عربستان و عراق؛ متهمان سقوط طلای سیاه در 2015

این ابرشرکت نفتی در بخشی از این بررسی نوشته است که در سال 2015 به واسطه قوت گرفتن تقاضای جهانی و کاهش ماه به ماه سطح تولید امریکا، قیمتها درحال احیا بودهاند اما با این عملکرد از سوی عراق و عربستان، روندی رو به نزول گرفتند. BP  همچنین در بخشی دیگر از این بررسی اعلام کرده است که ایران با 6/2 درصد افزایش بیشترین افزایش مصرف گاز طبیعی در سال 2015 را در جهان به ثبت رسانده است. ایران همچنین با 5/7 درصد رشد در تولید گاز طبیعی پس از نروژ دومین کشور با بیشترین درصد رشد تولید گاز در سال 2015 بوده است. وبسایت شرکت بریتیش پترولیوم در خبری که به مناسبت این بررسی منتشر کرد، تیتر «تغییر جهان به سمت سوختهای کمتر کربندار» را برای معرفی این گزارش مهم که همواره مورد استناد بسیاری از تحلیلگران قرار گرفته و در رده گزارشهای موسسات برتر جهانی قرار دارد، انتخاب کرد. بریتیش پترولیوم در سال 1952 برای نخستین بار این آمارها را منتشر کرد.

باب دادلی، مدیرعامل اجرایی شرکت bpکه در سال 2010 بعد از پیدا شدن لکه نفتی در خلیج مکزیک به مدیرعاملی این شرکت انتخاب شد در زمینه نسخه 65 بررسی آماریbp گفته است «همانطور که به وضوح در این بررسی قابل مشاهد است، دنیا به سمت تغییری ژرف در حوزه انرژی حرکت میکند. البته این برای ما چیز جدیدی نیست. طی 65 سالی که این بررسیها انجام شده ما همواره با تغییراتی دامنهدار در حوزه جهانی انرژی مواجه بودهایم. وظیفه ما به عنوان یک صنعت حرکت کردن در نزدیکترین مدار به چشمانداز آینده انرژی است».

در سال 2015 تقاضا برای انرژی اولیه تنها یک درصد رشد کرد. رشدی که به طرزی قابل توجه کمتر از متوسط 10ساله بوده است. این رقم ضعف ادامهدار اقتصاد جهان و کاهش رشد در مصرف انرژی چین که از اقتصادی صنعتی به اقتصادی خدماتمحور تبدیل شده را نشان میدهد. در طرف عرضه، پیشرفت تکنولوژی باعث وجود تنوع فراوان در سوختهای مورد عرضه شده است. انقلاب نفت شیل در امریکا قفل صندوق عظیمی از نفت و گاز را شکست. سرعت پیشرفت تکنولوژی نیز تقاضای رو به رشد برای انرژیهای تجدیدپذیر را پشتیبانی کرده است. نفت و گاز همچنین در سال 2015 رکورد رشد پایدار را شکستند درحالی که تقاضای جهانی برای زغال سنگ شاهد بیشترین سقوط خود در آمارهای ثبت شده بود.

قیمت تمام سوختهای فسیلی در سال گذشته کاهش یافتند. در نتیجه این مساله تقاضا در بازارها برای برخی از این سوختها که نفت در راس آنهاست، افزایش یافت. به همین واسطه نفت برای نخستین بار از سال 1999 تاکنون بازار را به تسخیر خود درآورده و عرضه دیگر سوختها را با محدودیت روبهرو کرد.

رشد کند تقاضا در کنار فاصله گرفتن مصرف سوختهای فسیلی از زغال سنگ نشان میدهد که رشد انتشار کربن در اثر مصرف انرژی در سال 2015 متوقف شده است. این کمترین رشد انتشار کربن در یک ربع قرن پیش را نشان میدهد. مصرف جهانی انرژیهای اولیه رشد یک درصدی را ثبت کردند که نزدیک به رشد 1.1درصدی سال 2014 اما کمتر از متوسط 1/9 درصدی 10سال گذشته است. نفت همچنان با در دست داشتن 32.9درصد از بازار انرژی، رهبر سوختها باقی ماند و برای نخستین بار از سال 1999 بازار را به تسخیر خود درآورد. زغال سنگ با سهم 29/2درصدی دومین سوخت پر مصرف جهان باقی ماند. اما تنها سوختی لقب گرفت که در سال 2015 بازار خود را از دست داد.

سهم گاز طبیعی از بازار انرژیهای اولیه برابر 23/8درصد بود. رشد تقاضای انرژی جز در مناطق اروپا و اوراسیا کمتر از متوسط 10ساله رقم خورد.

تقاضای اقتصادهای نوظهور

با وجود اینکه اقتصادهای نوظهور همچنان تسلط خود بر تقاضای جهانی انرژی را حفظ کردهاند اما رشد تقاضا در این اقتصادها نیز با به ثبت رساندن عدد 1/6درصد کمتر از متوسط 10ساله بوده است. اقتصادهای نوظهور درحال حاضر 58/1 درصد از تقاضای انرژی را در دست دارند. تقاضای جهانی انرژی در چین در سال 2015 معادل 1/5درصد رشد کرد. نرخی که کمترین رشد را در 20سال گذشته نشان میدهد. با این وجود چین همچنان به عنوان بزرگترین بازار رشد تقاضای جهانی انرژی در 15سال گذشته باقی ماند. قیمت تمامی سوختهای فسیلی با کاهش مواجه شد. نفت خام در سال 2015 بیشترین کاهش دلاری سالانه را به ثبت رساند و از منظر درصدی نیز با بزرگترین کاهش درصدی از سال 1986 تاکنون مواجه شد.

قیمت نفت

متوسط روزانه قیمت نفت برنت در سال 2015 معادل 52 دلار و 39 سنت به ثبت رسید. این عدد 46 دلار و 56 سنت کاهش نسبت به متوسط این نفت در سال 2015 را نشان میداد و کمترین متوسط قیمت از سال 2004 تاکنون بود.

قیمت جهانی نفت خام در سال 2015 به واسطه بازگشت تقاضای جهانی و کاهش ماه به ماه تولید نفت امریکا افزایش یافت. اما رشد بسیار قوی تولید از سوی اوپک به ویژه توسط عراق و عربستان سعودی باعث سقوط قیمتها در ادامه سال شد. فاصله قیمت میان متوسط برنت و دبلیو تیای در سال 2015 در ادامه روند محدود شدن در 3 سال گذشته به 3 دلار و 68 سنت در هر بشکه رسید.

مصرف نفت خام

مصرف جهانی نفت خام در سال 2015 معادل یکمیلیون و 900 هزار بشکه در روز افزایش یافت. این میزان رشد 1/9 درصدی را در تقاضا نشان میداد که تقریبا دوبرابر رشد یکدرصدی تاریخی ثبت شده بود و به طرز قابل توجهی از رشد یکمیلیون و 100 هزار بشکهیی در سال 2014 بیشتر بود. عامل اصلی این رشد کشورهای OECD بودهاند. مصرف این کشورها 510 هزار بشکه در روز افزایش یافت که 1/1 درصد رشد را در قیاس با همین میزان رشد در 10 سال گذشته نشان میداد. رشد مصرف در امریکا و اتحادیه اروپا بالاتر از توسط 10 سال گذشته قرار میگرفت. امریکا در سال 2015 معادل 290هزار بشکه در روز یا 1/6 درصد و اتحادیه اروپا معادل 200هزار بشکه در روز یا 1/5درصد افزایش را تجربه کردند. این در حالی بود که ژاپن کاهش 160هزار بشکهیی در مصرف نفت خام را تجربه کرد که رشد منفی 3/9 درصدی را به ثبت رسانده و بزرگترین کاهش در مصرف نفت خام را به نام خود کرد.

در کنار کشورهای OECD کشورهای واردکننده خالص نفت خام نیز رشد قابل توجهی در تقاضا را در سال 2015 تجربه کردند. چین رشد 770 هزار بشکه یا 6/3 درصدی را به ثبت رساند و خود را به مقام بیشترین رشد مصرف نائل کرد. در حالی که هند با افزایش 310 هزار بشکهیی که معادل 8/1 درصد بود ژاپن را به عنوان سومین مصرفکننده بزرگ انرژی کنار زد. اما این رشد با رشد ضعیف کشورهای تولیدکننده نفت خنثی شد. کشورهای غیر OECD با یکمیلیون و 400 هزار بشکه افزایش در مصرف نفت خام تنها 2/6 درصد رشد را به ثبت رساندند که کمتر از متوسط تاریخی اخیر خود بود.

تولید

تولید جهانی نفت خام برای دومین سال متوالی رشدی سریع و حتی با سرعتی بیشتر از مصرف را تجربه کرد. در نتیجه در سال 2015 معادل 2 میلیون و 800 هزار بشکه نفت بیشتری تولید شد که رشدی 3/2 درصدی را نشان داده و قویترین رشد از سال 2004 تاکنون بوده است. تولید نفت از سوی عراق و عربستانسعودی در سطوح رکورد قرار گرفت. در این سال عراق معادل 750 هزار بشکه و عربستان معادل 510 هزار بشکه بر تولید نفت خام خود اضافه کردند. در نتیجه این 2 کشور عامل اصلی رشد یکمیلیون و 600 هزار بشکهیی تولید نفت خام اوپک بودند که تولید نفت خام این سازمان را به 38 میلیون و 200 هزار بشکه در روز رساند. این عدد از رکورد قبلی این سازمان در سال 2012 بیشتر است.

تولید نفت خام غیر اوپک نیز هر چند نسبت به رشد سال قبل آرامتر شده بود اما افزایشی یک میلیون و 300 هزار بشکهیی را به ثبت رساند. ایالات متحده با افزایش یکمیلیون بشکهیی تولید نفت خام، بیشترین رشد تولید جهانی را به خود اختصاص داده و همچنان به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت خام باقی ماند. در نقاط دیگر نیز افزایش تولید نفت خام به ثبت رسید. برزیل 180 هزار بشکه، روسیه 140 هزار بشکه و انگلیس و کانادا 110 هزار بشکه نفت بیشتری را نسبت به سال 2014 روانه بازار کردند که به واسطه کاهش 200 هزار بشکهیی تولید از سوی مکزیک و کاهش 100 هزار بشکهیی از سوی یمن، تقریبا خنثی شد و بر بازار اثری نگذاشت.

گاز طبیعی

مصرف جهانی گاز طبیعی در سال 2015، رشدی 1/7 درصدی را تجربه کرد که افزایشی قابل توجه نسبت به رشد 0.6 درصدی در سال 2014 را نشان میداد اما همچنان پایینتر از متوسط 2/3 درصدی 10ساله بود. رشد در کشورهای غیر OECD با عدد 1/9 درصد پایینتر از متوسط بود در حالی که کشورهای OECD بالاتر از متوسط قرار داشتند. در میان اقتصادهای نوظهور، ایران با 6/2درصد افزایش و چین با 4/7درصد افزایش مصرف، بزرگترین افزایش در مصرف جهانی گاز طبیعی را به ثبت رساندند. با این حال رشد چین در مقایسه با متوسط 10ساله خود که معادل 15/1درصد بوده کاهش یافته است.

اوکراین و روسیه نیز با کاهش منفی 21/8 و منفی 5 درصد بیشترین کاهش را در تقاضا به ثبت رساندند.

در میان کشورهای OECD ایالات متحده امریکا با 3 درصد رشد بیشترین افزایش در مصرف گاز طبیعی را به ثبت رساند در حالی که مصرف اتحادیه اروپا پس از یک کاهش در سال 2014 دوباره به حالت عادی برگشته است. تولید گاز طبیعی در سال 2015 معادل 2/2 درصد رشد را تجربه کرد. این رشد از تقاضا سریعتر بود اما زیر متوسط 10ساله که معادل 2/4 درصد است قرار میگرفت. رشد تولید در امریکای شمالی، آفریقا و آسیای پاسیفیک بالاتر از متوسط قرار گرفت. امریکا با 5/4 درصد افزایش تولید، بیشترین افزایش در رشد را به ثبت رساند در حالی که ایران با 5/7 درصد رشد و نروژ با 7/7 درصد رشد، افزایش قابل توجهی در تولید گاز را تجربه کردند. رشد تولید گاز طبیعی در اتحادیه اروپا به واسطه رشد منفی 22 درصدی هلند معادل منفی 8 درصد به ثبت رسید.