جوایز و مشوق‌های صادراتی در کنار برقراری مجدد خطوط اعتباری بین‌المللی بانکی و استفاده از تسهیلات یوزانس در جهت تامین نقدینگی از مواردی است که می‌تواند به رونق صادرات فرش منجر شود.
نویسنده:
مهندس علیرضا حائری
کارشناسان معتقدند که تولید و صادرات فرش ماشینی در صورت حمایت دولت، رونق جدی خواهد یافت؛ این در حالی است که تعریف جوایز و مشوق‌های صادراتی در کنار برقراری مجدد خطوط اعتباری بین‌المللی بانکی و استفاده از تسهیلات یوزانس در جهت تامین نقدینگی، از مواردی است که می‌تواند منجر به رونق شود. در یادداشتی که پیش روی شماست، علیرضا حائری، دبیر سابق انجمن صنایع نساجی در یادداشتی به تشریح آخرین وضعیت تولید و صادرات فرش ماشینی به عنوان یکی از بخش‌های مهم در صنعت نساجی پرداخته است.
رشته صنعتی تولید فرش ماشینی در کشور از معدود رشته‌هایی از صنعت نساجی است که در دهه اخیر و در دوران تحریم توانست نسبت به سایر دسته‌های این صنعت، از رشد و توسعه مناسبی برخوردار شود و از نظر کیفیت تولیدات، طرح و نقشه از موقعیت ممتاز و تنوع قابل قبولی برخوردار باشد و به خوبی خود را با آخرین پیشرفت‌های تکنولوژیکی دنیا مجهز نماید. بر این اساس، اما اگر در سطح تجاری بین‌المللی، این صنعت تاکنون نتوانسته به جایگاه در خور توجهی دست پیدا کند، نه به دلیل کیفیت کار؛ بلکه به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده برای اقتصاد کشورمان در این ایام بوده است که خوشبختانه این محدودیت‌ها هم، برطرف شده و می‌توان امیدوار بود که این رشته صنعتی بیش از پیش در بازارهای جهانی بدرخشد.
در حال حاضر از بین ۹ هزار واحد صنعتی نساجی در کشور، بیش از یک هزار و دویست واحد صنعتی، یعنی در حدود اندکی بیش از ۱۳ درصد آن دارای پروانه بهره‌برداری برای تولید فرش ماشینی هستند که در حدود یک هزار واحد آن در منطقه کاشان، آران و بیدگل مستقر شده‌اند؛ این امر نشان از توسعه مناسب این صنعت در کشور دارد و منطقه کاشان را تبدیل به قطب تولید فرش ماشینی در ایران و یکی از مناطق عمده تولیدکننده این محصول در جهان نموده است.
در حال حاضر مجموع ظرفیت نصب شده این صنعت در کشور بالغ بر حدود ۱۲۰ میلیون متر مربع و تولید عملی آن در سال ۱۳۹۴ بالغ بر حدود ۹۰ میلیون متر مربع بوده است که ارزش تولیدات سالانه این محصول را به حدود ۷۷۰۰۰ میلیارد ریال و یا ۲.۲ میلیارد دلار می‌رساند. در سال جاری نیز پیش‌بینی می‌شود که تولید در همین حدود باقی بماند.
همچنین از حدود ۳۰۰ هزار نفر شاغل در بخش نساجی کشور در حدود ۳۱ هزار نفر یعنی در حدود ۱۰ درصد آن در این بخش فعالیت می‌نمایند و این رشته صنعتی با صادراتی در حدود ۳۵۰ میلیون دلار در سال در حدود اندکی بیش از ۴۰ درصد مجموع صادرات این صنعت را به خود اختصاص داده است. به عبارت دیگر رشته صنعتی فرش ماشینی با سهم ۱۳ درصدی از واحدهای صنعتی نساجی و سهم ۱۰ درصدی از اشتغال این صنعت، دارای سهم ۴۰ درصدی در صادرات و ارز آوری می باشد که نشان از موقعیت ممتاز و پیشتاز آن در بین صنایع نساجی دارد.
این بخش از صنعت به درستی در میان ۵ رشته منتخب صنعت نساجی در برنامه راهبردی توسعه وزارت صمت دیده شده و تولید آن برای سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۴۰۴ به ترتیب ۹۵ و ۱۵۰ میلیون مترمربع هدفگذاری شده است؛ در حال حاضر مصرف بازار داخلی در حدود ۵۵ میلیون متر مربع در هر سال تخمین زده شده که ارزش آن معادل ۴۷۰۰۰ میلیارد ریال برآورد می‌شود. همچنین با فرض رشد ترکیبی سالیانه ۵ درصد، حجم تقاضای بازار داخل در سال ۱۴۰۴ در حدود ۸۵ میلیون متر مربع پیش‌بینی می‌شود که با قیمت‌های امروز، ارزشی بیش از ۷۰ هزار میلیارد ریال خواهد داشت.
بر این اساس، با فرض دستیابی به هدف تولید ۱۵۰ میلیون متر مربع فرش ماشینی در سال ۱۴۰۴ که خیلی هم دور از انتظار نیست و با فرض اینکه تا آن زمان، تقاضای سالانه بازار داخلی نیز از ۵۵ میلیون متر مربع فعلی به ۸۵ میلیون متر مربع افزایش یابد، می‌توان تصور کرد که با مازادی معادل ۶۵ میلیون متر مربع فرش ماشینی در سال، روبرو هستیم که قابل صدور به بازارهای جهانی است و چنانچه قیمت هر متر مربع فرش ماشینی را در سال ۱۴۰۴، معادل ۳۰ دلار در نظر بگیریم به ارزش صادراتی در حدود ۲میلیارد دلار دسترسی خواهیم داشت که می‌توان گفت تا حدودی در شان و اعتبار این رشته صنعتی در کشور خواهد بود؛ در این صورت ارزش کل تولیدات فرش ماشینی در کشور، در سال ۱۴۰۴ معادل ۴.۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که با احتساب ارزش امروز دلار، معادل ۱۵۷ هزار میلیارد ریال خواهد بود.
فراموش نکنیم که بر اساس اعلام رئیس انجمن صادر کنندگان فرش ماشینی ترکیه، ارزش صادرات فرش ماشینی آن کشور در سال ۲۰۱۴، بالغ بر ۲٫۴ میلیارد دلار بوده است و هدف گذاری سال ۲۰۲۳(ده سال آینده) برای صادرات فرش ماشینی آن کشور بالغ بر ۵.۵ میلیارد دلار میباشد این در حالی است که هدف گذاری صادراتی برای کل صنعت نساجی و پوشاک ایران در برنامه راهبردی وزارت صمت برای سال ۱۴۰۴ (دهسال آینده)، بالغ بر ۳ میلیارد دلار در نظر گرفته شده که ۱ میلیارد دلار آن اختصاص به صادرات پوشاک و ۱ میلیارد دلار آن اختصاص به صادرات فرش ماشینی و ۱ میلیارد دلار باقیمانده نیز به سایر محصولات نساجی اختصاص دارد. در حالیکه براحتی می توان برای فرش ماشینی در سال ۱۴۰۴، صادرات ۲میلیارد دلاری و حتی بیشتر در نظر گرفت.
در حال حاضر صادرات ایران در این بخش عمدتاً به کشورهای افغانستان، عراق و ترکمنستان انجام می‌گیرد اما با توجه به کیفیت مطلوب این محصولات، طرح و نقشه بدیع ایرانی و چشم انداز روشن پس از لغو تحریم ها، این انتظار می‌رود که صادرکنندگان این محصول با تنوع بخشی به بازارهای صادراتی خود، شاهد افزایش صادرات این محصول به بازارهای اتحادیه اروپا و سایر نقاط جهان نیز باشیم. البته در این بازه زمانی ورود به بازارهای اتحادیه اروپا و حتی آمریکا مستلزم تلاش بیشتر در جهت شناخت سلیقه مردم به لحاظ طرح و رنگ، نقشه و ترکیب مواد اولیه در بازارهای هدف می باشد ودراین خصوص نقش رایزنان بازرگانی و بخش تجاری سفارتخانه های ایران بسیار پررنگ خواهد بود.
تعریف جوایز و مشوق های صادراتی در کنار برقراری مجدد خطوط اعتباری بین المللی بانکی و استفاده از تسهیلات یوزانس در جهت تامین نقدینگی و تهیه ارزانتر مواد اولیه با کیفیت، از مواردی است که می تواند در دوران پسا تحریم در جهت افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده به تولیدکنندگان داخلی کمک کرده و ایشان را جهت حضور قویتر و موثر تر در بازارهای رقابت جهانی مجهزتر نماید.
تلاش بمنظور جذب سرمایه گذار و شریک خارجی می تواند علاوه بر تامین مالی طرح های ایجادی و توسعه ای، نقش موثری در ارتقاء سطح علمی مدیریت، نفوذ بیشتر در بازارهای جهانی، اتصال به برند های معروف و شناخته شده بین المللی و در نتیجه افزایش صادرات ایفا نماید.
ایجاد دفتری تخصصی در بدنه وزارت صنعت، معدن و تجارت بمنظور شناسایی نقاط ضعف و ترمیم آن و همچنین ایجاد تشکلی مردم نهاد و مستقل از تولیدکنندگان و صادر کنندگان این محصول بمنظور پیگیری مطالبات این بخش می تواند نقش اساسی در تبلور این صنعت در دوران پسا برجام بازی نماید.
مطمئن هستم صنعت فرش ماشینی کشور به لحاظ کیفیت محصولات و تنوع نقشه و طرح، این قابلیت و پتانسیل را دارد که با اندکی توجه بیشتر، به یکی از رشته های ممتاز در عرصه درخشش هنر ایرانی در عرصه های جهانی و به عنوان پرچمدار صادرات صنعت نساجی در پسا برجام تبدیل شود.
خبرگزاری مهر