استفاده از نیروهای دانش‌آموخته و متخصص در حوزه معادن و صنایع معدنی، نیاز امروز این جامعه است اما آنچه امروز این امر را ممکن می‌سازد همکاری متقابل بین دانشگاه و صنعت است. از طرفی با انتخاب رئیس‌جمهوری منتخب از سوی دولت، جامعه معدنی کشور ثبات و آرامش در روابط بین‌المللی را خواستار شده و نگاهش به تیم اقتصادی دولت دوازدهم است تا توجه بیشتری نسبت به حوزه معدن و صنایع معدنی داشته باشد.امید اصغری رئیس دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران در آیین بزرگداشت هفته معدن و هشتمین گردهمایی سالانه مهندسی معدن که در آمفی تئاتر دانشکده معدن دانشگاه تهران برگزار شد ضمن تشکر از حضور مدیران دولتی، فعالان بخش خصوصی و معدنکاران در این همایش اظهار کرد: این همایش به پاس گرامیداشت معدنچیان که سخت‌ترین شغل را در جهان دارند برپا شده است. در این میان یک‌طرف، غم حادثه معدن زمستان یورت بر دل‌هاست و از طرف دیگر امید به آینده خوب کشور در حوزه معدن، ما را دلگرم می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به یکی از نیازهای اصلی دانش‌آموختگان بخش معدن گفت: بر خلاف همیشه که در همایش‌ها صحبت‌هایی با محوریت مشکلات و چالش‌های بخش معدن و فعالان این حوزه، افت تحصیلی دانشجویان و.... مطرح می‌شود، قصد دارم درباره ایجاد فضای مناسب برای تحصیل در دانشگاه‌ها سخن بگویم زیرا اگر شرایط خوب زیستن را برای دانشجویان فراهم کنیم، آنها درس خواندن را بلد هستند و می‌توانند برای جامعه مفید واقع شوند. درحال‌حاضر در بسیاری از دانشگاه‌های جهان نسبت به برگزاری مسابقات ورزشی اقدام می‌کنند اما این موضوع در ایران به دلیل ضعفی که در زیرساخت‌ها وجود دارد مغفول مانده است.وی افزود: ایجاد فضای ورزشی و برگزاری مسابقات در دانشگاه‌ها منجر به بهبود شرایط فرهنگی در این محیط آموزشی خواهد شد.
حادثه یورت؛ هشداری به بخش معدن بود
محمود نوریان مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز در آیین بزرگداشت هفته معدن و هشتمین گردهمایی سالانه مهندسی معدن، با اشاره به حادثه دلخراش و تاسف‌بار معدن زمستان یورت آزادشهر گفت: این حادثه منجر به جان‌باختن جمعی از معدنچیان کشور شد و هشدار جدی به همه مسئولان، معدنچیان و معدنکاران بود که ایمنی را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند تا کمتر شاهد بروز این حوادث تلخ در کشور باشیم. وی افزود: زحمات و تلاش کارگران و کارکنان معادن کمتر در معرض دید جامعه قرار می‌گیرد. این قشر تلاشگر هر روز در شرایطی دشوار ساعت‌ها با سنگ سخت در دل زمین مبارزه می‌کنند تا کشور از نعمات‌الهی نهفته در این سرزمین بهره‌مند شود.وی با اعلام تاسف عمیق خود از این حادثه افزود: شرکت‌های معدنی و صنعتی چادرملو و گل‌گهر به پاس تجلیل از جان‌باختگان این حادثه و حمایت از خانواده‌های شریف و صبور این عزیزان، برای هر خانواده مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال کمک بلاعوض و در مجموع مبلغ ۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال از طریق ستاد رسیدگی به امور خانواده‌های جان‌باختگان اهدا کردند.
نوریان همچنین در ادامه گفت: من ۲۰ سال از عمر کاری خود را در این معدن سپری کردم و می‌دانم بازماندگان این حادثه چه سختی‌هایی را متحمل می‌شوند. در واقع اگر چه این کمک‌ها نمی‌تواند از غم خانواده‌های داغدار بکاهد اما قدمی کوچک برای بودن در کنار آنهاست.مدیرعامل چادرملو در ادامه سخنان خود گفت: معدنکاری در همه جای جهان یکی از سخت‌ترین، دشوارترین و خطرآفرین‌ترین مشاغل است و رعایت اصول ایمنی و برخورداری از تجهیزات ایمن‌سازی، از ضروریات کار در معدن است. به گفته نوریان، ذخایر معدنی ایران و منابع سرشار انرژی، ظرفیت بالایی برای توسعه و قرار گرفتن در ردیف کشورهای صنعتی جهان را برای ما فراهم کرده و می‌توان با پرورش نیروهای کارآمد، استفاده از فناوری‌های نوین، ایمن‌سازی و مدیریت درست، به بهره‌برداری اصولی و رشد و توسعه این بخش از اقتصاد کشور اندیشید.
وی تصریح کرد: گستردگی معادن ایران با تنوع بسیار مواد معدنی، سرمایه‌ای بزرگ به ویژه برای مناطق محروم و کم برخوردار است که باید با برنامه‌ریزی منسجم و اصولی و حمایت‌های مستمر دولت از این ظرفیت به بهترین شکل بهره‌برداری کرد.نوریان با تاکید بر ضرورت اتکا به سرمایه‌های انسانی داخل کشور افزود: چادرملو با بکارگیری تمامی ظرفیت‌های خود و اعتماد به متخصصان داخلی و جوانان تحصیلکرده دانشگاهی و حمایت از طرح‌ها و برنامه‌های ارزش‌آفرین شرکت‌های دانش‌بنیان، علاوه بر توسعه طرح‌های تکمیلی خود، توانست در اواخر سال گذشته با بهره‌برداری از کارخانه ۱ میلیون تنی فولاد چادرملو و کارخانه نورد سرمد ابرکوه، زنجیره تولید را از مرحله سنگ‌آهن تا محصولات فولادی تکمیل کند.
نوریان یادآوری کرد: این شرکت توانسته بیش از ۱۰ هزار قطعه صنعتی در واحدهای معدنی و صنایع وابسته خود را با اتکا به شرکت‌های داخلی، بومی‌سازی کند و این را افتخاری بزرگ برای خود و کشور می‌داند.وی گفت: بسیاری از جوانان تحصیلکرده و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مربوط به معدن و صنایع معدنی درحال‌حاضر با ما همکاری دارند و اکنون سامانه کنترل هوشمند (دیسپچینگ) که با طراحی و اجرای دانشجویان کشورمان در معدن چادرملو پیاده‌سازی شده، از سوی همین جوان‌های تازه فارغ‌التحصیل راه‌اندازی شده و بازهم از سوی خودشان در حال بهره‌برداری است.مدیرعامل چادرملو تاکید کرد: ما از ایده‌ها و طرح‌های خلاقانه برای ارتقای کیفیت تولید و بهره‌وری، افزایش ایمنی محیط کار، حفظ محیط‌زیست و طراحی و ساخت قطعات، استقبال می‌کنیم.
به گفته وی در همه جای دنیا دولت‌ها زیرساخت لازم برای ایجاد واحدهای صنعتی را فراهم می‌کنند اما چادرملو برای تامین برق مورد نیاز واحدهای صنعتی خود نیروگاهی ۵۰۰مگاواتی احداث کرده و برای تامین آب واحدهای صنعتی‌اش نیز برای نخستین بار با شرکت آب و فاضلاب استان یزد به تفاهم رسیده تا طرح جمع‌آوری فاضلاب‌های خانگی شهر اردکان را اجرا کرده و بعد از تصفیه آب، آن را به مصرف واحدهای فولادسازی برساند. این طرح به طور تقریبی رو به پایان است و به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. درباره طرح انتقال آب خلیج‌فارس ایران به مناطق مرکزی ایران نیز با شرکت‌های گل‌گهر و مس سرچشمه مشارکت داریم و امید است با این اقدام و اجرای طرح‌های این چنینی در آینده با مشکل کمبود آب روبه‌رو نباشیم. نوریان گفت: با برطرف شدن موانع تولید، در آینده نزدیک علاوه بر تامین نیاز داخل، به یک صادرکننده قوی محصولات فولادی در منطقه تبدیل می‌شویم.
سرمایه‌گذاری خارجی، راهی برای دستیابی به فناوری
به گفته نوریان عده‌ای تصور دارند که جذب سرمایه‌گذار خارجی به معنی غارت منابع داخلی است در حالی‌که دستاورد جذب سرمایه‌گذار خارجی، برخورداری از فناوری و دانش نوین اکتشاف استخراج و فرآوری است. وی در ادامه صحبت‌هایش به مشکلات بخش معدن و صنایع معدنی اشاره کرد و گفت: نبود شناخت کافی از ظرفیت‌های معدنی کشور و ضعف در برنامه‌های اکتشافی و تامین منابع مالی لازم برای آنها، اجرا نشدن برنامه چهارم و پنجم توسعه در بخش اکتشافات و توسعه معادن (ماده ۱۵۷)، کم‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های موردنیاز بخش معدن، نقص قوانین و بروکراسی‌ها در مقابل سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و افزایش مداوم نرخ حامل‌های انرژی و اجرا نشدن سند استراتژی توسعه صنعتی در سال ۸۴ از جمله مشکلات این حوزه است.
وی ادامه داد: موارد دیگری شامل دریافت حقوق دولتی و تصویب بهره مالکانه یا حق انتفاع بدون در نظر گرفتن شرایط موجود، تعرفه‌های صادراتی، کمبود نقدینگی و نرخ بالای تسهیلات بانکی، مشکلات صدور مجوزها و فقدان پنجره واحد، بروکراسی و دیوان‌سالاری، نبود ثبات قانون و مقررات، نبود جهت‌گیری توسعه‌ای با نگاه صادراتی و رعایت افزایش ارزش افزوده در فرآورده‌ها، توجه نکردن به مزیت‌های نسبی کشور در راستای برنامه‌های توسعه‌ای و نامناسب بودن محیط کسب و کار برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، کم توجهی به توسعه بخش خصوصی، چابک نبودن دولت و سازمان‌های دولتی مربوط، توسعه نامتوازن بخش معدنی و صنایع مربوط به آن به ویژه در صنعت فولاد، ضعف شدید و فقدان ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب و مورد نیاز بخش معدن در معادن کوچک که در عمل باعث بالا رفتن نرخ تمام شده در فعالیت‌های معدنی می‌شود و در کنار این موارد کمبود زیرساخت‌های ضروری حمل‌ونقل و هزینه‌های بالای آن چالش‌هایی برای بخش معدن و صنایع معدنی به وجود آورده است.
چشم‌انداز ایران برای معادن و صنایع وابسته به آن
مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو به چشم‌اندازهای تعیین شده در کشور اشاره کرد و گفت: صادرات کالاهای متکی به بخش معدن و صنایع معدنی با ارزش افزوده، صادرات کالاهای مصرفی با استفاده از مزیت نسبی مواد اولیه و میانی معدنی، توسعه بازار صادراتی با تنوع بخشی به آن از طریق تولید محصولات مختلف معدنی، بالا بردن سهم بخش معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص داخلی (مستقیم و غیرمستقیم)، افزایش فرصت‌های شغلی در سطوح مختلف مهارتی و دانش فنی، توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته، تقویت استقلال اقتصادی کشور، توسعه متوازن بخش معدن، امکان‌پذیر شدن برنامه‌های توسعه‌ای در تحقق فعالیت‌های معدن و صنایع معدنی، توسعه سرمایه‌های اجتماعی با اتکا به امکانات این بخش، رقابت‌پذیر کردن معادن و صنایع معدنی ایران در بازارهای جهانی و داخلی، توسعه سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اکتشافی و بهره‌برداری و صنایع معدنی داخلی و خارجی، همگی در چشم‌انداز ایران موردنظر است.
آثار مخرب تحریم‌ها بر کشور
به طور حتم تحریم‌ها آثار مخربی بر کشور و صنایع مختلف داشته‌اند. نوریان با بیان این مطلب به این آثار اشاره کرد و گفت: دسترسی نداشتن به فناوری‌های جدید در بخش اکتشاف، استخراج و فرآوری، فرسودگی تجهیزات، تحمیل هزینه‌های تعمیر و نگهداری و در نتیجه افزایش چند برابری هزینه‌های استخراج و فرآوری، مشکلات ناشی از صادرات و موانع موجود برای بازگشت درآمد حاصل از آن به کشور به دلیل تحریم‌های بانکی و وجود دلالان بین‌المللی برای صادر کردن محصول در تامین قطعات مورد نیاز معادن و صنایع معدنی از جمله آثار تحریم بر کشور بوده است.نوریان در ادامه با اشاره به اهمیت صنعت فولاد نسبت به سایر صنایع معدنی، از ذخایر فراوان سنگ‌آهن در پوسته زمین و وجود این کانی در کشور خبر داد و گفت: سنگ‌آهن به عنوان ماده اصلی برای تولید فولاد، بیشترین سهم هزینه را در نرخ تمام شده فولاد دارد. براساس آمارهای موجود در چین حدود ۳۹درصد، در اروپا ۳۱ درصد و در ایران حدود ۲۵ درصد از نرخ تمام شده فولاد، هزینه‌ای است که برای تامین سنگ‌آهن صرف می‌شود. از این رو یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی برای مجتمع‌های فولادسازی کشور، استفاده از سنگ‌آهن داخلی است و نقش عمده‌ای در کاهش نرخ تمام شده و همچنین صرفه‌جویی ارزی در تولید فولاد دارد.
به گفته وی بر اساس مطالعات انجام شده در ایران تاکنون حدود ۴/۶ میلیارد تن ذخیره زمین‌شناسی سنگ‌آهن در ایران شناسایی شده که ۲/۵ میلیارد تن آن ذخیره قطعی است. این در حالی است که ذخایر قطعی سنگ‌آهن در جهان حدود ۱۷۰میلیارد تن برآورد شده و ایران با داشتن ذخیره ۲/۵ میلیارد تنی قطعی، ۱/۴ درصد از ذخایر جهان را در اختیار دارد. وی ادامه داد: اگر قرار برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ باشد باید رقمی حدود ۱۳۵میلیون تن سنگ‌آهن در کشور تولید شود در حالی‌که اکنون ظرفیت تولید این کانی در کشور حدود ۴۵ میلیون تن است. مدیرعامل چادرملو در ادامه با اشاره به انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: امید داریم در این دولت شاهد ایجاد ثبات و آرامش در روابط بین‌المللی باشیم و رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت دوازدهم نگاهی عمیق‌تر به بخش معدن و صنایع معدنی داشته باشند تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با اطمینان از پایداری سرمایه‌گذاری‌شان وارد این حوزه شوند.
وی معتقد است یکی از اقداماتی که می‌تواند باعث ایجاد رونق در کسب و کار و شکوفایی اقتصادی کشور به ویژه در حوزه معدن و صنایع معدنی باشد خصوصی‌سازی است زیرا به جرات می‌توان گفت بخش خصوصی ایران توانایی لازم برای افزایش بهره‌وری و ارتقای تولید را دارد و دولت می‌تواند با اعتماد به فعالان این حوزه، راه را برای روند رو به رشد معادن فراهم کند.
اکنون بخش معدن فاقد یک استراتژی است و همین موضوع سبب شده تا هر سال شاهد تصمیم‌گیری‌های جدیدی برای بخش معدن باشیم. از طرف دیگر برای رسیدن به اهداف تعریف شده در اقتصاد مقاومتی و توسعه فراگیر آن باید شرایط را مهیا کنیم. این موضوع نیز مستلزم برخورداری از مجموعه مولفه‌های ضروری از جمله ثبات سیاسی و اقتصادی و وضع قوانین حمایتی از سرمایه‌گذاران و فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی است.
تقدیر و تشکر از معدنی‌های فعال
در ادامه این همایش از فعالان بخش معدن در شرکت‌های دولتی و خصوصی تقدیر شد که یکی از آنها احمدزاده هروی وزیر صنایع و معادن ایران بعد از انقلاب و همچنین رئیس پیشین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی بود.
صمت