اسید استیک (Acetic Acid) یکی از ساده ترین اسیدهای کربوکسیلیک است که با نام هایی اتانوئیک اسید، جوهر انگور یا جوهر سرکه نیز شناخته می‌شود. اسید استیک یک اسید آلی است که به صورت رقیق نشده، اسید گلاسیال نامیده می‌شود و با طعم ترش خاص و بوی تند کاملا متمایز است.
از نظر شیمیایی، این اسید همچنین به عنوان اسید اتانوئیک نیز شناخته می‌شود. فرمول شیمیایی اسید استیک CH۳CO۲H است. اسید استیک می‌تواند به صورت بیولوژیکی و طبیعی از طریق تخمیر باکتریایی و همچنین به صورت مصنوعی تولید شود. محلول رقیق (تقریباً ۵ درصد در حجم) اسید استیک تولید شده توسط تخمیر و اکسیداسیون کربوهیدرات‌های طبیعی، سرکه نامیده می‌شود.
تاریخچه اسید استیک
گذشتگان در قرن باستان به هنگام تهیه شراب طی فرآیند تخمیر به وجود سرکه پی برده بودند. در قرن هشتم، جابربن حیان توسط فرآیند تقطیر، استیک اسید را از سرکه جدا کرد. در سال 1847، هرمان کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار از طریق مواد معدنی توانست استیک اسید تولید کند.
جدول مشخصات، خواص و ویژگی‌های اسید استیک
| نام ماده |
استیک اسید (Acetic acid) |
| فرمول مولکولی |
CH₃COOH |
| جرم مولکولی |
۶۰.۰۵۲ g/mol |
| چگالی |
۱.۰۵ g/cm³ |
| نقطه جوش |
۱۱۸ °C |
| نقطه ذوب |
۱۶.۶ °C |
| دیگر نام ها |
اتانوئیک اسید
|
کاربرد اسید استیک
اسید استیک یک ماده مهم شیمیایی و صنعتی است که در تولید سرکه و ترشیجان و ساخت بطری‌های نوشابه پلاستیکی، فیلم عکاسی و پلی‌وینیل‌استات برای چسب چوب و همچنین بسیاری از الیاف و پارچه‌های مصنوعی استفاده می‌شود.
اسید استیک به علت خواص آنتی‌باکتریال و خواص ضد قارچی در پزشکی نیز بسیار کاربرد دارد. از این اسید برای درمان مشکلاتی با منشأ باکتریایی و قارچی استفاده می‌شود. اسید استیک در پزشکی برای تولید محصولاتی مانند قطره گوش، کنترل سرطان، درمان بیماری های باکتریایی، شستشوی مجاری ادراری و تعدادی از فرآیندهای آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
در مقیاس صنعتی، اسید استیک در تهیه استات‌های فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در بعضی از فرآیندهای چاپ، تولید وینیل استات و تولید پلاستیک، استات سلولز، در ساخت فیلم های عکاسی و منسوجات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از نظر بیولوژیکی، این اسید یک واسطه مهم متابولیک است و به طور طبیعی در مایعات بدن و در آب میوه‌های گیاه مشاهده می‌شود.
در صنایع غذایی از این اسید به عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته استفاده می‌شود. گروه استیل، مشتق از اسید استیک، برای بیوشیمی تقریباً تمام اشکال زندگی مورد نیاز است.
اسید استیک رقیق شده به عنوان سرکه به طور گسترده‌ای برای تمیز کردن وسایل، لباسشویی، پخت و پز و بسیاری از مصارف خانگی استفاده می‌شود. کشاورزان معمولاً برای مقابله با رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها، این اسید را روی سیلوی دام اسپری می‌کنند.
انواع گرید اسید استیک
1. اسید استیک صنعتی
این ترکیب همراه با استات سدیم به عنوان بافر استفاده می شود و محدوده PH بافری بین 6/5 الی 6/3 دارد. این ماده با الکل، گلیسرول و اتر امتزاج پذیر است و کاملا در آب محلول می‌باشد. البته این نکته قابل توجه است که با افزایش وزن مولکولی، حلالیت آن نیز در آب کاهش می‌یابد. همچنین با فلزهایی مانند سدیم، پتاسیم، روی و … واکنش داده و تولید هیدروژن و اتانوئات فلزی می‌کند. در نتیجه با تولید هیدروژن امکان مشتعل شدن نیز دارد.
2.اسید استیک خوراکی
این ماده را در صنایع غذایی با نام سرکه می‌شناسند. گرید خوراکی این ماده E260 می باشد.سرکه دارای خواص اسیدی ملایم است که از تخمیر اتانول بدست می‌آید. غلطت استیک اسید مورد استفاده در پخت و پز و مصارف معمول خانگی بین 4 تا 8 درصد (معمولا 5%) و برای ترشی در حدود 18 درصد است.سرکه طبیعی شامل مقادیری اسیدهای تارتاریک، سیتریک و … نیز می‌باشد.
خطرات و عوارض
از نظر شیمیایی، این ماده به عنوان یک اسید ضعیف طبقه‌بندی می‌شود. اما تماس محلول غلیظ آن با پوست می‌تواند خورنده باشد. همچنین می‌تواند باعث آسیب دائمی چشم‌ها و تحریک غشاهای مخاطی شود.
دستکش مخصوص ساخته شده از لاستیک نیتریل هنگام کار با اسید استیک غلیظ ضروری است، زیرا دستکش لاتکس مفید نیست.
شکل غلیظ این اسید برای پوست خورنده است و سوختگی یا تاول ممکن است تا ساعاتی بعد از مواجهه ظاهر نشود.
قرار گرفتن در معرض استنشاق طولانی مدت (هشت ساعت) بخارات این اسید در ۱۰ ppm باعث تحریک چشم، بینی و گلو می شود. این ماده در غلظت ppm 100 باعث تحریک ریه و آسیب‌های احتمالی به ریه‌ها، چشم‌ها و پوست می‌شود.
غلظت بخارات آن در غلظت ppm 1000 باعث تحریک چشم و دستگاه تنفسی فوقانی شده و قابل تحمل نیست.
در حالی که سرکه نسبتاً بی‌ضرر است اما هرگونه محلول دیگری با غلظت بالاتر اسیدهای استیک می‌تواند منجر به تغییر در تعادل اسیدیته بدن انسان و حیوانات شده و می‌تواند باعث از بین رفتن سیستم گوارشی و حتی مرگ شود.
شرایط نگهداری اسیداستیک و تست درصد خلوص اسیداستیک
این اسید می‌بایست به دور از گرمای محیط و منابع احتراقی از قبیل فلزات، عوامل اکسید کننده، عوامل احیا کننده، اسیدها و مواد قلیایی قرار گیرد. پس توجه داشته باشید که آن را در مکانی خشک و خنک که تهویه مناسبی داشته باشد، در ظرفی دربسته و محکم نگهداری کنید. برای از بین بردن بخار اسید استیک میتوان از کف مخصوص، خاک، شن و یا مواد غیر قابل احتراق استفاده کرد. همچنین می‌توانید از روش‌های شناسایی خلوص اسید استیک جهت تست میزان درصد خلوص استفاده نمایید.
بسته‌بندی اسید استیک
مواد بسته بندی اتانوییک اسید: مواد مناسب بسته‌بندی برای اسید استیک شامل آلومینیوم و شیشه هستند. استیک اسید را در محفظه‌هایی از جنس فولاد، آهن، سرب، روی، مس و برنز ذخیره نکنید.
فروش اسید استیک : برای اطلاع از قیمت این کالا و همچنین خرید و فروش آن به لینک مراجعه نمایید.
لینک مطلب:
https://www.eranico.com/fa/content/157643
