار است. اما کارخانه‌های تولیدی در کشور ما سرمایه‌گذاری زیادی در این عرصه ندارند و تلاشی برای بهبود روند تولید انجام نمی‌دهند. هرچند با وجود ظرفیت‌های بسیار، ماشین‌آلات و امکانات ما به اندازه ایتالیا نیست با این حال تولید چرم خوب وابسته به وجود ماشین‌آلات روزآمد، فرمول، مواد و شیوه ساخت است.

وی با اشاره به اینکه کارخانه‌های فعال در صنعت چرم تنها به حدود ۵۰ عدد می‌رسند، افزود: تولیدکنندگان چرم می‌دانند که واردات چرم اندکی دشوار است از این رو تمایلی برای بهبود کیفیت محصولات خود ندارند. در حالی که پیش از این، در تولید محصولات چرم رشد بسیار چشگیری داشتیم و تعداد نشان(برند)ها افزایش یافت و بسیاری از نشان(برند)ها شعبه‌های خود را گسترش داده‌اند. به عبارتی تنوع محصولات باعث ایجاد رقابت و در نهایت بالا رفتن سطح کیفیت تولیدات شد. از این رو تولیدکننده داخلی باید قبول کند که محصول او باید مورد نظر خریدار و مصرف‌کننده باشد.

لزوم حمایت از صنعت چرم

با وجود ظرفیت بالا و دارا بودن ۵/۵ درصد سهم جهانی پوست سبک و قابل استفاده در صنعت چرم نه‌تنها اقتصاد کشور نتواسته به میزان کافی از این صنعت بهره‌گیری کند بلکه با وجود مشکلات ساختاری میزان ارزآوری و اشتغالزایی این صنعت را تهدید می‌کند. به هر جهت صنعت چرم کشور همچون سایر صنایع نیازمند حمایت‌های جدی و عملی است، حمایت‌هایی که بتواند این صنعت را به عنوان یک صنعت سودآور و ارزآور در کشور مطرح کند. ضمن اینکه این صنعت می‌تواند در دوران پس از تحریم یکی از صنایع جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی باشد البته مشروط به اینکه بتوانیم با مدیریت صحیح از این فرصت استفاده بهینه کنیم که در آن صورت جذب سرمایه‌گذاری مشترک خارجی یکی از راه‌های مهم و تاثیرگذار خواهد بود.

به اشتراک بگذارید: