یک پژوهشگر و استاد دانشگاه خط فقر مطلق برای یک خانواده چهارنفره شهری در سال ۹۶ را حدود چهار‌میلیون تومان اعلام کرد و گفت: بر اساس محاسبات صورت‌گرفته در سال‌های اخیر، ۳۳درصد جمعیت کشور دچار «فقر مطلق» هستند.
حسین راغفر افزود: مطالعات نشان می‌دهد خط فقر مطلق برای مناطق محروم ۵٠درصد مناطق شهری و حدود دو‌میلیون تومان است. او با بیان اینکه منظور دولت از فقر مطلق برای یک خانواده پنج‌نفره ٧٠٠هزار تومان است، ادامه داد: این مبلغ برای یک خانواده پنج‌نفره حتی تامین‌کننده غذایشان نیست. درحال حاضر حتی اندازه خانواده در ایران تغییر کرده و کوچک‌تر شده است و به میانگین چهار نفر رسیده است. خط فقر همچنین بین نقاط مختلف کشور و حتی روستاهای مختلف، متفاوت است. این استاد دانشگاه با تعریف سبد معیشتی خانوارها، افزود: آنچه ما به‌عنوان فقر مطلق تعریف می‌کنیم سبد مشخصی است که باید حداقل کالاهای اساسی را در بر داشته باشد به‌نحوی که اگر فردی به آنها دسترسی نداشته باشد، سلامت فیزیکی، جسمانی و روحی‌اش به خطر بیفتد، این کالاها در همه جای دنیا پذیرفته شده و شامل غذا، مسکن، خدمات سلامت، حمل نقل و... هستند. او با اشاره به اینکه در اندازه‌گیری فقر معمولا به مخارج کل خانوار توجه می‌شود، درآمد اعلامی برای تعیین فقر مطلق را دقیق ندانست و اظهار کرد: معمولا در این روش به نحوه توزیع درآمد کمتر توجه می‌شود، اما نکته اینجاست که برخی این موارد را فقط با نگاه به مخارج کل خانوار در نظر می‌گیرند و متوجه نمی‌شوند که افزایش هزینه خانوار چه آسیب‌هایی به آنها زده است. این پژوهشگر و اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: در این حالت شاید مخارج خانوار افزایش پیدا کرده باشد، اما آنها فقیرتر شده باشند. اگر فقط هزینه‌های درمانی یک نفر بالا برود و آن را به کل مخارجش تقسیم کنیم شاید مخارجش بالاتر رفته باشد، اما ممکن است این فرد، این مبلغ را با فروش فرش زیرپایش تامین کرده و دچار هزینه‌های کمرشکن درمان شده باشد.
سقوط ۷درصد خانوارهای ایرانی به زیر خط فقر
راغفر در ادامه اظهار کرد: در سال ۹۱ وقتی هزینه‌های درمان خانوارها را محاسبه کردیم، دیدیم با محاسبه مخارج درمانی پرهزینه، هفت‌درصد به خانوارهای فقیر اضافه شده است و آنها به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. این افراد چون مخارج بالایی داشتند، فقیر نبودند، اما با مخارج درمانی آنها هفت‌درصد به فقرا افزوده شده بود. این استاد دانشگاه نقش بیمه سلامت در کاهش فقر اقتصادی را موثر دانست و گفت: این طرح متعلق به سال‌های اخیر است که هزینه‌هایی مانند خدمات دارویی را هنوز پوشش نمی‌دهد، اما تاثیرگذار است. این پژوهشگر در ادامه افزود: همزمان با اجرای این طرح ۲۰درصد جمعیت با درآمد پایین و ۲۰درصد افراد با درآمد بالای جمعیت وضعشان بهتر شده است و در عین حال دو گروه وسط وضعشان بدتر شده، چراکه هیچ ضابطه‌ای برای شناسایی کسانی‌که قرار است از این خدمات استفاده کنند، وجود ندارد و برای مردم تقاضای القایی به وجود آمده است. راغفر با بیان اینکه فقر آموزشی نشان می‌دهد که نابرابری آموزشی افزایش یافته است، ادامه داد: مطالعات ما نشان می‌دهد که درآمد شش‌درصد از جمعیت کشور هزینه غذایشان را تامین نمی‌کند. اسم این مرحله خط گرسنگی است و به آن معناست که درآمد یک خانوار حتی نمی‌تواند هزینه غذایش را تامین کند. ما می‌دانیم که خانوارها هزینه‌های دیگری چون هزینه حمل‌و‌نقل، پوشاک، مسکن و... را هم دارند. این اقتصاددان اظهار کرد: خانواری‌که کل مخارجش کمتر از سبد حداقل غذا است حتما با گرسنگی و با مشکلات آموزشی و دسترسی به خدمات سلامت روبه‌رو است. هرچند نهادهای دولتی این رقم را دو یا سه‌درصد (جامعه) اعلام می‌کنند اما تا جایی‌که من به یاد می‌آورم وزارت بهداشت این رقم را ۱۰درصد اعلام می‌کرد؛ این میزان به‌جز گروهی است که با مشکل سوءتغذیه روبه‌رو هستند.
فقر مطلق در ۳۳درصد جمعیت کشور
راغفر با بیان اینکه بخش قابل توجهی از مشکل سوءتغذیه به خاطر فقر نیست بلکه به خاطر تغذیه نامناسب ایجاد می‌شود، تصریح کرد: برای مثال این افراد به جای مصرف مواد ریزمغذی کافی، تنقلات مصرف می‌کنند. این پژوهشگر افزود: براساس محاسبات اخیر ۳۳درصد جمعیت کشور دچار فقر مطلق هستند و شش‌درصد نیز دچار گرسنگی هستند.
یارانه، کمکی به کاهش فقر نکرد
این استاد دانشگاه و پژوهشگر با اشاره به نقش یارانه‌ها در کاهش میزان فقر نیز گفت: به جز یک سال اخیر، سالیانه ۴۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان یارانه در کشور به همه مردم پرداخت شده است. به چند دلیل پرداخت یارانه به کاهش فقر کمک نکرده است؛ اول آنکه این حجم بزرگ نقدینگی که وارد کشور می‌شود خودش تورم‌زاست و در تورم گروه‌های پایین بیشتر آسیب می‌بینند؛ دوم آنکه شیوه درست برخورد و کاهش فقر، اشتغال‌زایی برای خانوارهاست. راغفر با بیان اینکه در سال ۸۹ به یک خانوار پنج‌نفره ۲۲۵هزار تومان یارانه می‌دادیم که برحسب قیمت‌های ثابت و محاسبه تورم در دی ۱۳۸۶ این ۲۲۵هزار تومان، ۸۱۲هزار تومان شده است، گفت: یعنی ۸۱۲هزار تومان امسال معادل ۲۲۵هزار تومان سال ۱۳۸۹ است؛ پس می‌بینید چرا خانوارهای فقیر، فقیرتر شده‌اند چراکه ظرفیت‌های جدیدی برای کسب درآمد نداشته‌اند. این در شرایطی اتفاق می‌افتد که خیلی از خانوارهای محروم جامعه عمدتا با همان یارانه زندگی می‌کنند.
آرمان