بنا به گفته داوود فکوری، قیمت تن ماهی از ابتدای سال سه بار تغییر کرده و از ۳۵هزار تا ۷۵هزار تومان افزایش داشته است، در حال حاضر نیز قیمت این کالا به ۹۹هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت ناگهانی باعث شده تا حضور تن ماهی در سفره خانوارها کمرنگ شود. در حالی که پیش از این افزایش قیمت، این محصول پروتئینی حضور پررنگی در سفره اقشار مختلف به‌ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه داشت، حال با این گرانی، مصرف آن نیز در بین خانوارها کاهش یافته است. اما رشد قیمت تن ماهی همچنان ادامه دارد و گویا از تورم پیشی گرفته است. با توجه به اینکه طی ماههای گذشته قیمت ماهی هم در بازار افزایش قابل‌توجهی داشته، به نظر می‌رسد که رشد چندباره قیمت تن ماهی هم بی‌ارتباط به این موضوع نیست.
قیمت ماهی نسبت به پارسال سه برابر شد
این همان موضوعی است که سید محمد میررضوی، دبیر انجمن صنفی صنایع کنسرو ایران به آن اشاره کرده و در تشریح دلایل افزایش قیمت کنسرو ماهی تن گفت: مساله‌ای که بیش از هر عامل دیگری بر قیمت کنسرو ماهی تن تاثیر می‌‌گذارد، قیمت خود ماهی است. واحدهای تولیدی، ماهی را با قیمت‌هایی بالاتر نسبت به قبل از جامعه صیادان خریداری می‌کنند. سال گذشته در فصل پاییز قیمت هر کیلو ماهی صید داخلی ۵۲هزار تومان بود، در حالی که اکنون قیمت آن به حدود ۱۵۸هزار تومان رسیده و تقریبا سه برابر شده است. وی همچنین با اشاره به سایر هزینههای تولید تن ماهی ادامه داد: به طور معمول د‌‌وسوم هزینه هر قوطی تن را گوشت خالص ماهی و مابقی را روغن، قوطی، کارتن و ۹درصد مالیات ارزش افزوده تشکیل می‌دهد. بنابراین قیمت ماهی بر قیمت کنسرو تاثیر زیادی می‌‌گذارد.
دلیل گرانی، کاهش واردات ماهی است
میررضوی با اشاره به اینکه تولیدکنندگان تمایلی به افزایش قیمت ندارند، افزود: واحدهای تولیدی علاقه‌‌مند به بالا رفتن قیمت تمام شده نیستند، زیرا سهم فروش محصولات آنها کاهش پیدا می‌کند. بر اساس قانون واحدهای تولیدی می‌توانند ۱۷درصد سود را به محصول نهایی خود اضافه کنند، اما بیش از ۷ تا ۸درصد سود را به محصول تولید شده اضافه نمی‌‌کنند. دبیر انجمن صنفی صنایع کنسرو ایران یکی از دلایل گران شدن ماهی تن را کاهش واردات عنوان کرد و افزود: ۵۰درصد از ماهی‌‌های کنسرو ماهی تن، وارداتی هستند. بنابراین زمانی که واردات ماهی کاهش پیدا کند، صیادان قیمت صید خود را افزایش می‌دهند.
کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت‌ها با آغاز فصل صید
وی با اشاره به آغاز فصل صید ماهی، از کاهش قیمت تن ماهی خبر داد و گفت: فصل صید ماهی تن آغاز شده و صید ماهی رو به افزایش است. به طور قطع با افزایش میزان صید، قیمت کنسرو تن ماهی ۱۵ تا ۲۰درصد کاهش پیدا می‌کند. میررضوی درخصوص راهکار پیشگیری از افزایش قیمت ماهی صید داخلی گفت: جهش قیمت ماهی تن در یک سال گذشته در حالی اتفاق افتاده که شناورهای صید ماهی سوخت یارانه‌‌ای دریافت می‌کنند، البته به طور قطع جامعه صیادی هم مشکلات خود را دارند، اما با این شرایط سازمان شیلات باید نظارت لازم را در این زمینه داشته باشد تا جلوی گران شدن بیشتر ماهی صید شده گرفته شود.
افزایش قیمت نهاده‌‌های تولید
در این میان عباس مختاری، مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازارسازمان شیلات نیز علت افزایش قیمت کنسرو ماهی تن را افزایش قیمت نهاده‌‌های تولید کنسرو در سطح جهانی دانسته است. وی در این باره گفته است: افزایش قیمت نهاده‌‌های تولید اعم از ماده اولیه ماهی تن، قوطی، هزینههای صیادی، روغن، در قوطی، افزایش هزینههای کارگری در کارخانه‌ها، کاهش واردات ماهی تن برای تنظیم بازار و افزایش هزینه تمام شده تولید ماهی تن از آب‌‌های بین‌المللی، موجب افزایش قیمت کنسرو ماهی تن شده است.
خروج تن ماهی از شمول نرخگذاری پیشینی
بر اساس این گزارش، کنسرو تن ماهی ساده تا مرداد ماه امسال مشمول نرخگذاری پیشینی بود. بر این اساس آخرین نرخ مصوبی که برای تن ماهی اعلام شد ۷۵هزار تومان بود که خرداد ماه امسال رسما اعلام و ابلاغ شد، اما پس از این تاریخ و در مرداد امسال، ستاد تنظیم بازار کشور در جلسه‌‌ای با صنایع، تولیدکنندگان و مسوولان وزارت صمت، تغییراتی در گروه‌‌بندی کالا‌‌های مصرفی ایجاد کرد که بر اساس آن، برخی کالاها از شمول نرخگذاری پیشینی خارج شدند. به این ترتیب تن ماهی از اقلامی بود که طبق مصوبه جدید ستاد تنظیم بازار از شمول نرخگذاری پیشین خارج شد و با قرار گرفتن در گروه چهار کالایی، قیمت‌گذاری آن به تولیدکنندگان واگذار شد.
قیمت‌گذاری تن ماهی آزاد است
در همین راستا رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران درباره تغییرات گروه‌‌بندی اقلام صنایع کنسرو توضیح داد: طبق مصوبه‌‌ای که در جلسه صنایع با مسوولان ستاد تنظیم بازار کشوری و وزارت صمت به تصویب رسید، تن ماهی و رب گوجه‌فرنگی در گروه چهار کالایی قرار گرفتند که بر این اساس، صنایع می‌توانند راسا برای قیمت‌گذاری این اقلام اقدام کنند. مسعود بختیاری ادامه داد: با توجه به اینکه این مصوبه بلافاصله به صنایع ابلاغ نشد، قیمت کالا‌‌های تولیدی تا اول مهر ماه تغییر نکرد، اما از ابتدای مهر ۱۴۰۲ و با توجه به ابلاغ شفاهی صورت گرفته درخصوص این مصوبه، از این تاریخ قیمت جدید روی محصولات تولیدی درج شد. وی افزود: با وجود آزاد بودن قیمت‌گذاری برای کلیه محصولات، تولیدکنندگان توافق کردند که بر روی چارچوب مشخص برای قیمت‌گذاری تن ماهی ساده توافق کنند و در حال حاضر این محصول با قیمت ۸۷هزار و ۵۰۰ تومان برای مصرف‌کننده به بازار عرضه می‌شود. همچنین انواع تن ماهی در روغن زیتون یا کنسرو‌‌های دارای افزودنی با قیمت‌های بالاتری عرضه می‌‌شوند که بر اساس هزینه تولید متغیر است.
لزوم نظارت بر عملکرد صیادان
رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران همچنین افزایش بیش از سه برابری قیمت ماهی تن صید داخل را تایید کرد و افزود: ماهی تن صید داخل ۸۰درصد قیمت تمامشده کنسرو ماهی تن را تشکیل می‌دهد. بنابراین گرانی آن به جهش قیمت کنسرو انجامیده است. وی افزود: با توجه به اینکه شناورهای صید ماهی سوخت یارانه‌‌ای دریافت می‌کنند، اینکه قیمت ماهی تن صید داخل به بیش از ۱۵۰هزار تومان رسیده، از وجود مشکلی حکایت می‌کند؛ قیمت این ماهی باید زیر ۱۰۰هزار تومان باشد.در واقع وقتی به صیادان سوخت یارانه‌‌ای داده می‌شود، باید بر عملکرد آنها نظارت شود. علاوه بر این، جامعه صیادی از طریق محدودسازی واردات ماهی تن هم حمایت می‌شود. بختیاری بر لزوم کاهش قیمت ماهی تن تاکید کرد و گفت: باید بررسی شود قیمت واقعی هر کیلو ماهی تن صید داخل چقدر است و این کار بر عهده سازمان‌هایی است که وظیفه ذاتی آنها احصای قیمت تمامشده است، به طور مثال سازمان حمایت از مصرف‌کننده این وظیفه را بر عهده دارد.
قیمت ماهی تن وارداتی ارزانتر از صید داخل است
وی همچنین اظهار کرد: سندیکای صنایع کنسرو ایران به دفعات از طریق سازمان شیلات ایران، به‌ویژه معاونت صید این سازمان و همچنین سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان، پیگیر شده که قیمت تمامشده هر کیلوگرم ماهی صید داخل، تعیین و تعریف شود تا روشن شود ماهی تن صید داخل، چقدر گران‌‌تر از ارزش واقعی آن به کارخانه‌‌های تولید کنسرو ماهی عرضه می‌شود. در همین حال هیچ نهادی در کشور آمار دقیق و مطمئنی از میزان ماهی تن صید داخل اعلام نمیکند. بختیاری تصریح کرد: در حال حاضر قیمت ماهی تن وارداتی، که کیفیت بهتری هم نسبت به ماهی صید داخل دارد، ارزانتر از ماهی صید داخل برای تولیدکنندگان کنسرو ماهی تن تمام می‌شود.
حذف تعدادی از برندهای تن ماهی از بازار
بر اساس این گزارش، بدیهی است که درپی افزایش ناگهانی قیمت و افت مصرف این محصول در بین مردم، تولیدکنندگان تن ماهی نیز با ضرر و زیان مواجه شوند و حتی تعدادی از آنها مجبور به توقف فعالیت خود شوند. با این اوصاف، حال این پرسش مطرح می‌شود که افزایش چشمگیر قیمت تن ماهی چه تاثیراتی بر روند تولید کنسرو ماهی تن در کشور داشته است؟ رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: بیش از ۱۰۰ مجوز راه‌‌اندازی کارخانه تولید کنسرو ماهی تن در کشور اعطا شده که البته نیمی از تعداد مجوزها، واحد تولیدی در کشور فعال است. با این حال در پی گرانی قیمت ماهی، این ۵۰ واحد هم با کمتر از ظرفیت واقعی کار می‌کنند و حتی شماری از برندها از بازار حذف شده‌‌اند. وی همچنین خبر داد: با توجه به اینکه فصل صید از ۲۰ روز گذشته آغاز شده، صید ماهی رونق گرفته است. البته امسال فصل صید هم با یک ماه تاخیر آغاز شد و امیدواریم این اتفاق جانی دوباره به صنعت تولید کنسرو ماهی تن بدهد.
چهار پیشنهاد برای کاهش قیمت تن ماهی
این فعال صنفی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تا پایان امسال قیمت تن ماهی مجددا تغییر خواهد یافت یا خیر گفت: ما پیشنهادهایی را به دولت مطرح کردیم که اگر محقق شود نه تنها رشد قیمت تن ماهی متوقف می‌شود، بلکه شاهد کاهش قیمت نیز خواهیم بود. بختیاری در این باره توضیح داد: این پیشنهادهای چهارگانه شامل کشف قیمت ماهی تن صید داخلی، الزام صیادان به رعایت نرخ مشخص با توجه به برخورداری آنها از سوخت یارانه‌‌ای و ممنوعیت فصلی واردات ماهی تن در فصل صید، تسهیل در روند واردات و همچنین حذف مالیات ارزش افزوده تن ماهی، با توجه به کاهش سرانه مصرف آن است.
کاهش قیمت با حذف مالیات ارزش افزوده
وی افزود: موضوع دیگری که امید به بهبود اوضاع این صنعت را افزایش می‌دهد، این است که وزارت بهداشت در مکاتبه با وزارت اقتصاد و امور دارایی، خواهان معافیت صنعت کنسرو ماهی از پرداخت مالیات ارزش افزوده است، در صورتی که وزارت اقتصاد به این درخواست پاسخ مثبت دهد، قیمت کنسرو تن ماهی ۱۰هزار تومان کاهش پیدا می‌کند.
تولیدکنندگان، بازنده اصلی این داستان
همچنین محمد مختاریانی، نایب‌رئیس سندیکای صنایع کنسروسازی ایران، درباره دلیل گرانی مستمر تن ماهی در کشور گفت: چیزی که بیش از هر عامل دیگری بر قیمت کنسرو ماهی تن تاثیر می‌‌گذارد، قیمت خود ماهی است. سال گذشته در همین فصل هر کیلو ماهی صید داخل ۵۲هزار تومان قیمت داشت، در حالی که الان قیمت آن به حدود ۱۵۴هزار تومان رسیده و حدود سه برابر شده است. مختاریانی گفت: در سال گذشته ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی به واردات ماهی اختصاص پیدا می‌‌کرد که این امتیاز هم در ماههای آخر سال پیش حذف شد. حتی واردات قوطی کنسرو هم مشمول دریافت ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی بود، اما اکنون واردات قوطی با ارز تالار دوم که حدود ۴۲هزار تومان قیمت دارد، صورت می‌گیرد. وی ادامه داد: مجموع این عوامل به افزایش پلکانی قیمت کنسرو ماهی تن انجامیده و در همین حال مکاتبات سندیکا با شیلات و تعزیرات نیز در توقف این جریان صعودی تاثیر نداشته است. در این میان، بازنده اصلی این داستان تولیدکنندگان هستند.
دنیای اقتصاد