چین با نام رسمی جمهوری خلق چین، کشوری است که در شرق قاره آسیا واقع شده است. این کشور که پرجمعیت‌ترین کشور دنیا با بیش از۱٬۳ میلیارد نفر سکنه است، توسط حزب کمونیست چین در قالب نظام تک‌حزبی اداره می‌شود. این حزب بر ۲۲ استان، ۵ منطقهٔ خودمختار، ۴ شهر با مدیریت مستقیم (پکن، تیانجین، شانگهای و چونگ‌کینگ) و ۲ منطقهٔ اداری ویژهٔ بسیار خودمختارِ هنگ کنگ و ماکائو حکومت می‌کند. پایتخت کشور پکن است.
جمهوری مردمی چین با حدود ۹٫۶ میلیون کیلومتر مربع سومین یا چهارمین کشور وسیع دنیا و دومین کشور بزرگ دنیا از نظر وسعت خاکی (بدون احتساب آب‌های داخلی) است.
چین چشم‌انداز طبیعی متنوعی دارد، از استپ‌های جنگلی و بیابان‌هایی چون گبی و تکله‌مکان در ناحیهٔ خشک شمالی نزدیک به مغولستان و سیبری ِ روسیه گرفته تا جنگل‌های زیرگرمسیری در سرزمین‌های مرطوب جنوبی نزدیک به ویتنام، لائوس و برمه. مناطق غربی کشور ناهموار است و رشته‌کوه‌های هیمالیا و تیان شان مرز طبیعی آن را با هند و آسیای میانه ترسیم می‌کنند. در مقابل، نواحی شرقی این کشور کم‌ارتفاع است و با ساحلی به طول ۱۴٫۵۰۰ کیلومتر در جنوب شرقی با دریای جنوب چین و در شرق با دریای شرق چین همسایه است که در سوی دیگرش تایوان، کره و ژاپن قرار گرفته‌اند.
تمدن چین باستان یکی از کهن‌ترین تمدن‌های تاریخ است که در سواحل حاصل‌خیز رود زرد که در دشت شمال چین جاری‌ست شکوفا شد. از هنگام اجرای اصلاحات اقتصادی در چین برای پی‌ریزی یک اقتصاد مدرن، چین یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی دنیا را داشته‌است. این کشور هم‌اکنون بزرگترین صادرکننده و دومین واردکنندهٔ بزرگ کالا است و دومین اقتصاد بزرگ دنیا بر پایهٔ تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد. چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و سازمان‌های چندجانبه‌ای همچون سازمان تجارت جهانی، اپک، سازمان همکاری شانگهای و گروه ۲۰ است. چین به عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای از بزرگترین ارتش دائمی دنیا و دومین بودجه دفاعی بزرگ دنیا برخوردار است. چین همچنین از سوی برخی از دانشگاهیان، تحلیل‌گران نظامی، اقتصادی و سیاسی یک ابرقدرت بالقوه لقب گرفته‌است.
زبان چینی با یک میلیارد و هفتصد میلیون نفر گوینده پرشمارترین زبان دنیا به شمار می‌رود.
روابط خارجی
جمهوری خلق چین با ۱۷۱ کشور دنیا روابط دیپلماتیک و در ۱۶۲ کشور سفارتخانه دارد. جمهوری چین مشروعیت این حکومت را زیر سؤال برده و گروهی از کشورها نیز جمهوری چین (حکومت تایوان) را حکومت مشروع می‌دانند و از برقراری روابط با جمهوری خلق چین خودداری کرده‌اند.
جمهوری خلق چین از سال ۱۹۷۱ به جای جمهوری چین وارد سازمان ملل شد و کرسی دائم چین در شورای امنیت نیز به آن واگذار شد. چین در گذشته یکی از اعضا و رهبران جنبش عدم تعهد بود و هنوز هم خود را مدافع کشورهای در حال توسعه می‌داند. این کشور همراه با برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی یکی از اعضای گروه بریکس است که از اقتصادهای مهم در حال ظهور تشکیل شده‌است.
سیاست خارجی مدرن چین تا حد زیادی برگرفته از نظریات نخست‌وزیر سابق چوئن لای است که به «پنج اصل همزیستی مسالمت‌آمیز» و «هماهنگی بدون همسانی» شهرت دارد و برقراری روابط دیپلماتیک بین کشورهایی با ایدئولوژی‌های متفاوت را تشویق می‌کند. همین سیاست موجب شده تا چین از دولت‌هایی که از نظر دولت‌های غربی خطرناک یا سرکوبگر محسوب می‌شوند همچون زیمباوه، کره شمالی و ایران حمایت کند. چین همچنین روابط اقتصادی و نظامی نزدیکی با روسیه دارد و دو کشور معمولاً در شورای امنیت رأی مشابهی می‌دهند.
روابط چین و ایران
کشور چین بدهکارترین کشور به ایران است. چین بزرگترین بدهکار نفتی به ایران با بیش از ۲۲ میلیارد دﻻر می‌باشد. این کشور در طول این سال‌ها سعی کرده تا با صادرات کاﻻ بدهی خود را تسویه کند.
در سالهای گذشته، ایران به منظور دستیابی به پشتیبانی‌های سیاسی چین و بلوک شرق سیاستی را در پیش گرفت که از آن با نام «نگاه به شرق» یاد می‌شد. این هنگامی بود که همکاری‌های تجاری و قراردادهای گسترده‌ای میان دو کشور برقرار شد. از جمله این قراردادها معاهده‌ای بود که در سال ۱۳۸۷ شمسی میان دو کشور بسته شد و بر پایه آن ایران درآمد حاصل از فروش نفت خود را به عنوان پشتوانه ال‌سی‌های خرید کالای چینی در اختیار آن کشور می‌گذاشت. از مفاد دیگر این عهدنامه الزام ایران به صدور بیمه برای افتتاح ال سی‌های چینی یا فروش نسیه کالاهای چینی بود. در حال حاضر رابطه با چین برای کشور اهمیت زیادی دارد و این کشور آمادگی خود را جهت سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف کشور اعلام نموده است.
رئیس جمهور چین در کنفرانسی که در شانگهای با عنوان تعامل و اعتمادسازی در آسیا به منظور افزایش نقش چین در منطقه و کنار زدن آمریکا برگزار شد، در حضور ولادیمر پوتین، پیشنهاد طرح ایجاد ساختار امنیتی را داد که بر پایه همکاری با ایران و روسیه استوار است و در این طرح نقش آمریکا را کاملا در امنیت آسیا حذف کرد. این اقدام چین با واکنش شدید آمریکا مواجه شد.
اقتصاد
چین در سال ۲۰۱۳ دومین اقتصاد بزرگ دنیا پس از ایالات متحده بوده‌است. تولید ناخالص داخلی این کشور در این سال حدود ۹,۴۶۹ تریلیون دلار بر اساس ارزش اسمی دلار و ۱۶,۱۴۹ تریلیون بر اساس قدرت برابری خرید بوده‌است. سرانه تولید این کشور در همین سال ۱۱,۱۸۶ دلار بر مبنای قدرت برابری خرید و ۶,۹۵۹ دلار بر اساس ارزش اسمی بوده‌است که در هر دو حالت چین پس از حدود ۹۰ کشور (از ۱۸۳ کشوری که در فهرست صندوق بین‌المللی پول قرار دارند) قرار می‌گیرد.
جمهوری خلق چین از زمان بنیانگذاری در سال ۱۹۴۹ تا سال ۱۹۷۸ اقتصاد دستوری متمرکزی به سبک شوروی داشت. پس از مرگ مائو در ۱۹۷۶ و پایان انقلاب فرهنگی، دنگ شیائوپنگ و نسل جدید رهبران چین شروع به اصلاحات اقتصادی کرده و اقتصاد چین را به سوی نظام بازار سوق دادند. در این دوران اشتراکی سازی در بخش کشاورزی متوقف شده و مزارع خصوصی شدند. تجارت خارجی مورد توجه قرار گرفت. ساختار بنگاه‌های ناکارآمد دولتی تغییر اساسی پیدا کرده و بنگاه‌های زیان‌ده تعطیل شدند که این به بیکاری گسترده‌ای منجر شد.
اقتصاد چین امروزی یک اقتصاد بازار بر مبنای مالکیت خصوصی است. دولت هنوز بر بخش‌های استراتژیک زیربنایی اقتصاد همچون تولید انرژی و صنایع سنگین مسلط است اما سرمایه‌گذاری خصوصی به سرعت در حال افزایش است. از هنگام آغاز آزادسازی اقتصادی در سال ۱۹۷۸ چین یکی از بالاترین رشدهای اقتصادی را در دنیا داشته‌است. بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول رشد سالانه تولید چین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ به طور میانگین ۱۰.۵٪ بوده و بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ درصد رشد اقتصادی چین معادل مجموع درصدهای رشد اقتصادی کشورهای گروه ۷ (۷ کشور بزرگ صنعتی دنیا) بوده‌است.
بهره‌وری بالا در تولید، نیروی کار ارزان و زیرساخت‌های نسبتاً مناسب عواملی هستند که چین را به تولیدکننده پیشرو دنیا تبدیل کرده‌اند. اما اقتصاد چین از نظر مصرف انرژی بهره‌وری بسیار پایینی دارد. این کشور در سال ۲۰۱۰ بزرگترین مصرف‌کننده انرژی دنیا شد، در حالیکه بیش از ۷۰ درصد انرژی خود را از زغال سنگ تأمین می‌کرد. در سال ۲۰۱۳ چین جای آمریکا را در صدر فهرست واردکنندگان نفت خام گرفت. رشد اقتصادی سریع و صنعتی‌سازی این کشور به محیط زیست آن نیز آسیب زده‌است. از اوایل سال ۲۰۱۰ به بعد رشد اقتصادی چین شروع به کاهش کرده و از تقاضای بین‌المللی برای صادرات چین کاسته شده‌است که این موضوع تلاطماتی را در اقتصاد جهانی پدید آورده است.
میزان ذخایر ارز خارجی چین در پایان سال ۲۰۱۰ حدود ۲.۸۵ تریلیون دلار بوده‌است که این کشور را با اختلاف بسیار صاحب بزرگترین ذخایر ارزی دنیا کرده‌است. چین همچنین بیش از ۱.۱۶ تریلیون دلار اوراق قرضه دولتی آمریکا را خریداری کرده و بزرگترین دارندهٔ خارجی دیون دولتی آمریکا محسوب می‌شود. چین همچنین در سال ۲۰۱۲ بیش از هر کشور دنیا سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به میزان ۲۵۳ میلیارد دلار دریافت کرده‌است. این موضوع که چین ارز خود را ارزان نگه داشته همواره موجب تنش‌هایی میان این کشور و اقتصادهای بزرگ دیگر شده‌است. چین همچنین به دلیل حجم وسیع تولید کالاهای تقلبی مورد انتقاد قرار گرفته‌است.
رفتار مصرف کنندگان چینی
مصرف کنندگان چینی بیشتر اجناس را در حجم کم خریداری می‌کنند و تنها برای فستیوال‌ها و مراسم خاص در حجم بالا خرید می کنند و اگر در حجم بالا خرید کنند از فروشنده انتظار دارند که حتما به آن ها تعدادی نمونه ی رایگان هم بدهد. جمعیت زیادی در چین همچنان نسبت به قیمت حساسند و قبل از خرید حتما قیمت ها را مقایسه می‌کنند، به همین خاطر شرکت‌های زیادی استراتژی قیمت را در این کشور دنبال می‌کنند.
بسیاری از چینی‌ها عادت به تصمیم گیری خرید در لحظه‌ی آخر دارند، به طوری که اکثر آن ها در فروشگاه تصمیم می‌گیرند که چه برندی را تهیه کنند. بسیاری از افراد نیز نسبت به مشوق‌ها و چاشنی‌های فروش حساسند و عده‌ی کمی قبل از ورود به فروشگاه دقیقا می‌دانند که به دنبال چه کالا و برندی هستند. پس یک روش مناسب برای ترغیب افراد، استفاده از روش‌های بازاریابی در فروشگاه و به کارگیری چاشنی‌های فروش و سرمایه گذاری بر روی فروشنده‌ها می‌باشد که می تواند مردم را تحت تاثیر قرار دهد.
این باور وجود دارد که چینی‌ها بیشتر برندهای داخلی را ترجیح می‌دهند، اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که درصد ترجیح برندهای داخلی کاهش یافته و درصد ترجیح برندهای خارجی در حال افزایش است. در یکی از پژوهش‌هایی که سال ۲۰۰۸ انجام شده بود نشان داده شد که تنها ۳۰% پاسخگویان به برندهای چینی اعتماد دارند. مردم چین اعتقاد دارند که کالاهای داخلی کیفیت درجه خوب، بسته بندی ضعیف و قیمت های پایینی دارند.
مردم چین بسیار به حفظ ظاهر و وجهه اجتماعی خود علاقه مندند. در بسیاری از شهرها مردم کالاهای لوکس را تهیه می کنند حتی اگر پول کافی برای خرید غذای خود نداشته باشند. یعنی به طور سنتی آن ها خیلی از کالاها را برای برطرف کردن نیازهای اجتماعی خود خریداری می کنند، مثلا در مهمانی ها و مراسم. در این مواقع هم برند و قیمت برایشان حائز اهمیت می شود. به همین خاطر اصطلاحی تحت عنوان Face Consumption در چین وجود دارد که در واقع نشان از خرید برخی از کالاهای برند برای به دست آوردن وجهه اجتماعی در این کشور دارد.
در حال حاضر بازار مصرف کنندگان چین به سرعت در حال رشد است و محصولات جدید به سرعت از سوی مردم پذیرفته می‌شود. برای معرفی محصول جدید رسانه‌ی تلویزیون و بعد از آن روزنامه ها مهم ترین وسیله دستیابی به مشتریان به حساب می‌آید. همچنین تبلیغات شفاهی و توصیه‌های افراد نزدیک برای مصرف کنندگان چین اهمیت زیادی دارد. این موضوع بیشتر در نواحی ای که افراد تحصیلات کم تری دارند دیده می‌شود.
بازاریابی در نواحی مختلف چین
بسیاری از شرکت‌ها در بازار چین توفیقی به دست نیاوردند، چرا که مصرف کنندگان این کشور را به خوبی نمی‌شناسند یا فکر می کنند که همه ی آن ها شبیه به هم فکر می‌کنند. اما چین با ۵۰۰۰ سال تاریخ ثبت شده، یک کشور چند نژادی، چند فرهنگی، چند مذهبی و به لحاظ جغرافیایی بسیار وسیع است، پس می توان دریافت که با طیفی از رفتارهای مصرفی مختلف رو به رو هستیم. در تحقیقاتی هم که در مورد چین انجام شده معمولا این کشور را به بخش های مختلف تقسیم می‌کنند و به طور مجزا در مورد وضعیت هر منطقه نظر می‌دهند.
با توجه به گویش‌های زیادی که در چین وجود دارد، لازم است به این نکته توجه کنیم: در مورد نام برند باید دقت کرد که ترجمه ی ورژن چینی برند خارجی بسیار اهمیت دارد و باید نام ترجمه شده ی برند مناسب و با معنا باشد. مثلا ترجمه ی Pepsi Cola به چینی معنی "صدها اتفاق شادی آور" را می‌دهد. یا ترجمه‌ی برند ژاپنی National که وسایل صوتی و تصویری تهیه می‌کند، به چینی معنای "صداهای شادی آور" را می‌دهد. شرکت‌ها بیشتر نام خود را به Mandarin یا Pudonghua ترجمه می‌کنند. اما به هر حال مناطق مختلف، گویش‌های متفاوتی دارند و باید به ترجمه ی نام به گویش‌های مختلف دقت کرد. مثلا یکی از بهترین نوشیدنی‌ها یعنی سون آپ در شانگهای فروش نرفت تا زمانی که شرکت دریافت که در زبان محلی این عبارت معنی "مرگ از طریق نوشیدن" را می‌دهد.
گزارشات و منابع مکتوب با موضوع تجارت در کشور چین
»» اطلاعات پایه
»» روابط تجاری با جمهوری اسلامی ایران
»» روابط تجاری با جهان
دانلود کتابهای راهنمای تجارت با کشور چین
»» شماره یک
»» شماره دو
»» شماره سه
کانال تلگرام مجله واردات و صادرات