دورنمای شکننده بازارپلیمر و پلاستیک 

کاهش حجم خرید و عقب‌نشینی خریداران، وضعیت این روزهای بورس کالا و بازار داخلی محصولات پتروشیمی بوده که در کنار گسترش شایعات به رکود معاملات منجر شده است. با توجه به سقوط قیمت جهانی نفت و کاهش روزشمار قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی و ثبات نرخ ارز به کاهش جذابیت صادرات منتهی می‌شود، انتظار داریم تا جذابیت فروش در بازارهای داخلی افزایش یابد که در کنار کاهش قیمت‌های مواد اولیه، می‌تواند به بهبود شرایط تولید در صنایع پایین دستی منتهی شود.

 در بورس کالا چه می‌گذرد؟
هم‌اکنون مدتی است که بورس کالا شرایط مطلوبی ندارد و عقب‌نشینی خریداران و انتظار برای کاهش قیمت‌های پیشنهادی مهم‌ترین‌ رخدادهای این روزهای رینگ محصولات پتروشیمی و پالایشی به حساب می‌آید. پلی‌پروپیلن‌های نساجی گریدهای SF060، PYI250، HP552R، پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX3 و EX2، پلی‌اتیلن سنگین بادی BL3، پلی‌اتیلن سنگین فیلم HF5110، پلی‌اتیلن سنگین فیلم EX5، پلی‌اتیلن‌های سبک خطی گریدهای AA 0209 و 0209KJ، 22501AA و 22501KJ، پلی‌اتیلن سبک خطی OFF - 22501KJ درجه 1، پلی‌اتیلن سبک فیلم 0190، پلی‌استایرن انبساطی 300، اکریلونیتریل بوتادین استایرن 0150، پلی‌استایرن مقاوم 7240، پلی‌استایرن معمولی 1540، پلی‌اتیلن سنگین دورانی UA 3840، پلی‌اتیلن سبک خطی دورانی UV 32604، پلی‌اتیلن سنگین لوله CRP100N، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی OFF - 52505 درجه 1 بخشی از عرضه‌های روز گذشته در رینگ محصولات پتروشیمی بود که البته به نسبت روزهای دوشنبه تنوع مطلوبی را نشان می‌داد. انواع مختلف قیر، وکیوم باتوم و لوب کات سنگین نیز بخشی از عرضه‌های محصولات پالایشی در این رینگ بود. پراکندگی عرضه‌ها و همچنین عرضه محصولاتی که از شهرت و جذابیت مختلفی برخوردار بودند و تمرکز بر عرضه محصولات سنگین و سبک خطی را می‌توان مهم‌ترین ویژگی عرضه‌های روز گذشته دانست.
یکی از مهمترین رخدادهای این روزهای بازار محصولات پتروشیمی در بورس و بازار کاهش قیمت‌های پایه است. در هفته گذشته قیمت پایه محصولات پتروشیمی 42,974 ریال عنوان شده بود که البته با بی‌مهری بازار رو‌به‌رو شد و معاملات آن نه تنها رونقی نداشت بلکه بیشترین شرایط رکودی را در ذهن تداعی می‌کرد. به این دلیل در کنار کاهش قیمت‌های جهانی به‌صورت روزشمار و ادامه روند کاهشی قیمت نفت شاهد کاهش قیمت‌های پایه توسط فروشندگان اصلی بودیم که قیمت 38,500 ریال به‌عنوان قیمت پایه پلی‌پروپیلن‌های نساجی روی تابلو قرار گرفت. این در حالی است که پس از کاهش فراگیر قیمت‌های پایه در هفته گذشته که البته پلی‌پروپیلن‌ها را شامل نمی‌شد این کاهش قیمت‌ها از منطق بازاری برخوردار بوده و پذیرش شرایط واقعی حاکم بر بازار را نشان می‌دهد. البته هنوز هم شایعات در این خصوص فراگیر است و همچون سایر کالاها باز هم فعالان بازار انتظار افت بیشتر قیمت‌ها را دارند.
در بازار دیروز که پلی‌استایرن انبساطی 300، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی OFF - 52505 درجه 1 و پلی‌اتیلن سنگین دورانیUA 3840 عرضه‌های جذاب به شمار می‌‌رفت و حتی پلی‌اتیلن سبک خطی OFF - 22501KJ درجه 1 پتروشیمی جم نیز مورد توجه بازار قرار نگرفت تا جایی که یک روز ضعیف به ثبت رسید. به این ترتیب ضعف شدید تقاضا در بازار داخلی، مشکلات تولید، بروز شایعات گسترده و ترس از خرید و کاهش قیمت‌ها که به متضرر شدن خریداران می‌انجامد و انتظار برای کاهش قیمت‌ها دلایل اصلی وضعیت ذکر شده بود. به نظر می‌رسد این شرایط ضعیف باز هم ادامه یابد و روز سه شنبه را نیز با همین ذهنیت آغاز می‌کنیم که در ادامه به دلایل آن خواهیم پرداخت.
هم اکنون به جز PVC اغلب کالاهای پتروشیمی با کاهش قیمت، کاهش جذابیت و بی توجهی بازار رو به رو شده‌اند که نشان‌دهنده شرایط سخت بازار است. عدم افزایش قیمت PVC هم دلایل فنی مهمی همچون ورود پتروشیمی بندرامام و اروند به اورهال دارد که نشان می‌دهد روزهای آینده عرضه این کالا برای تحویل فوری شاید با مشکل مواجه شود. البته تقاضا برای انواع PVC همیشه وجود داشته و عقب‌نشینی برخی از خریداران در روزهای گذشته با تجمیع تقاضا در هفته پیش باعث بهبود حجم معاملات این کالا شد.
درخصوص گریدهای سبک و خطی و پس از کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا هنوز هم روزهای سخت فعلی ادامه دارد و بی‌توجهی بازار به عرضه‌های روز دوشنبه نیز بخشی از این واقعیت را علنی ساخت البته از لحاظ فنی بخشی از پایین بودن جذابیت گریدهای خطی توجیه‌پذیر است، ولی پلی‌اتیلن سبک فیلم 0190 آریاساسول هم وضعیت سختی داشت که نشان دهنده ضعف تولید در صنایع پایین دستی است.

 گمانه‌زنی‌ها در بازار
رخداد مهم بازار در روزهای اخیر را باید رواج روزشمار شایعات دانست که هر روز گسترش جدیدی پیدا می‌کند. از سویی بازار چون سیگنال‌های قدرتمندی مبنی بر صحت این شایعات و کاهش قیمت‌ها دریافت کرده بنابراین به این شایعات بیش از واقعیت‌ها توجه می‌کند. از سویی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که برخی از افراد حقیقی و حقوقی نیز به سمت شایعه‌سازی حرکت کرده‌اند. واقعیت آن است که بسیاری از پتروشیمی‌ها در هفته پیش و روز دوشنبه قیمت‌های پایه خود را کاهش داده‌اند و به نظر می‌رسد باز هم به کاهش قیمت‌ها متمایل هستند. ازطرفی نرخ این محصولات در بازارهای جهانی هم نزولی است و تثبیت قیمت دلار هم به این طرزفکر دامن می‌زند. در هر صورت هیچ فردی تمایل به تبعیت از شایعات ندارد، ولی توجه فعالان بازار به این قبیل شنیده‌ها باعث شده که توجه به این سمت جلب شود. شایعاتی از قبیل کاهش مجدد و شدید قیمت‌های پایه در پایان دی ماه توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی، احتمال کاهش مجدد قیمت‌ها توسط تولیدکنندگان در بهمن ماه، فاصله 30 درصدی بین قیمت‌های داخلی و قیمت تمام شده صادراتی، تلاش تولیدکنندگان برای کاهش بیشتر قیمت‌ها و مقاومت برخی نهادهای خاص، رقابت معکوس بین تولیدکنندگان داخلی برای کاهش قیمت‌های صادراتی خود در کنار مشکلات پیش روی صادرات محصولات و شرایط فنی تولید، کاهش پلکانی قیمت‌ها در هفته‌های پیش رو و بسیاری گمانه زنی و اظهارنظر‌های مختلف بخشی از شایعاتی است که در روزهای گذشته در بازار شنیده می‌شود و البته مورد توجه فعالان بازار هم قرار گرفته است. به‌عنوان مثال عقب‌نشینی و ترس از خرید را می‌توان یکی از دلایل این توجه به شایعات برشمرد. البته باید گفت که متاسفانه رفتارهای پیشین شرایط را برای پذیرش این صحبت‌ها فراهم آورده است.  درخصوص تحلیل این شایعات باید گفت که درست است که قیمت‌های جهانی کاهش یافته و این روند نزولی باز هم ادامه دارد اما متوسط قیمت دلار در بازار داخلی در دی‌ماه احتمالا نزدیک به 3500 تومان خواهد شد. از سویی قیمت مورد محاسبه درخصوص قیمت‌های پایه ابتدای دی ماه بر اساس قیمت 3360 تومان بوده است که نشان‌دهنده افزایش 4 درصدی نرخ ارز خواهد بود که می‌تواند بخشی از کاهش قیمت‌های جهانی را خنثی کند. البته این به آن معنی نیست که قیمت‌های پایه افزایش یابد زیرا اغلب کاهش بهای جهانی این محصولات و قیمت‌های صادراتی بیش از 4 درصد خواهد بود. بنابراین بخشی از شایعات کاهش قیمت‌های پایه را نباید چندان قابل توجه ارزیابی کرد. البته این به آن معنا نیست که قیمت‌های پایه صعودی شود یا فروشندگان قیمت‌های پیشنهادی خود را افزایش دهند.
درخصوص شایعه کاهش قیمت‌های فروشندگان در بورس کالا می‌توان به این اظهارنظرها بیشتر توجه کرد، زیرا از لحاظ قانونی در بورس کالا هیچ منعی در این خصوص وجود نداشته و حتی رخدادی مطلوب به حساب می‌آید. البته کاهش روزشمار قیمت‌های جهانی هنوز هم ادامه دارد و پس از کاهش مجدد بهای نفت در بازارهای جهانی در روز دوشنبه احتمال ادامه‌دار شدن آن نیز وجود دارد. قیمت دلار هم تقریبا ثابت است و در رقابت معکوس موجود و تلاش برای کاهش قیمت‌های پیشنهادی توسط فروشندگان ایرانی و غیرایرانی منطقه و حتی بین برخی از تولیدکنندگان داخلی، افزایش حجم فروش در بورس کالای ایران می‌تواند اقدامی پسندیده باشد. هم اکنون و در روزهای سرد سال قطعی خوراک گاز یا سوخت واحدهای پتروشیمی همچون سال گذشته تجربه نشده که وقفه تولید را نیز باعث نشد. البته شنیده‌ها حکایت از آن دارد که موجودی انبارهای تولیدکنندگان زیاد است که می‌تواند در روند تولید به‌عنوان یک فاکتور اعتماد بخش ایفای نقش کند. البته گشایش‌های بین‌المللی در ماه‌های گذشته نیز باعث شد تا روند کلی ورود قطعات و کاتالیزورهای مورد نیاز تا حدودی تسهیل شود که البته در کنار افزایش محدود سرمایه‌گذاری‌ها و کاهش قیمت سوخت، تاکنون به افزایش حجم تولید منجر شده است. این شرایط در روزهای سخت صادرات به افزایش جذابیت فروش در بازارهای داخلی انجامیده است. تمامی این موارد در حالی است که قیمت سهام اغلب شرکت‌های پتروشیمی کاهش شدیدی داشته که نشان می‌دهد بازار انتظار زیادی برای سودآوری از این شرکت‌ها نداشته و البته کاهش قیمت‌های داخلی نیز می‌تواند به این طرز فکر دامن بزند. تمامی این موارد در حالی است که هنوز سودآوری تولید بسیار بالا است و افزایش حجم فروش حتی با قیمت‌های کمتر می‌تواند داده مثبت و مهمی به حساب بیاید. از سویی افزایش حجم فروش می‌تواند سهم بازار بیشتری را برای تولیدکننده به ارمغان آورد و با خروج رقیب این سهم بازار در آینده نیز متعلق به تولیدکننده اصلی باقی بماند. البته تمامی این موارد به کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا منجر نخواهد شد و ممکن است بخش بزرگی از این کاهش قیمت‌ها به بازار داخلی سرایت کرده و سپس در بورس خودنمایی کند.
کاهش جذابیت صادراتی محموله‌های تولیدی رخدادی است که هم اکنون در حال خودنمایی است و کاهش قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان داخلی برای محموله‌های صادراتی از شنیده‌های بازار است. از سویی کاهش قیمت‌های دیگر کشورهای منطقه مخصوصا عربستان و قطر، همچنین قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان چینی واقعیت این روزهای بازار است که شرایط را برای تولیدکنندگان داخلی سخت و سخت‌تر کرده است. در آینده بیشتر به این مطلب خواهیم پرداخت.

 بازار جهانی نفت و محصولات پتروشیمی
در بازارهای جهانی قیمت نفت باز هم افت کرد تا جایی که هم کف 48 دلاری برای نفت خام آمریکا شکسته شد و هم فاصله قیمتی بین نفت خام آمریکا و نفت برنت کاهش یافت. در لحظه تنظیم این گزارش قیمت نفت خام آمریکا با 2/2 درصد کاهش به 47 دلار و 30 سنت رسید. قیمت نفت خام برنت هم با 57/2 درصد کاهش به 48 دلار و 82 سنت کاهش یافت. قیمت سبد نفت خام اوپک هم برای روز 9 ژانویه به 45 دلار و 19 سنت کاهش یافت که برآیند تمامی این موارد به ادامه روند نزولی قیمت‌ها کمک می‌کند زیرا تاثیر رفت و برگشتی آنها بر یکدیگر در کنار تخفیفات نفت عربستان، افزایش حجم تولید نفت خام عراق، آمریکا و روسیه و افزایش ذخایر نفت خام آمریکا در کنار عقب‌نشینی خریداران می‌تواند از ادامه این روند کاهشی حمایت کند.
با توجه به این کاهش قیمت در بازارهای جهانی انتظار برای کاهش قیمت خوراک مایع صنایع پتروشیمی وجود دارد که در شرایط فعلی داده‌ای برای کاهش قیمت تمام‌شده محصولات پلیمری خواهد بود. این در حالی است که قیمت گاز طبیعی هم در بازارهای جهانی با محوریت آمریکای شمالی کاهشی است که به‌صورت مضاعفی می‌تواند قیمت تمام‌شده محصولات پتروشیمی را کاهش دهد. با توجه به تمامی این موارد در کنار رقابت معکوس بین تولیدکنندگان مهم منطقه و جهان، شرایط بازارهای بین‌المللی در جهت کاهش قیمت‌های پیشنهادی حرکت کرده و این روند نزولی باز هم ادامه خواهد یافت.


مهم‌ترین‌ رخدادهای موثر بر بازار محصولات پتروشیمی
- سقوط مجدد قیمت نفت و رسیدن قیمت سبد نفت خام اوپک به 45 دلار
- کاهش روزشمار قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی
- ایجاد یک رقابت معکوس بین تولیدکنندگان بزرگ جهانی برای کاهش قیمت‌های پیشنهادی و تصاحب سهم بازار بیشتر
- ثبات نسبی قیمت دلار در بازار داخلی نزدیک به 3500 تومان
- کاهش نسبی و روزشمار جذابیت صادرات محصولات پلیمری
- کاهش قیمت‌های پیشنهادی بسیاری از تولیدکنندگان در بورس کالا
- کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی
- رواج شدید شایعات از کاهش بیشتر قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان
- عقب‌نشینی خریداران از ترس کاهش بیشتر قیمت‌ها
- نزدیکی به روزهای پایانی سال و زمان تقاضای فصلی برای محصولات نهایی
- تردید خریداران از آینده بازار که به تضعیف تولید در صنایع پایین‌دستی منجر خواهد شد.
- تلاش تولیدکنندگان بالادستی محصولات پتروشیمی برای کاهش قیمت‌های پیشنهادی به جهت افزایش حجم فروش
- پایین بودن موجودی انبارها در بازار داخلی و بالابودن موجودی انبارها در کارخانه‌های بزرگ
- ورود پتروشیمی‌های بندرامام و اروند به اورهال و شرایط فنی خاص برخی از تولیدکنندگان که ممکن است دورنمای تولید را با وقفه رو‌به‌رو کند.
- انتظار بازار برای کاهش بیشتر قیمت‌ها که ممکن است محقق شود.

روزنامه دنیای اقتصاد