مجتبی خسروتاج - معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت - امروز (یکشنبه) در آستانه روز ملی صادرات در نشستی خبری به ارائه توضیحاتی درباره وضعیت واردات و صادرات کشور پرداخت و در پاسخ به سوال مبنی بر آخرین وضعیت ثبت سفارش خودروهای وارداتی و چرایی اتخاذ چنین تصمیمی به شکل یکباره اظهارکرد: در گذشته نیز بارها در مورد این موضوع از ما سوال شد اما گاه رسانه‌هافراموش می‌کنند که در نظم خبر خود اشاره کنند که ما با زور و اصرار این سوال را برای چند بار جواب داده‌ایم.
وی ادامه داد: در اواخر سال گذشته بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تصمیم گرفتیم که در حوزه هدفمندی واردات، بحث خودرو را نیز مدنظر بگیریم و تغییراتی حاصل کنیم. حتی همین حالا هم روزنامه‌های مختلف و رسانه‌ها به طور دائم تیترهایی در مورد واردات بی‌رویه می‌زنند و اگر همین حالا از جمع حاضر سوال کنیم، شاید برایند نظرات این باشد که واردات همچنان آزاد بوده و کنترل‌شدنی نیست.
واردکنندگان خودرو تا دی ماه فرصت واردات دارند
رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه عنوان کرد: در چنین شرایطی در مواجهه با کالاهایی مانند خودروهای خارجی که کالای لوکس هم محسوب می‌شوند دولت باید راهی برای هدفمندسازی واردات پیدا کند. تعجب می‌کنم که چطور رسانه‌هایی که در گذشته از واردات خودروها انتقاد می‌کردند، حال به انتقاد از دولت پرداخته‌اند. آیا این منطقی است که یک شرکت صاحب برند هر چه بخواهد با هر شرایطی به بازار ایران وارد کند و به مواردی مانند تامین قطعات و ... کاری نداشته باشد؟!
خسروتاج ادامه داد: آیا چنین روندی باید همچنان ادامه داشته باشد؟ در سال گذشته قرار بر این شد که آیین‌نامه جدید که در دوره وزارت آقای نعمت‌زاده طراحی شده بود، بازنگری این بخش را مدنظر قرار دهد. چرا که گاه برخی از نمایندگی‌های خودروسازان دنیا رقم‌هایی حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار خودرو به کشور ما صادر می‌کنند و بر همین اساس این رقم ارزش دارد که ما برای ایجاد خط تولید یا حداقل قطعه‌سازی آنها در ایران مذاکراتی را انجام دهیم. بر همین اساس چارچوب‌های خاصی برای شرکت‌های صاحب برند در این عرصه مدنظر گرفته شد تا اگر امکان ساخت خودرو در ایران وجود ندارد، حداقل در حوزه قطعه‌سازی در ایران وارد مذاکره شوند. البته این موضوع در برخی گروه‌ها نیز جواب داد و اکنون شاهدیم که شرکت‌های کره‌ای یا اروپایی قراردادهایی در این حوزه به امضا رسانده‌اند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه صحبت‌های خود عنوان کرد: با توجه به تمام این موارد تصمیماتی در حوزه توقف ثبت سفارش صورت گرفت اما باید توجه داشت که ثبت سفارش های ما شش ماه اعتبار دارد و با توجه به اینکه آخرین ثبت سفارش‌ها در تیرماه سال جاری صورت گرفته تا دی ماه فرصت واردات وجود دارد.
افزایش ۴۰ درصدی واردات خودرو در نیمه اول امسال
وی در عین حال تاکید کرد: در این زمینه هم تا دلتان بخواهد ثبت سفارش صورت گرفته و هیچ مشکلی وجود ندارد حال ممکن است برخی رسانه‌ها به این موضوع دامن زده و به طور مرتب این بحث را تکرار کنند اما تاکنون بر اساس آمارهای شش ماهه اول سال جاری حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از گمرک خودرو ترخیص شده است که این رقم در مقایسه با سال قبل حدود ۴۰ درصد افزایش دارد البته در گزارش های مربوط به آمارهای گمرکی پنج ماهه این رقم ۵۰ درصد بوده است.
خسروتاج همچنین متذکر شد از نظر تعداد نیز حجم خودروهای سواری وارداتی در شش ماهه اول سال جاری ۳۸ درصد رشد داشته است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه باید هدفمندی واردات مورد توجه قرار گیرد، گفت: گاه این‌گونه مطرح می‌شود که این تصمیم بر مبنای حمایت از خودروسازان داخلی گرفته شده است اما بیخود برچسب نزنید و متهم نکنید. در بخش خودرو حمایت‌های خوبی از خودروسازان صورت می‌گیرد و نیاز به حمایت‌های این گونه وجود ندارد.
وی ادامه داد: اکنون بحث ما این است که آیا صلاح است منابع ارزی کشور به این شکل خرج شود و چند شرکت خودروساز از بازار ما سهم ببرند و هر گونه که می‌خواهند در این بازار رفتار کنند.
رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه این تصمیم در دوره وزارت نعمت‌زاده گرفته شده بود، اظهار کرد: آیین نامه مربوط به این بخش در دوره وزارت قبلی نهایی شده بود اما برای مشورت با وزیر جدید همچنان زمان در نظر گرفته شده و اکنون اینکه گاه برخی سایت‌ها گمانه‌زنی‌هایی را منتشر می‌کنند، موضوعی کاملا بی‌اساس است. در این زمینه سناریوهای بسیار مطرح شده و حال ممکن است یک سایت به سناریویی که مثلا سه هفته گذشته مطرح شده بود، دست یابد و خبری در ارتباط با آن منتشر کند اما این موارد کاملا بی اساس محسوب می‌شود.
انباشت حدود ۷۰۰۰ خودروی بدون ثبت سفارش در گمرک
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در عین حال عنوان کرد: گاه حتی برخی افراد واردات خود را بدون ثبت سفارش انجام می‌دادند و پس از آنکه کالای آنها وارد کشور می شد، روند ثبت سفارش را دنبال می‌کردند. بر همین اساس اکنون حدود شش تا هفت هزار خودرو در گمرکات کشور باقی مانده اند که هیچ کدام از آنها ثبت سفارش را انجام نداده‌اند و به آنها اجازه ترخیص داده نشده است.
خسروتاج در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست در پاسخ به دیگر سوالات اظهار کرد: نمی‌دانم چرا تا این اندازه به این موضوع پرداخته می‌شود. این درد کدام بخش از جامعه است که این اندازه به آن پرداخته می‌شود؟ مگر غیر از آن است که ما هر ساله در حوزه تعرفه‌ها در برخی بخش‌ها کاهش یا افزایش داریم. حال عده‌ای می‌گویند که این تصمیمات ممکن است باعث ایجاد رانت شود. اما آیا می‌توان به این بهانه جلوی کارها را گرفت. تغییر تعرفه و تصمیم‌گیری‌های مختلف در تمام دنیا امری رایج است و باید اولویت‌های کلان کشور را مورد توجه قرار دهیم. عده‌ای هیچ توجهی به منافع ملی ندارند اما ما که پشت ماجرا بودیم به خوبی می‌دانیم که با نمایندگان صنف خودرو مشورت‌های کافی انجام شده و با صاحب‌نظران این عرصه نیز مشورت‌های متعددی کرده‌ایم. حال ممکن است فردی در یک تشکل بگوید با ما مشورت نشده است. اما این نوع اظهارنظرها برای ما مهم نیست و برای ما نظر و مشاوره صاحب‌نظران این حوزه مهم بوده است.
خسروتاج درباره یکباره صورت گرفتن توقف ثبت سفارش در این حوزه نیز اظهار کرد: اگر قرار بود از گذشته این مسئله اعلام شود قطعا عده‌ای برای ۱۰ سال خود ثبت سفارش می‌کردند و آنگاه همین رسانه‌ها ما را نقد می‌کردند که چرا در زمینه کنترل واردات اقدامی انجام نمی‌دهید.
صادرات خودرو ۲۵ درصد کم شده است
رییس سازمان توسعه تجارت از کاهش صادرات خودرو و قطعات آن و همچنین موتور سیکلت و لوازم آن در پنج ماهه اول امسال خبر داد و گفت: صادرات خودرو از نظر وزنی ۲۵ درصد و از نظر ارزشی ۲۶ درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
وی گفت: در حوزه صادرات خودرو در پنج ماهه اول سال جاری شاهد ۲۵ درصد کاهش وزنی و ۲۶ درصد کاهش ارزشی بوده‌ایم که این رقم در حوزه صادرات قطعات و لوازم یدکی به ۱۹ درصد کاهش ارزشی رسیده است و در حوزه موتورسیکلت و قطعات آن نیز از نظر وزنی ۲۵ درصد و از نظر ارزشی ۳۳ درصد کاهش صادرات را شاهد بوده‌ایم.
به گفته خسروتاج، در حوزه سایر نیرو محرکه‌ها نیز ۷۱ درصد نیز کاهش ارزشی و ۵۰ درصد ارزش وزنی صادرات را شاهد بوده‌ایم و به طور کلی در حوزه صادرات خودرو و قطعات آن در پنج ماهه اول سال جاری ۳۲ درصد از نظر ارزش و ۲۰ درصد از نظر وزنی کاهش را شاهد بوده‌ایم که برخی از دلایل عمده این موضوع را می‌توان در کاهش قدرت خرید مردم منطقه خاورمیانه، عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در برخی از بازارها مانند سوریه و عراق و همچنین مشکلات نقل و انتقال ارز و عدم ارتباط بین بانک‌های ایرانی و خارجی دانست.
رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه در شش ماهه اول سال جاری ۴۳ هزار خودرو از گمرکات کشور ترخیص شده، اظهار کرد: این رقم در قیاس با سال گذشته ۱۲ هزار خودرو افزایش داشته است که از نظر تعداد ۳۸ درصد و از نظر ارزش ۴۰ درصد رشد در این بخش را نشان می‌دهد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص صادرات خودروهای ایرانی و کاهش آنها نیز اظهار کرد: صادرات خودرو و بازار آن قواعد خاص خود را داشته و با بازارهای دیگر متفاوت است. به عنوان مثال وقتی قصد صادرات در این بخش را داشته باشیم، ممکن است برخی کشورها بگویند که استانداردهای خودرو باید به عنوان مثال با بنزین یورو ۵ همخوانی داشته باشد یا مباحثی در خصوص قطعات یدکی را مطرح کنند. به هر صورت این بازار قواعد خاص خود را دارد و بر اساس همین موارد سال گذشته با خودروسازان صحبت شد تا با حضور خودروسازان مطرح بین‌المللی شرایطی فراهم شود که تولیدات مشترک با آنها صادر شوند.
چه کسی می‌گوید در پتروشیمی خام‌فروشی می‌کنیم؟
خسروتاج در بخش دیگری از صحبت‌های خود در ارتباط با بحث خام‌فروشی محصولات پتروشیمی عنوان کرد: به عنوان فردی که سال‌ها در این صنعت فعالیت کرده، بر این باورم که در همان زمان که گاز به مواد اولیه پتروشیمی تبدیل می‌شود، ما ارزش افزوده ۹۰ درصدی ایجاد کرده‌ایم. بر همین اساس اینکه گفته می شود "در حوزه محصولات پتروشیمی خام‌فروشی می شود" را قبول ندارم، چرا که به عنوان مثال اگر بخواهیم دو متر نایلون را در نظر بگیریم شاید قیمتی معادل ۴۰۰۰ تومان داشته باشد و نیم کیلوی آن هم به مواد اولیه اختصاص داشته باشد. بر همین اساس تولید خود مواد اولیه دارای ارزش اولیه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: البته خریداران ما هم به این مسائل توجه داشته و به عنوان مثال ترجیح می‌دهند به جای خریداری لوله که حجمی بالا دارد و جابجایی آن سخت است، مواد اولیه را خریداری کرده و در کشور خود به تولید این کالا بپردازند. اکنون ممکن است در حوزه‌هایی مانند صنایع معدنی یا صنایع دائمی خام‌فروشی صورت بگیرد اما در پتروشیمی که سهم بالایی از صادرات ما دارد، این گونه نیست. پس بیخود به طور مداوم این موضوع را زیر سوال نبریم.
چرا صادرات موفق نیست؟
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی مبنی بر ناموفق بودن صادرات با وجود تلاش‌های مختلف صورت گرفته است، اظهار کرد: با همین رشد و سقف ۴۴ میلیاردی صادرات در سال گذشته ما توانسته‌ایم بسیاری از نیازهای داخلی را بدون اتکا به نفت تامین کنیم که خود این موضوع دارای اهمیتی است، چرا که به گفته مسئولان کشورهای مختلف کمتر پیش می‌آید که کشوری تا این اندازه با ظرفیت‌سازی داخل نیازهای خود را تامین کند. به هر صورت ما با توجه به در شرایطی مانند جنگ و تحریم‌ها مجبور به ورود به این عرصه شده‌ایم و در سه دهه گذشته هیچ گاه هدف صرف ما از تولید، صادرات نبوده است بلکه تامین نیازهای داخلی نیز دارای اهمیت ویژه است.
وی ادامه داد: در دوره‌ای ما سالی ۵۰۰ میلیارد دلار لاستیک خریداری می‌کردیم اما اکنون صنعت لاستیک‌سازی کشور پاسخگوی بخش قابل توجهی از این نیاز است.
صلاح بود درباره صادرات قطر چیزی نگوییم
خسروتاج در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع صادرات به قطر پرداخت و گفت: برخی موارد ممکن است نیاز به اطلاع‌رسانی نداشته باشد بر همین اساس در ارتباط با کشور قطر از همان ابتدا ما فعالیت را آغاز کردیم و بر همین اساس در یک دوره شش ماهه حدود ۱۰۰ میلیون دلار صادرات به این کشور داشته‌ایم که این رقم با آمارهای ۱۰ ماهه سال گذشته برابری می‌کند.
وی ادامه داد: اکنون ما با مسئولان این کشور به طور مرتب در حال رفت و آمد هستیم تا در حوزه‌های مختلفی مانند محصولات لبنی، میوه و ... رویکردها مشخص باشد. بر همین اساس صدور ویزا برای ایران را صادر کرده‌ایم و در مقررات تعرفه‌ای و گمرکی نیز تخفیف‌هایی برای ایرانیان در نظر گرفته شده و همکاری با بانک مرکزی ما در این کشور جدی است.
خسروتاج در عین حال یادآور شد: البته باید ظرفیت قطر را نیز مورد توجه داشت، چرا که این کشور تنها دو میلیون و ۵۰۰ نفر جمعیت دارد و برای تامین نیازهای چنین کشوری اگر تنها یکی از استان‌های ما خود را تکان دهد، کفایت می‌کند.
هنوز با عراق مشکل بانکی داریم
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین به بحث عراق و مشکلاتی که گاه در صادرات کالا به این کشور وجود دارد، اشاره کرد و گفت: برخی از مشکل عراق به بی‌ثباتی این کشور مربوط می‌شود. ما اکنون سر مرز با عراق نمایندگانی داریم و به طور مرتب اوضاع را رصد می‌کنیم اما گاه ممکن است در یکی از ایستگاه‌های گمرکی عراق تعرفه‌ها به یکباره تغییر کند و در سایر ایستگاه‌ها چنین اتفاقی رخ ندهد.
وی ادامه داد: ما این موضوع را با مسئولان کشور عراق هم در میان گذاشته‌ایم اما گاه برخی از تصمیمات به صورت خودسرانه گرفته شده و دولت عراق در آنها نقشی ندارد.
خسروتاج افزود: از سوی دیگر هنوز مشکلات بانکی در ارتباط با این کشور وجود دارد و بانک‌های عراق تحت تاثیر آمریکا قر ار دارند اما به هر حال بانک‌های ایرانی در عراق فعالیت دارند و امور را پیگیری می‌کنند.
تلاش برای تنظیم مقررات ۱۰ ساله
رئیس سازمان توسعه تجارت در بخش دیگری از صحبت‌های خود نیز به نزدیک شدن روز ملی صادرات اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه هنوز توسعه صادرات جزو اولویت‌های کاری دستگاه‌های مختلف در نظر گرفته نشده و بخش‌هایی مانند مجلس همت کافی در این زمینه نداشته و در حوزه بودجه‌ریزی و تخصیص منابع اعتبار مناسب را برای این حوزه قائل نشده‌اند به نظر می‌رسد امسال هم شعار این روز تکرار عزم ملی باید باشد، چرا که بدون بهره‌مندی از تمام قوا به جهش صادراتی مدنظر نخواهیم رسید.
وی همچنین اظهار کرد: نکته دیگر آنکه در حوزه تخصیص مقررات به شکل ۱۰ ساله نیز صحبت‌های مذاکراتی با ستاد اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است تا در صورت امکان مقررات به حالت ۱۰ ساله تصویب شوند.
ایسنا