فاز ١١ بین فازهای میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان مشترک گازی جهان بین ایران و قطر، تنها فاز باقی‌مانده در سمت ایران بود که تا سال ١٣٩٥ تکلیف برنامه توسعه آن مشخص نشده بود. تا اینکه قرعه فال برای امضای اولین قرارداد IPC یا همان قراردادهای جدید نفتی که از سوی وزارت نفت در دولت یازدهم معرفی شد به نام این فاز افتاد.
مذاکرات با شرکت توتال برای تهیه تفاهمنامه اساسی جهت توسعه و بهره‌برداری فاز ۱۱ پارس جنوبی از اوایل اردیبهشت سال ۱۳۹۵ آغاز و رئوس توافق در تاریخ ۱۸ آبان ماه سال ۱۳۹۵ بین شرکت ملی نفت ایران و مشارکت توتال CNPCI و پتروپارس به امضا رسید.
مذاکراتی که مخالفان زیادی را به همراه داشت و به اجماع نرسیدن گروه‌های مختلف سیاسی در ایران باعث شد امضای قرارداد روز به روز به تاخیر بیفتد. امضای این قرارداد در نهایت در ١٢ تیرماه سال گذشته در تقویم ثبت شد. قراردادی که دو نکته مهم جذب سرمایه و به کارگیری تکنولوژی مهم‌ترین رئوس آن به شمار می‌رفت.
فاز ١١ الگوی سایر فازها
از آنجایی که مخازن نفتی و گازی ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند با افت فشار مواجه شده و برای حل این بحران در پارس جنوبی قرار بود سیستم تقویت فشاری که توتال در فاز ١١ به کار می‌گیرد الگوی سایر فازها شود.
از گفته‌های مردان نفتی این‌طور برداشت می‌شود که توتال بعد از امضای قرارداد با شرکت ملی نفت ایران پای آن ایستاد و مرحله به مرحله اقدامات لازم از ساخت اولین جکت فاز ۱۱ پارس جنوبی توسط شرکت‌های ایرانی تا هزینه ٩٠ میلیون دلاری را در این فاز انجام داد.
در نهایت با خروج ترامپ از برجام باز هم سیاست بر نفت سایه انداخت و امریکا سناریوهای مختلفی را برای قطع تعاملات نفتی ایران به کار گرفت. یکی از مهم‌ترین سناریوهای ترامپ قطع همکاری توتال با ایران بود که باعث شد توتال اعلام کند اگر نتواند از امریکا معافیت بگیرد از فاز ١١ خارج خواهد شد.
در این راستا زنگنه فرصت ٦٠ روزه‌ای را در اختیار توتال قرار داد تا تصمیم نهایی را در این مورد بگیرد. ٦٠ روزی که توتال اجازه نداد به انتها برسد و پیش از موعد اعلام کرد از فاز ١١ خارج می‌شود.
این اتفاقات باعث گشایش فصل جدیدی در توسعه فاز ١١ شد. مسوولان وزارت نفت حتی قبل از اینکه توتال تصمیم قطعی بگیرد، اعلام کردند چنانچه توتال از قرارداد خارج شود شرکت ملی نفت چین (CNPC) جایگزین آن خواهد شد. توتال در کنسرسیوم توسعه‌دهنده توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی ۵۰,۱، شرکت CNPC ۳۰درصد و شرکت پتروپارس ایران ١٩,٩ درصد سهم داشتند و با توجه به این تقسیم‌بندی شرکت چینی اولین جایگزین احتمالی توتال شد.
به نظر می‌رسد این شرکت از نظر مالی مشکلی ندارد و می‌تواند سرمایه مورد نیاز توسعه فاز ١١ را تامین کند. مسوولان ادعا کرده‌اند توان مالی CNPC حتی از توتال هم بهتر است اما باید گفت این شرکت از نظر تکنولوژی و توانایی فنی درمورد سیستم تقویت فشار چندین قدم از توتال عقب‌تر است.
خواستگاران فاز ١١
بر اساس قرارداد مذکور اعلام شد چنانچه شرکت چینی هم از قرارداد فاز ١١ خارج شود شرکت ایرانی پتروپارس جای آن را خواهد گرفت و بنابراین این شرکت دومین جایگزین احتمالی توتال به شمار می‌رود. شرکتی که توانایی تولید گاز طبیعی از مخزن را با تجربه‌ای که در فازهای ١٢ و ١٩ کسب کرده دارد اما توانایی تامین سرمایه و همچنین توانایی فنی این شرکت برای به کارگیری سیستم‌های تقویت فشار در هاله‌ای از ابهام قرار داشته و مشخص نیست قادر باشد سرمایه‌های مورد نیاز را تامین کند.
دو جایگزین جزو کنسرسیوم توسعه فاز ١١ بودند و در روزهایی که توتال از فاز ١١ خارج شده و تقریبا از حضور شرکت چینی CNPS خبری به گوش نمی‌رسد به نظر می‌رسد فاز ١١ کم خواهان ندارد و شرکت‌های ایرانی دیگری هم برای حضور در توسعه این فاز اعلام آمادگی کرده‌اند.
اعلام آمادگی مپنا
در این راستا مدیرعامل شرکت مپنا آمادگی این شرکت برای حضور در توسعه فاز ١١ را اعلام کرده و عباس علی‌آبادی روز گذشته به فارس گفته است: پتانسیل‌های داخلی از جمله مپنا می‌توانند اجرای بخش قابل توجهی از برنامه‌های وزارت نفت را در این اوضاع و احوال به‌عهده بگیرند، کمااینکه در دوران تحریم فازهای پارس جنوبی را با توان داخلی توسعه دادیم، پیشرفت خوبی هم در آنها بود و در دوره اخیر هم این فازها تکمیل شد.
به گفته وی فاز ١١ پارس جنوبی اولین پیشنهاد مپنا به وزارت نفت بود، اما بعد از آنکه این پروژه به مپنا واگذار نشد، این شرکت مذاکره‌ای با وزارت نفت در خصوص فاز ١١ پارس جنوبی نداشته است.
وی افزود: مپنا در گذشته طرح توسعه‌ای را برای ١٠٠ درصد پروژه فاز ١١ پارس جنوبی به مجموعه وزارت نفت پیشنهاد داده بود، اکنون نیز اگر وزارت نفت تشخیص دهد و دعوت کند، همراهی می‌کنیم و ما آمادگی داریم سهم توتال را در فاز ١١ پارس جنوبی در اختیار بگیریم. مشکلی هم برای تامین سرمایه برای توسعه فاز ١١ نداریم.
در روزهایی که توتال از فاز ١١ خارج شده و تقریبا از حضور شرکت چینی CNPS خبری به گوش نمی‌رسد به نظر می‌رسد فاز ١١ کم خواهان ندارد و شرکت‌های ایرانی دیگری هم برای حضور در توسعه این فاز اعلام آمادگی کرده‌اند.
اعتماد