رد کلیات لایحه بودجه انتقادهای زیادی را به‌دنبال داشت. برخی آن را عقب‌نشینی از اقدامات اصلاحی و برخی دیگر اقدام نمایندگان مخالف را سیاسی‌کاری و حتی پوپولیستی توصیف کردند. بند‌های مورد مناقشه یکی به قیمت حامل‌های انرژی بر می‌گشت و دیگری مربوط به قطع یارانه نقدی بیش از ۳۰میلیون ایرانی بود. گذشته از این، افراد مختلفی به‌ویژه از میان قشر متوسط جامعه با افزایش سه برابری عوارض خروج مخالف بودند و با به اشتراک گذاشتن مطالب انتقادی در شبکه‌های اجتماعی نسبت به ۲۲۰هزار تومانی شدن عوارض خروج اعتراض کردند. تغییرات اعمال شده در لایحه بودجه اشاره مشخصی به قیمت حامل‌های انرژی ندارد، اما در مورد قطع یارانه‌ها نوعی عقب‌نشینی اتفاق افتاده و قرار است جای اینکه ۴۰میلیون نفر سال آینده یارانه بگیرند، یارانه نقدی بین ۵۵میلیون ایرانی توزیع شود. در عوارض خروج تغییر مشخصی به وجود نیامده، اما کاهش انتشار اوراق مشارکت، تغییر اعتبارات استانی آموزش و پرورش به اعتبارات ملی، حذف ردیف انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران و تسویه حساب با تامین اجتماعی موارد تغییر یافته در بودجه سال ۹۷ است.
روز گذشته تعداد 83 رأی موافق برای بودجه سال 97 به 182 رأی افزایش یافت. یکشنبه هفته جاری نمایندگان مجلس کلیات بودجه را با قاطعیت رد کردند، اما 72ساعت بعد همان نمایندگان با قاطعیت به سند مالی سال آینده رأی مثبت دادند. چند تغییر اساسی در لایحه بودجه به وجود آمده که شاید با تصویب کلیات بودجه و در جریان بررسی جزییات آن، این تغییرات اعمال شدنی بود. در هر صورت نمایندگان در جلسه علنی روز چهارشنبه مجلس با 182رای موافق،73 رأی مخالف و شش رأی ممتنع از مجموع 262 نماینده حاضر کلیات بودجه سال 97 کل را تصویب کردند.
شمایل بودجه تغییر یافته
پنج تغییر در بررسی مجدد بودجه ۹۷ در محورهای یارانه نقدی، کاهش انتشار اوراق مشارکت، تغییر اعتبارات استانی آموزش و پرورش به اعتبارات ملی، حذف ردیف انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران و تسویه حساب با تامین اجتماعی اعمال شده است. در مورد یکی از مهم‌ترین بند‌های جنجالی یعنی افزایش قیمت بنزین تصمیم مشخصی گرفته نشده، اما نمایندگان می‌گویند با دولت در این زمینه به توافق رسیده و قیمت حامل‌های انرژی افزایش نمی‌یابد. غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۹۷ گفت که دولت و مجلس توافق ضمنی درباره عدم افزایش قیمت حامل‌های انرژی دارند. او همچنین عنوان کرد: برخی نمایندگان محترم می‌گویند قیمت حامل‌های انرژی را بالا ببریم و روی این قضیه اصرار دارند، ولی مجلس این موضوع را نمی‌پذیرد و حداقل کمیسیون تلفیق آن را نپذیرفته است.
اصلاحات قابل دفاع است
رئیس سازمان برنامه و بودجه در صحن علنی مجلس در حمایت از کلیات لایحه بودجه 97 اظهار کرد: اصلاحات کمیسیون تلفیق در راستای تامین نظر دولت، قابل دفاع است. محمد باقر نوبخت ادامه داد: تصمیم افزایش ردیف درآمدی هدفمندی یارانه‌ها، دست مجریان را از سال 97 برای حل مشکل پرداخت یارانه‌ها به خانواده‌های کم‌درآمد باز کرد؛ ما می‌توانیم منویات مجلس برای پرداخت یارانه‌ها و صرفه‌جویی در یارانه‌های پردرآمدها را اجرایی کنیم. رئیس سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: درباره تبصره 5 و تقلیل عرضه اوراق مشارکت و اوراق مالی در سال 97 باید تشکر کرد که کمیسیون تلفیق، سقف انتشار اوراق را به سقف مورد نظر دولت برگرداند؛ برخی نگران بودند که کاهش سقف، موجب ایجاد مشکل در اجرای طرح‌های عمرانی شود، اما این مشکل ایجاد نخواهد شد. نوبخت خواستار افزایش حقوق متعارف اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها با توجه به سقف مورد نظر شد و گفت: پیشنهاد‌هایی در این خصوص از سوی نمایندگان وجود دارد که تقاضا می‌کنیم به تصویب برسد. او تصریح کرد: برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، بودجه‌ای در نظر گرفته شده است که آقای لاریجانی نیز با اختصاص اعتبار سه‌هزار و 400میلیاردتومانی برای یکسان‌سازی حقوق بازنشستگان موافق است. رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: کمیسیون تلفیق مبلغ متناسب سازی حقوق بازنشستگان را از‌هزار به دو‌هزار‌میلیارد تومان افزایش داد که شنیدم پیشنهاداتی در مجلس وجود دارد که این افزایش به سه‌هزار و 400میلیارد تومان افزایش یابد که دولت آمادگی اجرای آن را دارد. نوبخت از آمادگی دولت برای پرداخت به موقع حقوق بازنشستگان صنایع فولاد خبر داد و خاطرنشان کرد: دکتر کامران همیشه نگران بازنشستگان صنعت فولاد هستند. او خاطرنشان کرد: هر آنچه مورد نظر نمایندگان محترم است، با تصویب کلیات بودجه عملیاتی می‌شود. امیدواریم بعد از تصویب کلیات زمان را از دست ندهیم و در حین بررسی جزییات با دقت نظر مجلس ترمیم‌های مناسب و شایسته‌ای را در بودجه لحاظ کنیم.
تمام نیازمندان یارانه می‌گیرند
رئیس مجلس پس از سخنان موافقان و مخالفان لایحه بودجه سال 97 کل کشور و نیز رئیس برنامه و بودجه و رئیس کمیسیون تلفیق، طی سخنانی با اشاره به اصلاح بخش‌هایی از لایحه بوده سال 97 گفت: درباره یارانه‌ها تلاش بر این است که به تمام افراد نیازمند تعلق گیرد. علی لاریجانی افزود: از این رو نظر اولیه دولت در لایحه پیشنهادی مبنی بر پرداخت یارانه نقدی به میزان 23هزار‌میلیارد تومان از سوی کمیسیون تلفیق تغییر یافت. او با اشاره به اینکه درباره پرداخت دیون تامین اجتماعی نیز مبالغی لحاظ شده است، گفت: به‌لحاظ آیین‌نامه داخلی مجلس تنها یکبار امکان رد کلیات لایحه بودجه وجود دارد از این رو در صورت رد مجدد لایحه، دولت باید بودجه چند‌دوازدهم به مجلس ارائه دهد.
مجوز برای برداشت از ذخیره ارزی
نمایندگان مجلس علاوه بر تصویب کلیات لایحه بودجه تصمیماتی نیز درباره جزییات آن گرفتند. کار رسیدگی به جزییات بودجه از روز شنبه ادامه می‌یابد، اما روزگذشته نیز چند بند بررسی و تصویب شد. در جریان بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه ۱۳۹۷ نمایندگان مقرر کردند چنانچه منابع دولت از صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز در سال ۱۳۹۷ کمتر از یک‌میلیون و هفت‌هزار و ۱۱۴میلیارد و ۴۰۳میلیون ریال شود، به دولت اجازه داده می شود از محل ۵۰درصد حساب ذخیره ارزی برای تامین مابه التفاوت حاصل شده اقدام کند.نمایندگان با ۱۴۹ رأی موافق، ۳۴ رأی مخالف و چهار رأی ممتنع از مجموع ۲۳۲ نماینده حاضر در مجلس این تبصره را به تصویب رساندند. نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در دفاع از این تبصره گفت: حساب ذخیره ارزی جدای از صندوق توسعه ملی است. دولت ابتدا سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی را واریز و سپس اضافه درآمدهای نفتی را به حساب ذخیره ارزی واریز می کند. علاوه بر این، مجلس سقف منابع حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی را تعیین کرد. نمایندگان با تصویب این بند مقرر کردند در سال آینده «سقف منابع حاصل از ارزش صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز مندرج در ردیف ۲۱۰۱۰۱ جدول شماره ۵ این قانون، معادل ۹۵۶هزار و ۳۱۴میلیارد و ۴۰۳میلیون ریال و منابع مربوط به ۳درصد صادرات نفت خام و میعانات گازی برای مناطق و شهرستان های نفت خیز، گازخیز و کمتر توسعه یافته مطابق جزو ۳ بند (الف) ماده ۲۶ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۵، معادل ۵۰هزار و ۸۰۰میلیارد ریال تعیین می شود.» نمایندگان با ۱۶۷ رأی موافق، ۲۱ رأی مخالف و ۹رأی ممتنع از مجموع ۲۳۸ نماینده حاضر در مجلس، این تبصره را به تصویب رساندند.
آرمان