تنشها بین روسیه و ترکیه به دلیل سرنگون شدن جنگنده روسی توسط ترکیه در هفته گذشته شدت گرفت، به طوری که گمانه‌زنی‌ها در خصوص عکس العمل روسیه نسبت به این رفتار ترکیه افزایش یافته است.



گزینه نظامی روسیه برای پاسخگویی به این عمل ترکیه که در شرایط فعلی منطقه بعید به نظر می رسد زیرا این اقدام شرایط منطقه را پیچیده تر از آنچه هست، خواهد کرد.



از شواهد امر پیداست که ظاهرا روسیه از طریق فشارهای اقتصادی به ترکیه قصد دارد پاسخ دندان شکنی به ترکیه دهد، کما اینکه در طول این مدت نیز مانع ورود کامیون های تجاری ترکیه به خاک کشورش شده و از طرفی اجازه نمی دهد تجار ترکیه به روسیه سفر کنند.



در کنار این موارد یکی از گزینه‌هایی که می‌تواند روی میز پوتین باشد فشار به ترکیه در آستانه فصل سرما از طریق قطع صادرات گاز است.



این گمانه‌زنی از آن جهت است که در پرونده فعالیت رئیس جمهوری روسیه قطع گاز به کشورهایی که مشکلات سیاسی برایش ایجاد کرده اند بسیار زیاد دیده شده است، به عنوان نمونه می توان به قطع صادرات گاز به اکراین و تهدید به قطع صادرات گاز به اروپا در زمستان سال گذشته اشاره کرد، همین تهدید کافی بود تا اتحادیه اروپا که به شدت به گاز روسیه وابسته است از رفتار و بازی های سیاسیش در قبال روسیه دست بردارد.



روسیه سالانه بین 16 تا 17 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می کند و در واقع 60 درصد از نیاز گاز ترکیه از طریق روسیه تامین می شود و 40 درصد باقی مانده را نیز ایران با صادرات روزانه 30 میلیون متر مکعب گاز به این کشور تامین کرده است.



قطع گاز روسیه به ترکیه علاوه برآنکه می تواند خانوارهای ترکیه را در فصل سرد برای تامین گرما و سوخت با مشکل مواجه کند،که اقتصاد این کشور را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.



با قطع صادرات گاز روسیه به ترکیه، این کشور حامی تروریست ناچار است برای تامین گاز مورد نیازش به ایران به عنوان بزرگترین دارنده گاز جهان روی آورد.



همانطور که گفته شد ایران سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می کند و حتی در مذاکرات اخیرش با مقامات ترکیه اعلام کرده است حاضر است حجم صادرات گاز را به این کشور افزایش دهد که البته این کار با افزایش تولید گاز از فازهای پارس جنوبی در طول دو سال اخیر امکان پذیر است.



بیژن زنگنه وزیر نفت ایران بارها در نشست های خبری اخیرش اعلام کرده است نباید بازار انرژی را سیاسی کرد و سابقه وی نیز نشان داده است به قراردادهای صادرات نفت و گاز نیز اقتصادی می نگرد که نمونه بارزش بحث هایی است که در خصوص افزایش صادرات نفت خام بلافاصله پس از برداشته شدن تحریم ها مطرح کرده است.



اما سوالی که در اینجا باید مطرح کرد این است که آیا ایران حاضر است در چنین شرایطی صادرات گازش را به ترکیه افزایش دهد و از تبعات سیاسی آن که دلخوری قدرتمندترین هم پیمانش است چشم بپوشد؟



یادداشت از محمدحسین سیف اللهی مقدم