دولت در حالی طرح ارایه تسهیلات خرید مسکن را به عنوان یکی از راه های خانه دار شدن مردم مصوب کرده که این پرسش در محافل کارشناسی مطرح است که آیا این تسهیلات، باعث گرانی مسکن نخواهد شد؟
مسکن نقش بسیار مهمی در اقتصاد خانوار دارد؛ به طوری که بر اساس برخی آمارها این بخش، حدود 40 درصد از هزینه های یک خانواده را به خود اختصاص می دهد.
از سوی دیگر گفته می شود 46 درصد مردم اجاره نشین هستند. بنابراین دولت برای خانه دار کردن این افراد که به آنها «خانه اولی»هم می گویند و عمدتا جزو زوج های جوان هستند، چندین سیاست مسکنی در نظر گرفته است که با دهک بندی آنها هر برنامه و راهکار به قشر خاصی تعلق خواهد کرد.
دولت در زمان حاضر بر روی 3 طرح «مسکن اجتماعی» برای اقشار کم درآمد، «صندوق پس اندار» برای اقشار میان درآمدی و «صندوق زمین و ساختمان» برای سرمایه گذاران و انبوه سازان و اقشار مختلف مردم تمرکز کرده است.
از بین این طرح ها، صندوق پس انداز که با اجرایی شدن آن قرار است سقف تسهیلات خرید مسکن تا 80 میلیون تومان افزایش یابد، بازخوردهای زیادی بین مردم، کارشناسان و مسوولان داشته است.
یکی از مهمترین موضوعات این طرح، مساله سود تسهیلات بانکی است. دولت قرار است با هدف کمک به خانه دار شدن مردم، یارانه یی را برای سود تسهیلات ارایه شده بپردازد تا این کار به مردم فشار زیادی وارد نکند.
به گفته ی «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی، سود و بهره ی این تسهیلات چیزی حدود 21 تا 26 درصد است که سهم پرداختی مردم از سود آن 14 درصد در نظر گرفته شده و مادامی که منابع و محل تامین مالی این ما به التفاوت سود مشخص شود، طرح در مناطق مختلف کشور با مبالغ مختلف به اجرا می رسد.
هر چند هنوز جزییات نهایی این طرح اعلام نشده است اما سقف این تسهیلات در شهرهای مختلف متفاوت است و در کلان شهرها وام خرید خانه در قالب طرح صندوق پس انداز چیزی بین 80 تا 100 میلیون تومان است و این مبلغ در شهرهای کوچک و بزرگ متفاوت خواهد بود.
افزون بر میزان تسهیلات نکته ی دیگری که وجود دارد و زیر ذره بین کارشناسان و منتقدان قرار گرفته، این است که این تسهیلات 80 میلیون تومانی چه تاثیری بر روی بازار راکد مسکن خواهد گذاشت.
«حسین عبده تبریزی» مشاور وزیر راه و شهرسازی چندی پیش با بیان اینکه دولت در بسته ی اقتصادی خود برای خروج از رکود به دنبال رونق بازار مسکن و کاهش تورم است، تاکید کرد: با توجه به تجربه بسیاری از کشورها که مردم از طریق اعطای تسهیلات بانکی بلند مدت صاحب مسکن می شوند، در ایران نیز باید طبق همین الگو اقدام شود.
همچنین «علی صالح آبادی» مدیر عامل سازمان بورس اوراق بهادار در مراسم افتتاح اولین صندوق زمین و ساختمان با تاکید بر نقش تسهیلات در خانه دار کردن مردم، گفت: در بسیاری از کشورهای غربی دولت بیش از 100 درصد قیمت یک خانه را به متقاضیان تسهیلات ارایه می دهد؛ به طوری که حتی خانوارها با این تسهیلات می توانند خانه ی خود را هم مبله کنند.
مهم ترین سوالی که در زمان حاضر وجود دارد این است که آیا افزایش تسهیلات مسکن با خود گرانی و تورم در حوزه ی مسکن را در پی دارد یا خیر؟ برخی معتقدند با افزایش مبلغ وام، قیمت مسکن هم به همان میزان افزایش می یابد. اما وزیر راه و شهرسازی تورم زا بودن آن را رد و تاکید کرده که تورم دلایل دیگری دارد و برای این طرح مطالعات گسترده یی صورت گرفته است.
آیا این طرح تورم زا خواهد بود؟
نقش مسکن در اقتصاد کشور انکار ناشدنی است و اعتقاد «علی طیب نیا» وزیر امور اقتصادی و دارایی هم این است که مسکن لوکوموتیو اقتصاد است و خروج رکود از مسکن می تواند سایر بخش های اقتصادی را هم از رکود نجات دهد. گفته می شود در زمان حاضر حدود 13 درصد از اشتغال کشور به شکل مستقیم در ارتباط با بخش مسکن قرار دارد.
بنابراین دولت در راستای افزایش قدرت خرید مردم طرح صندوق پس انداز را با این نکته ی مهم که این طرح شامل اقشار میان درآمدی است راه اندازی کرد و وزیر راه و شهرسازی هم در اعلام این طرح تاکید ویژه یی به پس انداز مردم داشت و معتقد بود صندوق پس انداز و وام 80 میلیون تومانی برای افرادی موثر است که پس انداز داشته باشند.
حال برخی از کارشناسان معتقدند که با بالا بردن سقف تسهیلات، قیمت خانه هم افزایش پیدا خواهد کرد. «بیت الله ستاریان» کارشناس مسکن در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا در این باره گفت: افزایش قیمت مسکن در بازار به دلیل افزایش تسهیلات یک علت ثانویه است.
وی تاکید کرد: با افزایش قدرت خرید مردم، قاعدتا تقاضا در بازار افزایش پیدا می کند اما در شرایطی که با کمبود خانه و کاهش عرضه رو به رو هستیم، سیستم عرضه و تقاضا متعادل نمی شود و کفه ی ترازو به سمت تقاضا سنگین می شود و در نتیجه ممکن است قیمت خانه گران شود.
ستاریان افزود: افزایش تسهیلات مسکن باعث می شود که تقاضای مطلق در بازار تبدیل به تقاضای موثر شود و معتقدم دولت باید بر اساس تقاضای مطلق در کشور برنامه ریزی و سیاست گذاری کند و مشکل همین جا است که دولت برای تقاضای موثر برنامه یی ندارد.
اما «ایرج ندیمی» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا تاکید کرد که تسهیلات صندوق پس انداز مسکن تاثیر تورمی و افزایش قیمت مسکن را در پی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه در این طرح به پس انداز مردم تاکید شده است، تصریح کرد: 80 میلیون تومان تقریبا یک پنجم قیمت یک خانه در تهران است و از طرف دیگر تعداد افرادی که شرایط دریافت این وام را دارند، زیاد نیست؛ بنابراین این تسهیلات نمی تواند اثرات تورمی و افزایش قیمتی در کلان شهرها داشته باشد.
ندیمی در ادامه تاکید کرد: هر چند این تسهیلات در کلان شهرها اثر قابل توجهی نمی گذارد اما در شهرهای کوچک تعیین کننده است چراکه سهم این تسهیلات در خرید خانه بیشتر می شود و تقاضا را افزایش می دهد.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به کارکرد عرضه و تقاضا در بازار مسکن، گفت: دولت با کنترل عرضه و تقاضا در بازار مسکن می تواند قیمت خانه را کاهش و قدرت خرید مردم را افزایش دهد وگرنه تسهیلات مسکن به خودی خود اگر عرضه کافی باشد نمی تواند اثرات افزایش قیمتی و تورمی داشته باشد.
اما چگونه می توان از تاثیر تورمی و افزایش قیمت این تسهیلات در بازار مسکن جلوگیری کرد؟ «حسام عقبایی» رییس اتحادیه املاک استان تهران در این باره معتقد است: با یک برنامه ریزی دقیق و نیازسنجی کامل می توان افراد نیازمند را تشخیص داد و با ارایه ی تسهیلات بانکی مانع از ایجاد تورم در بازار مسکن شد و در صورتی که هیچ تبعیض و رانت خواری در حوزه تسهیلات بانکی مسکن وجود نداشته باشد، پرداخت 70 درصد از قیمت واحد مسکونی ازطریق تسهیلات نه تنها تورم زا نمیشود بلکه کمک موثری برای خانه دار شدن اقشار ضعیف جامعه نیز به شمار می رود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی