فرش ایرانی، از نمونه محصولات و کالاهای اصیل و بومی به شمار می رود که در طول سده های گذشته به‌عنوان یکی از مولفه های فرهنگی، هنری و صنعتی (صنایع دستی) این مرز و بوم مطرح و شهره بوده است. بسیاری از صاحب نظران حوزه اقتصادی معتقدند، در صورت برنامه‌ریزی مدون واصولی، هنر بافت فرش ایرانی که ریشه در هنر و فرهنگ غنی این مرز و بوم دارد، قادر است به‌عنوان یکی از اقلام ارز آور و منحصر به فرد، بازارهای جهانی را همچنان در تسخیر خود در آورد.
اشتغالزایی و گردش مالی این صنعت در دو حوزه سنتی و صنعتی، آن‌چنان قابل‌توجه می‌باشد که در طول سال‌های گذشته، کشورهایی که عملاً فاقد عقبه و پیشینه‌ای برجسته در این خصوص هستند، با برنامه‌ریزی مؤثر، تا حدودی بستر نقش‌آفرینی در بخش مذکور را برای خود فراهم سازند.
اگرچه در برخی کشورها همچون هندوستان، افغانستان و پاکستان، صنعت فرش بی‌ریشه و نوظهور نیست، اما قطعاً توانمندی ایران در هنر فرش‌بافی با آن قدمت دیرینه و سبقه تاریخی باشکوهی که از آن برخوردار است، قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست، لذا عدم برنامه‌ریزی مؤثر و کارآمد و وجود برخی ضعف‌ها و کاستی‌ها در این مسیر، باعث شده تا برخی کشورها همچون افغانستان، پاکستان و...به دلیل برخورداری از نیروی کار ارزان، گام‌های مؤثری را در این خصوص بردارند.
بابک جعفری، یکی از فعالان حوزه تولید فرش با اشاره به توانمندی ویژه و خاص ایران در تولید فرش هنری و دستبافت، عنوان کرد: اگرچه در این عرصه، همچنان ایران به‌عنوان مرواریدی درخشان در سطح دنیا می‌درخشد، اما قطعاً در صورت برنامه‌ریزی مدون و اصولی، حصول توفیقات هر چه بیشتر دور از تصور نخواهد بود.
وی افزود: متأسفانه در طول سال‌های گذشته، توسعه و تقویت زیرساخت‌ها در حوزه صنعت فرش، آن‌چنان‌که باید مدنظر قرار نگرفت، و یقیناً با تعریف و اتخاذ تدابیرکار آمد و مؤثر، حصول دستاوردهای هر چه بیشتری به‌سادگی میسر می‌شد. جعفری عنوان کرد: تکثر تعداد مشتریان فرش ایرانی در تمام جهان مؤید استعدادهای بالقوه بافندگان و هنرمندان فرش در این عرصه است.
این فعال حوزه تولید فرش دستبافت گفت: ضرورت حمایت‌های جدی‌تر و پشتیبانی‌های تأثیرگذار از فعالان و تولیدکنندگان فرش ایرانی امری اجتناب‌ناپذیر است که با توجه مضاعف به آن، شاهد گردش مالی و رونق فزاینده‌تری در این خصوص خواهیم بود. وی افزود: بالا بودن میزان مالیات برای فروشندگان این محصول از نمونه مواردی است که می‌طلبد با نگاهی ویژه و کارشناسی با کاهش قابل‌توجهی همراه شود که قطعاً در صورت تحقق، عرصه برای فعالیت در این بخش بازتر از گذشته خواهد شد. جعفری گفت: بدون تردید بروز هرگونه نارسایی و دشواری در مسیر فروش فرش ایرانی، تولید آن را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و می‌طلبد مسیر فعالیت‌ها در چنین بستری هموارتر از گذشته شود.
فرش ایرانی شناسنامه‌دار شود
پریسا کشاورز، یکی از فعالان قدیمی تولید فرش دستبافت در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، عنوان کرد: یکی از چالش‌های پیش روی صنعت فرش ایرانی در دو حوزه دستی و صنعتی به عدم شناسنامه‌دار شدن آن بازمی‌گردد که علیرغم وعده‌های داده‌شده برای حصول این امر، از سال 81 تاکنون توفیقی برجسته برای تحقق وعده‌ها در این خصوص حاصل نشده است.
وی افزود: به‌واقع، با شناسنامه‌دار شدن فرش ایرانی، از صدور محصولات بی‌کیفیت در این حوزه جلوگیری می‌شود و به‌تبع، از خدشه‌دار شدن اعتبار دیرینه و قدیم فرش ایرانی در سطح جهان پیشگیری خواهد شد. کشاورز عنوان کرد: به‌واقع، نام، آوازه و شهرت فرش ایرانی باعث شده این صنعت به انزوای کامل نرود، که قطعاً با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان به موفقیت‌های چشمگیری در این حوزه نائل شد.
از توقیف فرش‌های ایران در آمریکا تا عدم حصول گشایش برای رفع انسدادها در این مسیر
قریب به 10 سال است که اموال تاجران فرش ایران در آمریکا بلوکه‌شده و متأسفانه بعد از مدت‌ها، نه امکان فروش آن به کشورهای دیگر وجود دارد و نه شرایط برای بازپس‌گیری و بازگشت آن میسر است. بر اساس گزارشات منتشر شده در رسانه‌ها، بین سال‌های 1362 تا 1367 میزان رقم صادرات فرش ایرانی یک میلیارد و 700 میلیون تومان برآورد می‌شود و این در شرایطی است که در ده‌ماهه امسال، رقم صادرات فرش دستبافت ایرانی به کمتر از 300 میلیون تومان کاهش یافته است که این رقم و عدد با احتساب ارزش پولی ایران، نشان دهنده افت محسوسی است که در این خصوص شاهد بوده‌ایم.
امید آن می‌رود با اتخاذ سیاست‌های حمایتی مؤثر، موانع و دشواری‌های موجود در این حوزه مرتفع شود، در غیر این صورت تجربه روزهای تلخ‌تری برای فعالان حوزه تولید، فروش و صادرات فرش ایرانی و پیشی گرفتن کشورهای رقیب همچون افغانستان، هند، ترکیه، نپال، پاکستان و...از ایران، چندان دور از ذهن نخواهد بود.
باشگاه خبرنگاران